Prowincje rzymskie
Przeczytaj także...
Galia Zaalpejska (łac. Gallia Transalpina) - kraina historyczna zamieszkana przez plemiona celtyckie i obejmująca obszar pomiędzy Alpami, Pirenejami i Renem. Galia Zaalpejska była częścią większej krainy - Galii. Południowo-wschodnia część Galii Zaalpejskiej stała się prowincją rzymską w II wieku p.n.e., a resztę podbił Juliusz Cezar w latach 58-51 p.n.e., co opisał w De Bello Gallico.Legion albo legia (łac. legio) – podstawowa i największa jednostka taktyczna armii rzymskiej złożona przede wszystkim z ciężkozbrojnej piechoty. Odpowiednik współczesnej dywizji. W pierwszych trzech wiekach imperium armia rzymska liczyła od 25 do 34 legionów. W wyprawach legionów uczestniczyli również kamieniarze, cieśle, inżynierowie i inni rzemieślnicy.
Germania – nazwa nadana przez starożytnych Rzymian ziemiom na wschód od Renu i na północ od górnego i środkowego Dunaju. Obszary te były zamieszkane przez Germanów, a także inne niegermańskie ludy.
Galia Zaalpejska (łac. Gallia Transalpina) - kraina historyczna zamieszkana przez plemiona celtyckie i obejmująca obszar pomiędzy Alpami, Pirenejami i Renem. Galia Zaalpejska była częścią większej krainy - Galii. Południowo-wschodnia część Galii Zaalpejskiej stała się prowincją rzymską w II wieku p.n.e., a resztę podbił Juliusz Cezar w latach 58-51 p.n.e., co opisał w De Bello Gallico.Legion albo legia (łac. legio) – podstawowa i największa jednostka taktyczna armii rzymskiej złożona przede wszystkim z ciężkozbrojnej piechoty. Odpowiednik współczesnej dywizji. W pierwszych trzech wiekach imperium armia rzymska liczyła od 25 do 34 legionów. W wyprawach legionów uczestniczyli również kamieniarze, cieśle, inżynierowie i inni rzemieślnicy.
Germania – nazwa nadana przez starożytnych Rzymian ziemiom na wschód od Renu i na północ od górnego i środkowego Dunaju. Obszary te były zamieszkane przez Germanów, a także inne niegermańskie ludy.
Cesarstwo rzymskie z podziałem na prowincje (czasy cesarza Trajana)
Prowincje rzymskie – jednostki administracyjne cesarstwa rzymskiego, tworzone na podbitych terytoriach (poza Italią). Liczba i rozmiary poszczególnych prowincji zmieniały się na przestrzeni dziejów Imperium w zależności od warunków zewnętrznych i polityki wewnętrznej. Pierwszą rzymską prowincją była wyspa Sycylia, podbita w 241 r. p.n.e. w czasie I wojny punickiej. Zasadniczo prowincje rzymskie dzieliły się na dwa rodzaje:
Galacja (gr. Galatike, łac. Gallograecia) – w starożytności kraina w centralnej Azji Mniejszej, położona wokół dzisiejszej Ankary, nazwana tak przez Rzymian od nazwy Galatów, przybyłego w ten rejon w III w. p.n.e. odłamu celtyckiej armii Brennusa, która splądrowała w roku 279 roku p.n.e. Macedonię, Tesalię i Epir. Po klęsce zadanej Celtom przez Antygona Gonatasa w bitwie pod Lizymachią część wojowników z rodzinami (ok. 20 tys. ludzi) przeprawiła się do Azji Mniejszej. W 275 roku p.n.e. Antioch I Soter, w wyniku zwycięskiej bitwy, zepchnął Galatów na tereny, na których powstała później Galacja.Sycylia (wł., łac. Sicilia, w starożytności Trinacria) – największa wyspa na Morzu Śródziemnym (25 710 km²), leżąca na południowy zachód od Półwyspu Apenińskiego, od którego oddziela ją wąska Cieśnina Mesyńska. Zamieszkuje ją około 5 milionów mieszkańców.
