• Artykuły
  • Forum
  • Ciekawostki
  • Encyklopedia

    • Proterozoik

    Przeczytaj także...
    Zielenice (Chlorophyta) – parafiletyczna grupa jednokomórkowych (o strukturze wiciowcowej, kapsalnej i kokoidalnej) lub wielokomórkowych, samożywnych roślin występujących w wodach słodkich i słonych, rzadko w środowisku lądowym – wówczas są to higrofity lub symbionty. Należy tu ok. 9000 gatunków. Swą polską nazwę wzięły od dominującej barwy chlorofilu a i b, występują jednak w nich również karoteny (α-, β- i γ-) i ksantofile (luteina, zeaksantyna, wiolaksantyna, neoksantyna, astaksantyna). Jako substancja zapasowa wykorzystywana jest głównie skrobia, a u niektórych również inulina lub podobne do niej związki, sacharoza, maltoza lub erytrytol. W ścianie komórkowej znajduje się celuloza, a czasem również mannany i ksylany. Zielenice stanowią jedną z trzech linii rozwojowych roślin (obok glaukofitów i krasnorostów). Współcześnie dzielone są na dwie lub cztery równorzędne grupy (gromady). W rygorystycznych ujęciach taksonomicznych do zielenic zaliczane są także rośliny lądowe, przy czym dla takiego ujęcia stosuje się odrębną nazwę rośliny zielone. Termin zielenice oznacza w aktualnym ujęciu wszystkie linie rozwojowe roślin zielonych po wyłączeniu z nich roślin lądowych.Gąbki (Porifera) – typ prymitywnych, beztkankowych zwierząt wyłącznie wodnych (najczęściej morskich), osiadłych, zwykle kolonijnych, o nieregularnym i najczęściej zmiennym kształcie, charakteryzującym się brakiem symetrii. Gąbki należą do najstarszych organizmów wielokomórkowych – zbliżone do nich formy występowały już 1,8 mld lat temu. W zapisie kopalnym znane są ze skamieniałości prekambryjskich, datowanych na około 600 mln lat (gąbki krzemionkowe) oraz kambryjskich (gąbki pospolite i wapienne). Typ obejmuje około 8 tysięcy poznanych dotąd gatunków, z czego tylko 150 żyje w wodach słodkich. Są szeroko rozpowszechnione na kuli ziemskiej, głównie w strefie przybrzeżnej oraz na dnie płytkich mórz.
    Zlodowacenie hurońskie – najstarsze rozległe zlodowacenie w historii Ziemi, które miało miejsce w paleoproterozoiku, około 2450–2220 mln lat temu. Pozostawiło ono sekwencje osadów lodowcowych o dużej miąższości. Wiązało się ono silnie z wielkim zdarzeniem oksydacyjnym (wzrostem zawartości tlenu w atmosferze) i miało prawie globalny zasięg.

    Proterozoik (algonk, eozoik)

  • w sensie geochronologicznym: drugi eon w dziejach Ziemi, młodszy od archaiku a starszy od fanerozoiku. Proterozoik trwał około dwóch miliardów lat (od około 2,5 mld do 542 mln lat temu). Dzieli się na trzy ery: paleoproterozoik, mezoproterozoik i neoproterozoik.
  • w sensie chronostratygraficznym: drugi eonotem, wyższy od archaiku, niższy od fanerozoiku. Proterozoik dzieli się na trzy eratemy: paleoproterozoik, mezoproterozoik i neoproterozoik.

    • Klimat[ | edytuj kod]

    Klimat podlegał silnym zmianom na początku i na końcu proterozoiku: wystąpiły dwa okresy ekstremalnie silnych, być może nawet globalnych zlodowaceń (hipoteza Ziemi-śnieżki). Około 2,3 mld lat temu nastąpiło zlodowacenie hurońskie, związane ze wzrostem zawartości tlenu w atmosferze. W środkowej części eonu klimat przez około miliard lat był bardzo stabilny, ciepły, brak jest osadów lodowcowych. Eon zakończyła seria zlodowaceń w okresie od 750 mln do 580 mln lat temu (kriogen oraz środkowy ediakar), po której doszło do radiacji zwierząt wielokomórkowych.

