Przylaszczka pospolita

Pokrój rośliny kwitnącej

Kwiat odmiany typowej

Owoce

Liście

Przylaszczka pospolita (Hepatica nobilis Mill.) – gatunek rośliny wieloletniej z rodziny jaskrowatych. Występuje na terenie niemal całej Europy oraz na Dalekim Wschodzie. W Polsce należy do dość rozpowszechnionych gatunków w żyznych lasach liściastych i tylko lokalnie jest rzadsza lub całkiem jej brak. W wielu krajach jest uprawiana jako roślina ozdobna, w przeszłości była także stosowana jako roślina lecznicza. Dla ochrony dzikich populacji w Polsce przed zrywaniem kwiatów i wykopywaniem roślin, przylaszczka objęta była do 2014 roku ochroną gatunkową. Naukowa nazwa pochodzi od kształtu liści kojarzących się z płatami wątroby (łac. hepar – wątroba).

Błona śluzowa, śluzówka (gr. mucosa) – wyściółka przewodów i jamistych narządów wewnętrznych mających kontakt ze środowiskiem zewnętrznym organizmu kręgowca. Składa się z dwóch zasadniczych warstw: nabłonka i pokrytej przezeń tkanki łącznej zwanej blaszką właściwą zawierającej naczynia krwionośne i limfatyczne, nerwy, często różne receptory, gruczoły czy mięśnie gładkie.Elajosom (gr. élaion – oliwa, sōma – ciało), ciałko mrówcze, ciałko tłuszczowe – obfitujący w tłuszcze i węglowodany wyrostek nasion lub owoców niektórych roślin. Stanowi pokarm dla mrówek, które przyczyniają się w efekcie do rozprzestrzeniania takich diaspor. Wytwarzanie elajosomów nie jest dla roślin wielkim kosztem, daje im natomiast znaczne korzyści, ponieważ mrówki pożywiające się nimi nie tylko rozprzestrzeniają diaspory, ale także chronią je przed roślinożercami, przenoszą w pobliże gniazd stanowiące żyzne mikrosiedliska i często umieszczają w podłożu. Ponieważ mrówki przy okazji zyskują pożywienie, relacja między tymi owadami i roślinami tworzącymi elajosomy jest przykładem mutualizmu.

Zasięg geograficzny[ | edytuj kod]

Zasięg odmiany typowej (var. nobilis) obejmuje rozległe obszary Europy z wyjątkiem jej północnych i południowych krańców. Granica zasięgu biegnie przez środkową część Półwyspu Skandynawskiego, przez południowo-zachodnią Finlandię do Rosji. Obejmuje północno-zachodnią część tego kraju i następnie przez północną Ukrainę sięga do Rumunii i północnych krańców Grecji. W Europie południowej przylaszczka obecna jest na Półwyspie Apenińskim z wyjątkiem jego południowych krańców oraz w środkowej i północnej Hiszpanii. Granica zachodnia biegnie przez południową Francję, przez zachodnie Niemcy do Danii. Rozdzielone rozległą dysjunkcją odmiany geograficzne występują także na Półwyspie Koreańskim i terenach przyległych oraz w Japonii. Gatunek w szerokim ujęciu obejmuje swym zasięgiem także Amerykę Północną, gdzie występują przylaszczki obecnie uznawane jednak zwykle za odrębne gatunki (Anemone acutiloba, A. americana), określane mianem „zastępczych”, ponieważ cechują się podobną ekologiczną skalą tolerancji i zajmują te same siedliska, co przylaszczki euroazjatyckie.

Grąd – wielogatunkowy i wielowarstwowy las liściasty zazwyczaj z przewagą grabu i dębu i z udziałem różnych innych gatunków. W fitosocjologii zespoły leśne reprezentujące grądy wyodrębniane są w związek zespołów Carpinion betuli. Na mapach potencjalnej roślinności naturalnej Polski, lasy grądowe dominują stanowiąc 41,6% powierzchni kraju. Ze względu na to, że wykształcają się na siedliskach żyznych – zostały w ogromnej większości zniszczone i zajęte przez grunty rolne lub zdegradowane z powodu uprawy drzew iglastych. Grądy stanowią siedlisko przyrodnicze chronione w sieci Natura 2000.Sasanka (Pulsatilla Mill.) – rodzaj roślin z rodziny jaskrowatych. Należy do niego według niektórych ujęć taksonomicznych ok. 30 gatunków. Występują one przede wszystkim na terenach górskich Europy i środkowej Azji. W Polsce 6 gatunków sasanki jest pod ochroną. Gatunkiem typowym jest Pulsatilla vulgaris L..

W Polsce przylaszczka jest rozpowszechniona niemal w całym kraju. Brak jej tylko w wyższych partiach Karpat, bardzo rozproszona jest na niektórych obszarach Ziemi Lubuskiej i Dolnego Śląska, na północnym Mazowszu.

