Marmurowy blok ze świątyni Ateny Polias z inskrypcją upamiętniającą donację Aleksandra Wielkiego
Commons – repozytorium wolnych multimediów
Priene (Priena) – miasto jońskie leżące u ujścia rzeki Meander do dawnej Zatoki Latmijskiej (ruiny niedaleko współczesnej wsi Güllübahçe), w czasach przedjońskich zwane Kadme, obecnie stanowisko archeologiczne w Turcji.
Jonia – kraina w starożytności położona w centralnej części wybrzeża Azji Mniejszej, między rzekami Hermos a Meander. Zasiedlona przez Greków, głównie Jonów z Attyki i Peloponezu. Od północy graniczyła z Eolią, od wschodu z Lidią, od południa z Karią. Do Jonii zaliczano również przybrzeżne wyspy, z największymi miastami Chios i Samos.Samos (gr. Σάμος) – grecka wyspa na Morzu Egejskim u wybrzeży Azji Mniejszej oraz prefektura w regionie administracyjnym Wyspy Egejskie Północne. Prefektura obejmuje samą wyspę Samos i kilka pomniejszych wysp w tym rejonie. Stolicą prefektury i głównym ośrodkiem miejskim wyspy jest miasto Samos.
Miasto zostało założone przez Ajgyptosa, wnuka Kodrosa. Podzieliło los większości miast jońskich i wpadło pod jarzmo Cyrusa. Za nielojalność i nieposłuszeństwo Persowie wywieźli ludność miasta. W 441 p.n.e. między Samos a Miletem wybuchła wojna o Priene. Kiedy miasto wpadło w ręce Macedończyków, Aleksander Wielki postanowił je przebudować. Zaprojektowano nowe założenie urbanistyczne oparte na siatce ulic, tzw. system hippodamejski, zlokalizowane na czterech tarasach na stoku wzgórza zwróconego w stronę doliny rzeki. Miasto przecinały ulice równoległe i prostopadłe do siebie, a odległości między nimi określała insula – zespół domu mieszkalnego. Siedem ulic biegnących na osi wschód-zachód znajdowało się mniej więcej na równym poziomie, co umożliwiało ruch kołowy, natomiast piętnaście węższych na osi północ-południe często przechodziło w schody. Priene leży na stoku nachylonym ku południowi w stronę równiny, na której wije się zakolami Meander. Centrum miasta z agorą, budowlami publicznymi i świątynią Zeusa usytuowano na drugim tarasie, powyżej znajdowało się sanktuarium Ateny Polias (gdzie znaleziono marmurowy blok z inskrypcją donacyjną Aleksandra Wielkiego), teatr i górny gimnazjon, na najwyższym tarasie sanktuarium Demeter, na najniższym zaś dolny gimnazjon i stadion. Na północ od miasta wznosiło się wzgórze, które stanowiło akropol. Całość, czyli akropol i dolne miasto, otaczał mur obronny.
Asklepios (także Eskulap, gr. Ἀσκληπιός Asklēpiós, Asclepius, łac. Aesculapius) – w mitologii greckiej heros, bóg sztuki lekarskiej (medycyny).Menderes (Meander) (Büyük Menderes Nehri, w starożytności gr. Maíandros) – rzeka w zachodniej Turcji azjatyckiej, o długości 529 km. Swój bieg zaczyna na Wyżynie Anatolijskiej, a kończy w Morzu Egejskim, w pobliżu ruin Miletu. Głównymi dopływami są Çine oraz Ak. Większe miasta, przez które przepływa to Aydin i Nazilli. Rzeka tworzy liczne meandry – pojęcie meander pochodzi od nazwy tej rzeki.
W okresie hellenistycznym Priene liczyło 20 tysięcy wolnych mieszkańców.
Najważniejsze budowle: świątynia Asklepiosa z IV w. p.n.e., świątynia Ateny z 335 p.n.e. projektu Pyteosa, sanktuarium Demeter, teatr z 300 p.n.e. i Święta Stoa (II w. p.n.e.) na agorze.
Rodzinne miasto filozofa Biasa z Prieny.