    Wiciowce (łac. Mastigota, Flagellata, Mastigophora) - pierwotniaki, zazwyczaj jednojądrowe haplonty. Poruszają się przy pomocy wici, rozmnażają się przez podział podłużny (bezpłciowo). Heterotrofy, niektóre z nich posiadają zdolności autotroficzne (więc są miksotrofami).Stawonogi (Arthropoda, z gr. ἄρθρον arthron – staw + πούς, ποδός pous, podos – noga) – najliczniejszy w gatunki typ zwierząt na Ziemi. Dotychczas opisano ponad milion gatunków. Według danych IUCN opisano 950 000 gatunków owadów i 40 000 skorupiaków. Liczby w pozostałych grupach stawonogów wahają się – w zależności od źródła – od kilkunastu tysięcy (np. wije) do ponad 60 tysięcy gatunków pajęczaków, a z każdym rokiem przybywa ich coraz więcej.

    Geologia[ | edytuj kod]

    Skorupa ziemska powoli stawała się grubsza i stabilniejsza, nasiliły się procesy sedymentacji, dzięki którym pojawiły się skały osadowe. W tym długim czasie nastąpiło kilka orogenez, które spowodowały metamorfozę wcześniej powstałych utworów osadowych, wulkanicznych i po części plutonicznych, oraz kilka etapów niszczenia gór. Były to: orogeneza algomijska na pograniczu archaiku i proterozoiku, orogeneza karelska, hudsońska, penakaen, grenwilska, dalslandzka, katangijska, kadomska (kadomijska, assyntyjska), bajkalska. Początkowo atmosfera ziemska była pozbawiona tlenu. Dzięki rozwojowi życia, pod koniec proterozoiku nastąpił znaczny wzrost zawartości tlenu w atmosferze.

    Eukarionty, eukariota, eukarioty, organizmy eukariotyczne (Eukaryota, Eukarya), określane też jako jądrowce, jądrowe, organizmy jądrowe, karioty, kariota (Karyobionta) – organizmy zbudowane z komórek posiadających jądro komórkowe z chromosomami, co jest jednym z elementów odróżniających je od prokariotów. Jądro komórkowe odgraniczone jest od cytoplazmy podwójną błoną białkowo-lipidową. Nazwa naukowa pochodzi od greckich słów ευ ("dobry", "prawdziwy") i κάρυον ("orzech", "jądro").Geochronologia - dyscyplina naukowa zajmująca się ustalaniem wieku skał i skamieniałości skorupy ziemskiej oraz umieszczaniem w czasie pewnych wydarzeń geologicznych i biologicznych. Geochronologia umożliwia rekonstrukcję historii geologicznej Ziemi. Formalne jednostki geochronologiczne to:

    Życie[ | edytuj kod]

    W proterozoiku wyewoluowały pierwsze jądrowce (prawdopodobnie 1,2 mld lat temu). Zwierzęta żyją od ostatniego okresu tego eonu - ediakaru. pochodzą najstarsze znaleziska kopalne zwierząt – prymitywnych tkankowców (fauna ediakarańska). W ediakarze pojawiły się jamochłony, gąbki, pierścienice, stawonogi. Z flory występowały wiciowce, zielenice i krasnorosty. Życie ograniczone było wyłącznie do morza. Środowiska ekstremalne powszechnie zasiedlały archeowce i bakterie.

    Eratem – formalna jednostka chronostratygraficzna (skalna), odpowiadająca jednostce geochronologicznej (czasowej) o nazwie era. Jest częścią eonotemu, dzieli się na systemy.Archeony, archeany (Archaea) dawniej zwane też archebakteriami, archeobakteriami (Archaebacteria) lub archeowcami – drobne, pierwotnie bezjądrowe, zwykle ekstremofilne jednokomórkowce, tradycyjnie zaliczane wraz z eubakteriami do prokariotów.

