Pryscjan z Lidii (gr.: Πρισκιανός Λυδός, Priskianós Lydós, łac.: Priscianus Lydus; zm. po 532 r.) – bizantyński filozof neoplatoński, uczeń Damascjusza.

Życie[ | edytuj kod]

O życiu Pryscjana prawie nic nie wiadomo. Pochodził z Lidii, skąd przybył do Aten, gdzie podjął studia filozoficzne u Damascjusza, od 515 roku kierownika szkoły ateńskiej. Szkoła, funkcjonująca od początku jako bractwo kultowe (thiasos) ku czci Muz pokrywała koszty ofiar z dochodów z posiadłości ziemskiej ofiarowanej przez jej założyciela. W 529 roku cesarz Justynian I skonfiskował ją jako pogański fundusz kultowy, pozbawiając tym samym nielicznych członków szkoły głównego źródła utrzymania. Wprawdzie nadal wolno im było studiować we własnym gronie filozofię platońską i religijny neoplatonizm, jednak jako poganie, nie mogli publicznie nauczać młodzieży chrześcijańskiej. Cesarz wstrzymał też wypłacanie pensji państwowej wszystkim ówczesnym nauczycielom filozofii. Wskutek tego siedmiu ostatnich członków szkoły: Damascjusz i jego sześciu uczniów: Symplicjusz, Pryscjan, Eulaliusz, Hermiasz, Diogenes i Izydor wyemigrowali w 531 roku do Persji, na dwór, sprzyjającego hellenizmowi, króla Chozroesa I. Szybko jednak rozczarowali się stosunkami panującymi w Persjii. W 532 roku został zawarty traktat pokojowy między Persją a Bizancjum. W jednym z postanowień traktatu gwarantowano filozofom przebywającym w Persji powrót do Bizancjum i swobodę wyznawania religii. Po rocznym, lub dwuletnim, pobycie w Persji wygnańcy powrócili więc do Bizancjum i za zgodą cesarza zamieszkali ponownie w Atenach, gdzie musieli sobie radzić pozbawieni dochodów z działalności bractwa akademickiego i opłat uczniowskich.

Część badaczy (M. Tardieu, C. Luna), wysunęła hipotezę, że po opuszczeniu dworu perskiego filozofowie ateńscy mogli zamieszkać na granicy imperium perskiego w Harranie (Carrhae), do X wieku, centrum intelektualnym hellenizmu syryjskiego, gdzie mogli swobodnie wyznawać swoją pogańską religię. Zwracają oni uwagę na fakt, że twórczość Symplicjusza była dobrze znana w środowisku syryjskim, aluzje do niej znajdują się np. w syryjskim dziele Pawła Persa oraz na okoliczność, że Pryscjan poświęcił Chozroesowi swe główne dzieło.