Miejscowość – w Polsce w ujęciu ustawowym jednostka osadnicza lub inny obszar zabudowany odróżniający się od innych miejscowości odrębną nazwą, a przy jednakowej nazwie, odmiennym określeniem ich rodzaju. Natomiast w celach statystycznych, przy ustalaniu wykazu nazw miejscowości oraz nazw ich cześci integralnych przyjęto, że terminem tym określa się każde skupisko ludności, niezależnie od liczby zabudowań i gęstości zabudowy i liczby ludności; przy czym miejscowość musi się odróżniać od innych skupisk (szczególnie sąsiednich) odrębną nazwą urzędową, a przy nazwie identycznej, odmiennym określeniem skupiska (np. wieś, kolonia, osada itp.).Wojna Aten przeciwko Samos – konflikt w latach 440–439 p.n.e. początkowo wybuchł lokalnie między Samos a Miletem o Priene, do którego następnie wskutek nieudanego arbitrażu przyłączyły się Ateny, występując przeciwko Samos oraz sojusznicy Samos – Sardes i Persowie, walcząc przeciwko Aten.
Wykopaliska w Priene prowadziła w latach 1895-1898 ekspedycja niemiecka pod kierunkiem Carla Humanna i Theodora Wieganda.
- Historia Archeologii. red. Paul Bahn. Wyd. I. Warszawa: Wydawnictwo "Arkady" Sp. z o.o., 2019, s. 277. ISBN 978-83-213-5058-5.
Biblioteka Narodowa Izraela (hebr. הספרייה הלאומית; dawniej: Żydowska Biblioteka Narodowa i Uniwersytecka, hebr. בית הספרים הלאומי והאוניברסיטאי) – izraelska biblioteka narodowa w Jerozolimie.Stoa (gr. στοά) – w architekturze greckiej była to wolno stojąca, wydłużona hala kolumnowa, którą zamykała z tyłu ściana, często zdobiona malowidłami. Stoy były miejscem handlu, ale służyły też do odpoczynku lub wykonywania zadań administracyjnych. Ich podstawowym przeznaczeniem było jednak zapewnienie mieszkańcom greckich miast osłony przed deszczem i żarem słonecznym w miejscach publicznych.
Warto wiedzieć że... beta
Library of Congress Control Number (LCCN) – numer nadawany elementom skatalogowanym przez Bibliotekę Kongresu wykorzystywany przez amerykańskie biblioteki do wyszukiwania rekordów bibliograficznych w bazach danych i zamawiania kart katalogowych w Bibliotece Kongresu lub u innych komercyjnych dostawców.
Insula (łac. īnsŭlă – dosł. „wyspa”; lm. insulae) – w starożytnym Rzymie miejski wielopiętrowy dom czynszowy albo zespół mieszkaniowy o zwartej zabudowie, przeznaczony dla uboższej ludności; odpowiednik nowożytnych kamienic i dzisiejszych bloków mieszkalnych.
WorldCat – katalog rozproszony łączący zbiory 71 000 bibliotek ze 112 krajów, które są uczestnikami serwisu Online Computer Library Center. Katalog jest tworzony i prowadzony przez biblioteki, których zbiory są w nim ujęte.
Bias z Prieny (stgr. Βίας ὁ Πριηνεύς; VI w. p.n.e.) – grecki mędrzec. Zaliczany przez wszystkie znane źródła do Siedmiu mędrców starożytnej Grecji.
Virtual International Authority File (VIAF) – międzynarodowa kartoteka haseł wzorcowych. Jej celem jest ujednolicenie zapisu nazw osobowych (haseł), dlatego zbiera z bibliotek z całego świata – ich różne wersje i prezentuje je razem, pod jednym, unikatowym identyfikatorem numerycznym. Pozwala to obniżyć koszty i zwiększyć użyteczność danych gromadzonych przez biblioteki. Informacje po dopasowaniu i połączaniu są udostępniane online bibliotekom na całym świecie.
Cyrus II Wielki, zwany także Starszym (ok. 590-529 p.n.e.) – król Persji z dynastii Achemenidów, syn króla Anszanu Kambyzesa I i medyjskiej księżniczki Mandane. Zjednoczył w ramach swojego imperium wiele ówczesnych państw i narodów. Znany nie tylko z wielkich osiągnięć wojennych, lecz także z tolerancji i sprawiedliwości. W ciągu niespełna 25 lat swojego panowania Cyrus podbił większość krajów Bliskiego Wschodu z wyjątkiem Egiptu oraz plemion Wyżyny Irańskiej.
Epoka hellenistyczna – okres w dziejach regionu Morza Śródziemnego i Bliskiego Wschodu (zwłaszcza obszarów znajdujących się pod greckim panowaniem), którego początek wyznacza śmierć Aleksandra Wielkiego w 323 roku p.n.e., a koniec rzymskie podboje zakończone zajęciem ptolemejskiego Egiptu w 30 roku p.n.e. Niekiedy zwany hellenizmem, lub epoką aleksandryjską.