Prowincje w czasach Republiki i daty ich powstania[]
Zabezpieczenie prowincji[]
Prowincjami zarządzali gubernatorzy. W czasach Republiki wyznaczano ich na okres jednego roku. Na początku roku kalendarzowego nowi gubernatorzy, wybrani albo poprzez losowanie, albo bezpośrednio, obejmowali wyznaczone dla siebie prowincje. Byli to na ogół politycy z kręgu senatorskiego, dawni pretorzy lub konsulowie. W czasach Cesarstwa wyjątek od tej zasady stanowił Egipt, który August uczynił prowincją zwyczajowo rządzoną przez wybranego członka warstwy ekwitów. Prowincje wystawione na niebezpieczeństwa obejmowali na ogół dawni konsulowie, mężowie o większym doświadczeniu i prestiżu. Po uformowaniu się pryncypatu August zachował dla siebie uprawnienia wybierania gubernatorów dla tzw. prowincji cesarskich, leżących głównie na niespokojnych granicach, świeżo podbitych, silniej obsadzonych wojskiem i zagrożonych buntami lub najazdami. Pozostałe prowincje oddane zostały w zarządzanie senatowi, który wybierał ich gubernatorów.
Alpes Poenninae – prowincja Imperium rzymskiego. Wierzono że to tu Hannibal przeszedł przez Alpy, co w rezultacie sprawiło że nazwano ten teren Poenninae, od rzymskiego określenia Kartagińczyków Poeni-Punijczycy.Gallia Belgica - prowincja rzymska w Galii na terenie dzisiejszej Belgii, Holandii i północnej Francji. Jej stolicą było Durocortorum (obecna nazwa: Reims). Podzielona później na 2 części:
Rozmieszczenie legionów w prowincjach było zależne od lokalnych warunków. W roku 14 n.e. w Lusitanii nie stacjonował żaden legion, podczas gdy w Germania Inferior stacjonowały aż cztery. W czasach Cesarstwa największe i najsilniej obsadzone legionami prowincje (np. naddunajskie Pannonia lub Mezja) były dzielone na mniejsze, aby nie zostawiać w rękach jednego człowieka zbyt wielkiej władzy, która mogła zagrozić tronowi. Gubernatorzy takich silnie uzbrojonych prowincji niejednokrotnie sięgali bowiem po władzę w Rzymie, obracając miecze swych legionów przeciwko własnemu krajowi i legionom wiernym władzy centralnej.
Hispania Tarraconensis – prowincja rzymska, której stolicą było Tarraco (dzisiejsza Tarragona w Katalonii). Jako prowincja powstała w 27 p.n.e.. Była prowincją cesarską, a namiestnik posiadał tytuł legatus Augusti pro praetore. W prowincji, w dzisiejszym León, stacjonował legion Legion VII Gemina, przy pomocy którego gubernator prowincji Galba zdobył cesarską władzę. W 293 r. cesarz Dioklecjan podzielił prowincję na trzy jednostki terytorialne: Terraconensis, Gallaecia i Carthaginiensis.Alpes Maritimae (pl. Alpy nadmorskie) – mała prowincja rzymska założona przez Oktawiana Augusta w 14 p.n.e. ze stolicą w Cemenelum (obecnie Cimiez – dzielnica Nicei we Francji).
W różnych okresach status prowincji miały[]
Alpes Cottiae (pl. Alpy Kottyjskie) – jedna z trzech niewielkich alpejskich prowincji rzymskich, leżących między współczesną Francją i Włochami, utworzona za panowania Nerona. Nazwana na cześć Cottiusa, przywódcy plemion liguryjskich. Jej stolicą było Segusio.Prowincje cesarskie – (łac. provintiae Caesaris) w okresie Cesarstwa Rzymskiego prowincje rzymskie, których nominalnym namiestnikiem (w randze prokonsula) z ramienia senatu i ludu rzymskiego był sam cesarz. Pozostałe prowincje, tzw. senatorskie, otrzymywały namiestników wybieranych drogą losowania spośród byłych konsulów lub pretorów. Podział prowincji rzymskich na cesarskie i senatorskie ukształtował się w latach 20-tych I w. p.n.e., gdy senat przyznał Augustowi namiestnictwo części prowincji i z prawem wykonywania go za pośrednictwem zastępców (legatów) . W praktyce zarząd prowincji cesarskich sprawowali legaci dowolnie mianowani i odwoływani przez cesarza.
