Przyrost naturalny

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania

Przyrost naturalny – różnica pomiędzy liczbą urodzeń żywych a liczbą zgonów. Wartość dodatnia oznacza liczbę urodzeń przewyższającą liczbę zgonów, ujemna – odwrotnie. Jeśli mamy do czynienia z wartością ujemną, mówimy o ubytku naturalnym. Przyrost naturalny różni się od przyrostu rzeczywistego o saldo migracji. Przyrost naturalny obliczymy wzorem: Występujące we wzorze wartości zazwyczaj podawane są jako wartości względne, tzn. przeliczane na 1000 mieszkańców i wtedy określane są jako: stopa albo współczynnik przyrostu naturalnego, rodność i umieralność.

JSTOR (/dʒeɪ-stɔːr/, skrót od ang. Journal Storage) – biblioteka cyfrowa utworzona w 1995 roku. Początkowo zawierała cyfrowe kopie czasopism naukowych o wyczerpanym nakładzie. Następnie zaczęła zbierać także książki, materiały źródłowe oraz aktualne numery czasopism naukowych. Pozwala na wyszukiwanie w pełnej treści niemal 2000 czasopism naukowych. PMID (ang. PubMed Identifier, PubMed Unique Identifier) – unikatowy identyfikator przypisany do każdego artykułu naukowego bazy PubMed.

Współczynnik przyrostu naturalnego obliczamy według wzoru: liczba urodzeń minus liczba zgonów dzielona przez liczbę mieszkańców miejsca, dla którego robimy obliczenia (np. kraj) i mnożymy razy 1000‰, uzyskując wynik w promilach. Mając współczynniki urodzeń i zgonów, możemy to samo uzyskać odejmując współczynnik zgonów (czyli liczbę zgonów na 1000 mieszkańców) od współczynnika urodzeń (czyli liczby żywych urodzeń na 1000 mieszkańców). Wzór:

W demografii przyrost rzeczywisty daje pełny obraz zmiany liczby mieszkańców danego obszaru otrzymany poprzez zestawienie przyrostu naturalnego ze współczynnikami migracji. Stanowi sumę wielkości przyrostu naturalnego i salda migracji. Oblicza się go wzorem: PR = Pn + SMUmieralność, współczynnik umieralności (ang. mortality rate) – w demografii liczba zgonów w stosunku do liczby mieszkańców.
‰,

gdzie:

Blok wschodni (blok socjalistyczny, państwa socjalistyczne, kraje demokracji ludowej, kraje komunistyczne, potocznie demoludy) – zespół państw, które wprowadziły bądź starały się wprowadzić zmiany życia społecznego i gospodarczego zgodne z ideologią komunizmu, na który składały się: dyktatura proletariatu, gospodarka planowa oraz idee sprawiedliwości społecznej. Blok ten był wyróżniany od zakończenia II wojny światowej do początku lat 90. XX wieku.Współczynnik urodzeń – w demografii niemianowany współczynnik określający liczbę urodzeń żywych na 1000 mieszkańców i rok.
– stopa przyrostu naturalnego, – liczba urodzeń, – liczba zgonów, – ogólna liczba ludności.

Obserwacje sugerują, że wielkość przyrostu naturalnego zależy od stopnia rozwoju gospodarczego – im wyższy poziom rozwoju państwa, tym niższy przyrost naturalny. Zależność taka występuje praktycznie na całym świecie i jest uznana za powszechną prawidłowość, choć konkretne modele faz rozwoju demograficznego i propozycje wyjaśnień zjawiska nie pokrywają się w pełni ze wszystkimi danymi. Niektóre relatywnie ubogie kraje byłego obozu socjalistycznego (m.in. Białoruś, Ukraina itd.), mają niższy wskaźnik przyrostu naturalnego niż bogatsze państwa Europy Zachodniej; z kolei w zamożnych krajach arabskich znad Zatoki Perskiej przyrost naturalny spada wolniej. Ważniejszym czynnikiem przyczynowym niż prywatny dochód może być np. dostępność edukacji czy antykoncepcji.