Morfologia[ | edytuj kod]

Pokrój Cała roślina osiąga wysokość 15–20 cm. Łodyga Płytko pod ziemią tworzy krótkie, walcowate, ciemnobrunatne i silnie włókniste kłącze, okryte na szczycie łuskami. Z kątów łusek wyrastają liście oraz owłosione, czerwone lub brązowe głąbiki zakończone pojedynczymi kwiatami. Z kłącza wyrastają słabo rozgałęzione i niezbyt liczne korzenie osiągające zwykle tylko do 20 cm długości. Liście Częściowo zimozielone, skórzaste i długoogonkowe, tworzą przyziemną rozetę. Początkowo są biało owłosione lub białowełniste, z czasem stają się gładkie. Młode jasnozielone, z wiekiem robią się ciemnozielone z wierzchu, a od spodu mniej lub bardziej zabarwione na czerwono-fioletowo. Blaszka liściowa trójklapowa, całobrzega, u nasady sercowata. Kwiaty Niebiesko-fioletowe kwiaty o średnicy 15–30 mm pojawiają się wczesną wiosną zanim rozwiną się liście na szypułkach wysokości 10 cm. Czasem mają barwę różową, rzadziej białą. Pojedyncze kwiaty podparte są trzema niewielkimi, jajowatymi i tępo zakończonymi, siedzącymi i złączonymi u nasady listkami (podkwiatkami), tworzącymi pozorny kielich. Listki te nie opadają, także podczas dojrzewania owoców. Okwiat przeważnie złożony z 5–6 (rzadko do 15) barwnych listków. Kwiat ma wiele spiralnie ustawionych słupków oraz pręcików o białych lub różowych nitkach. Słupki są omszone, zwieńczone krótkimi, prostymi szyjkami. Owoce Zbiorowe. Z poszczególnych zalążni rozwijają się pojedyncze, jednonasienne, podłużne i omszone niełupki z niewielkim, krótkim dzióbkiem. Poszczególne owoce zaopatrzone są w niewielkie ciałko tłuszczowe (elajosom).

Wymioty (łac. vomitus, emesis) – gwałtowny wyrzut treści pokarmowej na zewnątrz z żołądka (bądź z żołądka i jelit) poprzez przełyk i jamę ustną, w wyniku silnych skurczów mięśni brzucha, przepony oraz klatki piersiowej. Często nudności poprzedzają lub towarzyszą wymiotom.Diploid (z gr. διπλος – podwójny) – komórka zawierająca po dwa chromosomy danego typu. Ta sama informacja jest przechowywana w dwóch miejscach, co ma znaczenie na przykład przy mutacjach.

Podstrony: 1 [2] [3] [4] [5] [6]

w oparciu o Wikipedię (licencja GFDL, CC-BY-SA 3.0, autorzy, historia, edycja)

Warto wiedzieć że... beta

Sole mineralne – nieorganiczne związki chemiczne z grupy soli. Pojęcie to często odnosi się do soli spotykanych w naturze (w organizmach żywych, pożywieniu itp.). Sole mineralne są ważnym składnikiem diety człowieka, spełniają bowiem rolę budulcową oraz regulatorową. Stanowią około 4% organizmu człowieka (przy czym najważniejsze to chlorek sodu, a także sole wapnia i magnezu). Niedostateczna ilość soli mineralnych w diecie może prowadzić do poważnych zaburzeń w organizmie człowieka.

Neogen (gr. νέος trb. neos trl. néóś, „nowy” + γίγνομαι trb. jignome trl. gígnomai, „rodzić”) – młodszy okres ery kenozoicznej trwający od 23,03 do 2,58 mln lat temu. Dzieli się na:

Forma (łac. forma) – najniższa kategoria systematyczna, niższa od odmiany. Do formy zaliczane są osobniki sporadycznie występujące w populacjach danego gatunku, wyróżniające się od innych osobników jedną lub kilkoma cechami. Występowanie form warunkowane jest z reguły niewielkimi modyfikacjami genetycznymi.

Honsiu (jap. 本州, Honshū) – największa, a tym samym główna wyspa Japonii. Na północy cieśnina Tsugaru oddziela ją od Hokkaido, na południu Morze Wewnętrzne od Sikoku, a na południowym zachodzie po drugiej stronie cieśniny Shimonoseki leży wyspa Kiusiu. Honsiu jest siódmą co do wielkości wyspą na świecie.

Kategoria systematyczna, kategoria taksonomiczna, ranga taksonomiczna – w systematyce organizmów, pozycja (ranga) taksonu w hierarchicznym systemie klasyfikacji biologicznej (układzie systematycznym) obejmująca dany takson oraz wszystkie zaliczane do niego taksony niższego poziomu.

Jan Aleksander Ludwik Karłowicz herbu Ostoja (ur. 28 maja 1836 w Subortowiczach koło Merecza, zm. 14 czerwca 1903 w Warszawie) – polski etnograf, muzykolog, językoznawca, folklorysta, członek Akademii Umiejętności; ojciec Mieczysława.

Kultywar (łac. cultus = uprawny, varietas = odmiana) – wyraźnie odrębna, jednorodna i trwała odmiana uprawna (hodowlana) rośliny wyróżniająca się walorami użytkowymi lub estetycznymi (określoną cechą lub kombinacją cech), uzyskana w wyniku zabiegów hodowlanych (selekcji, krzyżowania, poliploidyzacji, działania mutagenów), ewentualnie odnaleziona w naturze lub uprawie.