Warto wiedzieć że... beta
Mauretania - prowincja rzymska na terenie dzisiejszego północnego Maroka i północnej Algierii. W 42 roku n.e. cesarz Klaudiusz podzielił Mauretanię na dwie prowincje - Mauretanię Tingitana (głównie na terenach północnego Maroka z głównymi ośrodkami administracyjnymi w Tingis i Volubilis) oraz Mauretanię Caesariensis ze stolicą w Cezarei.
Iliria (łac. Illyria, Illyricum) – starożytna kraina nad Adriatykiem, obejmująca mniej więcej tereny obecnej Chorwacji, Bośni i Hercegowiny, Czarnogóry, Serbii, Albanii i Macedonii. Appian ludy Ilirii umiejscawia powyżej Macedonii i Tracji, aż po Dunaj, Morze Jońskie i podnóże Alp. Kraj swoją nazwę wziął od Iliriusza, syna Polifema.
Kreta (gr. Κρήτη od słowa krateia – silna, łac. Creta, tur. Kirid, wen. Candia) – grecka wyspa położona na Morzu Śródziemnym. Jest ona największą grecką wyspą i piątą co do wielkości wyspą śródziemnomorską. Linia brzegowa ma długość ok. 1040 km. Największym miastem jest Heraklion (Iraklion).
Tracja (gr. Θρᾴκη, Thraki, łac. Thracia, bułg. Тракия, Trakija, tur. Trakya). Historycznie: starożytna kraina położona między dolnym Dunajem, Morzem Czarnym, Morzem Egejskim i rzeką Strymon (Struma). Obecnie region geograficzny na pograniczu Bułgarii (Tracja Północna), Grecji (Tracja Zachodnia) i Turcji (Tracja Wschodnia).
Egipt (arab. مصر Miṣr; dialekt egipski: Máṣr (/masˤɾ/); łac. Aegyptus, gr. Αίγυπτος Aígyptos), nazwa oficjalna Arabska Republika Egiptu (arab. جمهوريّة مصر العربيّة Dżumhurijjat Misr Al-Arabijja) – państwo położone w północno-wschodniej Afryce z półwyspem Synaj w zachodniej Azji. Egipt graniczy z Izraelem i Strefą Gazy na północnym wschodzie, Sudanem na południu i Libią na zachodzie. Od północy rozpościera się Morze Śródziemne, a na wschodzie Morze Czerwone.
Pretor (łac. praetor – l.mn. praetores) – wyższy urzędnik w antycznym Rzymie mający tzw. władzę mniejszą (imperium minus). W czasie nieobecności konsulów, pretor (później dwóch) przejmował najwyższą władzę w mieście, mogąc nawet zwoływać posiedzenia senatu. Zasadniczym jednak zadaniem pretorów było sądownictwo. Ważnym uprawnieniem pretora było wydawanie edyktów (edykty pretorskie), w których ustalał on sposoby postępowania w sprawach niedostatecznie jasno uregulowanych przez ustawy (leges) czy prawo zwyczajowe. Owe edykty odegrały ważną rolę w rozwoju prawodawstwa i były uwzględniane w późniejszych kodyfikacjach prawa rzymskiego.
Ekwici (łac. equites, l.poj. eques) – średnio zamożna rzymska klasa społeczna, w skład której wchodzili kupcy, przedsiębiorcy, bankierzy, posiadający majątki o wartości minimum 400 000 sestercji (III w. p.n.e.). Symbolami przynależności do stanu ekwickiego było posiadanie konia (stąd nazwa ekwitów: łac. equus oznacza konia), noszenie stroju wojskowego zwanego trabea, złotego pierścienia oraz wąskiego purpurowego szlaku zdobiącego tunikę (szeroki nosili senatorowie).