Katar (arab. قطر – trl. Qaţar, trb. Katar), Państwo Katar (arab. دولة قطر – trl. Dawlat Qaţar, trb. Daulat Katar) – państwo położone we wschodniej części Półwyspu Arabskiego (na półwyspie Katar) nad Zatoką Perską. Graniczy z Arabią Saudyjską.Trzeci Świat – powstałe w okresie zimnej wojny określenie grupy państw nienależących do bloku zachodniego – w którym dominował kapitalizm, ani bloku wschodniego – gdzie dominował ustrój socjalistyczny.

Stopa przyrostu naturalnego na świecie w roku 2012 wyniosła 1,15%.

W krajach słabo rozwiniętych, należących do tzw. Trzeciego Świata, często mamy do czynienia z tak wysokim wskaźnikiem przyrostu naturalnego (> 20‰), iż mówi się o tzw. eksplozji demograficznej; sytuacja taka występuje też w niektórych krajach bogatych (np. w Kuwejcie lub Katarze). Nawet tam jednak obserwuje się długoterminowy, systematyczny spadek wskaźników przyrostu.

Fazy rozwoju demograficznego - zmiany współczynnika urodzeń i zgonów w różnych społeczeństwach następują według określonego porządku. Wyróżnia się pięć faz rozwoju demograficznego:PMCID (ang. PubMed Central Identifier) – unikatowy identyfikator przypisany do każdego cytowanego artykułu naukowego bazy PubMed Central.

Przyrost naturalny w Polsce w roku 2015 wyniósł –25,6 tys., co przy populacji 38 436 tys. daje stopę przyrostu naturalnego w wysokości –0,7‰.

Zobacz też[ | edytuj kod]

  • lista państw świata według przyrostu naturalnego


    • Przypisy[ | edytuj kod]

    1. John Bryant, Theories of Fertility Decline and the Evidence from Development Indicators, „Population and Development Review”, 33 (1), 2007, s. 101–127, JSTOR: 25434586 [dostęp 2017-02-04].1 stycznia
    2. Mikko Myrskylä, Hans-Peter Kohler, Francesco C. Billari, Advances in development reverse fertility declines, „Nature”, 460 (7256), 2009, s. 741–743, DOI: 10.1038/nature08230, ISSN 0028-0836 [dostęp 2017-01-17] (ang.).c?
    3. Ronald Lee, The Demographic Transition: Three Centuries of Fundamental Change, „Journal of Economic Perspectives”, 17 (4), 2003, s. 167–190, DOI: 10.1257/089533003772034943, ISSN 0895-3309 [dostęp 2017-02-04] (ang.).
    4. John Bongaarts, Susan Cotts Watkins, Social Interactions and Contemporary Fertility Transitions, „Population and Development Review”, 22 (4), 1996, s. 639–682, DOI: 10.2307/2137804, JSTOR: 2137804 [dostęp 2017-02-04].1 stycznia
    5. Kingsley Davis, The World Demographic Transition, „The Annals of the American Academy of Political and Social Science”, 237, 1945, s. 1–11, JSTOR: 1025490 [dostęp 2017-01-17].1 stycznia
    6. Oded Galor, The demographic transition: causes and consequences, „Cliometrica”, 6 (1), 2011, s. 1–28, DOI: 10.1007/s11698-011-0062-7, ISSN 1863-2505, PMID: 25089157, PMCID: PMC4116081 [dostęp 2017-02-04] (ang.).
    7. Caldwell, Bruce, Dr., Demographic transition theory, Springer, 2006, ISBN 1-4020-4373-2, OCLC 209934442.1 stycznia
    8. Falcao i inni, The Demographic Transition and the Sexual Division of Labor, „NBER”, 19 stycznia 2007 [dostęp 2017-01-17].
    9. Charles Hirschman, Why Fertility Changes, „Annual Review of Sociology”, 20 (1), 2003, s. 203–233, DOI: 10.1146/annurev.so.20.080194.001223 [dostęp 2017-01-17] (ang.).
    10. Fabrice Murtin, Long-Term Determinants of the Demographic Transition, 1870–2000, „Review of Economics and Statistics”, 95 (2), 2012, s. 617–631, DOI: 10.1162/REST_a_00302, ISSN 0034-6535 [dostęp 2017-02-04].
    11. World Development Indicators – Population Growth.
    12. Główny Urząd Statystyczny / Statystyka regionalna / Rankingi statystyczne / Przyrost naturalny na 1000 ludności według województw, stat.gov.pl [dostęp 2017-11-26] (pol.).
    Migracja, emigracja, imigracja – wędrówka ludności mająca na celu zmianę miejsca pobytu. Przemieszczanie się ludności jest całkowicie naturalnym zjawiskiem i występowało we wszystkich czasach. Nasilenie się migracji może nastąpić m.in. z przyczyn złej sytuacji gospodarczej w miejscu zamieszkania (migracje ekonomiczne) lub sytuacji politycznej nie odpowiadającej migrującym (migracje polityczne).Ukraina (ukr. Україна, Ukrajina) – państwo położone w Europie Wschodniej. Graniczy od północy z Białorusią, od zachodu z Polską, Słowacją i Węgrami, od południa z Rumunią i Mołdawią oraz Morzem Czarnym i Morzem Azowskim, od północnego wschodu i wschodu z Federacją Rosyjską. Ukraina jest członkiem założycielem ONZ, członkiem Światowej Organizacji Handlu, Rady Europy, Międzynarodowej Agencji Energii Atomowej oraz organizacji regionalnych i subregionalnych, tj. Wspólnoty Niepodległych Państw, OBWE, GUAM i Organizacji Państw Morza Czarnego.