    Skamieniałości[ | edytuj kod]

    Skamieniałości z tego okresu są wyjątkowo rzadkie, co wiąże się z brakiem szkieletu u ówczesnych zwierząt. Wprawdzie nie udało się wyróżnić jednoznacznie skamieniałości przewodnich dla proterozoiku, ale wiele informacji o tamtym okresie dostarczyła tzw. fauna ediakarańska, o której wszakże trudno powiedzieć by występowała powszechnie, miała szerokie spektrum środowiskowe, szybko ewoluowała i była łatwa do identyfikacji – a to są cechy wyróżniające skamieniałości przewodnie.

    Eonotem - najwyższej rangi formalna jednostka chronostratygraficzna (skalna) odpowiadająca jednostce geochronologicznej o nazwie eon. Eonotem dzieli się na eratemy.Tkankowce – zwierzęta wielokomórkowe zbudowane z tkanek. Charakteryzują się obecnością układu nerwowego, występowaniem gametogenezy i zdolnością do kierunkowych ruchów. Tradycyjnie były klasyfikowane w randze podkrólestwa Histozoa i przeciwstawiane beztkankowcom opisywanym jako Ahistozoa. Obecnie tkankowce są synonimizowane z Eumetazoa (tkankowce właściwe lub wielokomórkowce właściwe – określane też jako Euhistozoa) lub Epitheliozoa, jeśli płaskowce (Placozoa) zaliczyć do tkankowców.

    Zobacz też[ | edytuj kod]

  • Tabela stratygraficzna





    • w oparciu o Wikipedię (licencja GFDL, CC-BY-SA 3.0, autorzy, historia, edycja)

    Warto wiedzieć że... beta

    Tabela stratygraficzna – schemat obrazujący przebieg historii Ziemi na podstawie następstwa procesów i warstw skalnych. Obecnie przyjęta tabela stratygraficzna została ustalona przez Międzynarodową Komisję Stratygrafii (ICS).
    Zlodowacenie, in. glacjacja (fr. glaciation, od łac. glacio ‛zamrażam’) – okres, w czasie którego znaczne obszary Ziemi pokryte są lądolodem.
    Archaik (ang. Archean, od gr. arche ‛na przedzie’), archeozoik (z gr. dzoe ‛życie’), azoik (z gr. ‛bez życia’)
    Katastrofa tlenowa – wielkie przemiany środowiska naszej planety w okresie paleoproterozoiku około 2,4 miliarda lat temu. Gdy około 2,7 mld lat temu pojawiły się pierwsze formy posiadające zdolność fotosyntezy tlenowej, zaczęły one wytwarzać znaczne ilości tlenu, jednak wzrost jego ilości w atmosferze wystąpił ponad 300 mln lat później. Tłumaczy się to tym, że pierwsze cząsteczki tlenu wydzielane były do wody, tlen ten reagował z żelazem i z węglem.
    Bakterie (łac. bacteria, od gr. bakterion – pałeczka) – grupa mikroorganizmów, stanowiących osobne królestwo. Są to jednokomórkowce lub zespoły komórek o budowie prokariotycznej. Badaniem bakterii zajmuje się bakteriologia, gałąź mikrobiologii.
    Ediakar (ang. Ediacaran) – ostatni okres neoproterozoiku; trwał od ok. 635 do 541,0 mln lat temu. Ediakar jest młodszy od kriogenu, a starszy od kambru. Został on wprowadzony do tabeli stratygraficznej w 2004 roku, zastępując w niej wend (zwany także eokambr).
    Orogeneza (ruchy orogeniczne, górotwórczość, ruchy górotwórcze, fałdowanie) – powstawanie gór z przyczyn tektonicznych.

    Reklama

    Czas generowania strony: 0.044 sek.