    Warto wiedzieć że... beta

    Eksplozja demograficzna, bomba demograficzna – określenie szybkiego tempa przyrostu rzeczywistego liczby ludności w danym regionie. Przyjmuje się, że o eksplozji demograficznej możemy mówić, gdy przyrost rzeczywisty przekracza 3%, oznacza to podwojenie liczby ludności w ciągu 24 lat, czyli w ciągu jednej generacji. Zasadniczą przyczyną tego zjawiska jest spadek liczby zgonów (wydłużenie czasu trwania życia) ludności, co jest wynikiem poprawy warunków życia, zwłaszcza rozwoju medycyny, przy zachowaniu dotychczasowego wysokiego współczynnika urodzeń.
    Nature – jedno z najstarszych i najbardziej prestiżowych czasopism naukowych. Ukazuje się jako ilustrowany tygodnik. Zostało założone przez Normana Lockyera. Pierwszy numer ukazał się 4 listopada 1869 roku – poruszone w nim tematy obejmowały m.in. zapylanie kwiatów kwitnących w zimie, spotkanie niemieckich przyrodników i lekarzy w Innsbrucku, stan podróżnika Davida Livingstone’a czy otwarcie Kanału Sueskiego. Aktualnie wydawcą „Nature” jest firma Nature Publishing Group, należąca do brytyjskiego wydawnictwa Macmillan Publishers. Oprócz „Nature” wydaje ona także miesięczniki naukowe, prowadzi serwis internetowy [email protected] oraz serwis rekrutacyjny Nature Jobs.
    DOI (ang. digital object identifier – cyfrowy identyfikator dokumentu elektronicznego) – identyfikator dokumentu elektronicznego, który w odróżnieniu od identyfikatorów URL nie zależy od fizycznej lokalizacji dokumentu, lecz jest do niego na stałe przypisany.
    International Standard Serial Number, ISSN czyli Międzynarodowy Znormalizowany Numer Wydawnictwa Ciągłego – ośmiocyfrowy niepowtarzalny identyfikator wydawnictw ciągłych tradycyjnych oraz elektronicznych. Jest on oparty na podobnej koncepcji jak identyfikator ISBN dla książek, ISAN dla materiałów audio-wideo. Niektóre publikacje wydawane w seriach mają przyporządkowany zarówno numer ISSN, jak i ISBN.

    Reklama