Prawo bartne – prawa zwyczajowe regulujące funkcjonowanie społeczności bartniczych na Mazowszu.
Źródła pisane prawa bartnego[ | edytuj kod]
Jednymi z pierwszych regulacji tego typu były przepisy, które znalazły się w statucie Kazimierza Wielkiego w roku 1347. W 1401 roku podobne postanowienia zostały zamieszczone w statucie księcia Janusza I Mazowieckiego. Z czasem prawa te umacniały się, doszło do powstania urzędów bartnych. Pierwsze prawo bartne, tzw. ciechanowskie prawo bartne, zostało spisane w Ciechanowie, przez Krzysztofa Niszczyckiego. Jako oddzielny dokument pochodzi z 1559 roku; nosiło ono tytuł: Prawo bartne, bartnikom należące, którzy według niego sprawować się i sądzić mają [...] i obejmowało starostwa przasnyskie i ciechanowskie. Jest to kodyfikacja istniejących praw zwyczajowych, którym podporządkowane było od dawna życie Kurpiów. Drugi podobny dokument spisał w 1616 roku Stanisław Skrodzki. Był to Porządek prawa bartnego, wedle starodawnego zwyczaju i dawnych ustaw potocznych Spraw Bartnych z pośrodka bartników uchwalony i wydany [...]; prawo to objęło swym zasięgiem starostwo ostrołęckie i łomżyńskie. Porządek zawiera zwyczaje bartne bartników z łomżyńskiego spisane w 117 artykułach, w dużej mierze naśladujących Prawo bartne z 1559 roku, ale zawierających też elementy oryginalne.
Prawo zwyczajowe – normy prawne trwale i jednolicie wykonywane w przekonaniu, że są obowiązującym prawem. Prawo zwyczajowe nie pochodzi od żadnej instytucji, lecz zostaje wykształcone przez społeczeństwo w toku historii. Zwłaszcza w czasach najdawniejszych, było prawem niepisanym przekazywanym ustnie z pokolenia na pokolenie. Z czasem normy były utrwalane w formie pisemnej (np. dokumenty stwierdzające dojście do skutku czynności prawnej, przywileje, wyroki sądowe). Normy prawa zwyczajowego odegrały szczególną rolę w rozwoju prawa międzynarodowego. Prawo zwyczajowe z reguły przechodzi proces kodyfikacji (lub inkorporacji).Janusz I Starszy (warszawski) (ur. ok. 1346, zm. 8 grudnia 1429) – od 1373/1374 r. książę warszawski, od 1381 r. w wyniku podziału książę na Warszawie, Nurze, Łomży, Liwie, Ciechanowie, Wyszogrodzie i Zakroczymiu, lennik Polski, od 1391 na Podlasiu (dożywotnio).
Podstrony: 1 [2] [3]
Warto wiedzieć że... beta
Mazowsze (łac. Mazovia) – kraina historyczna położona w środkowym biegu Wisły oraz dorzeczu jej dopływów w centralnej oraz północno-wschodniej Polsce, znajdująca się w większości w woj. mazowieckim; historyczną stolicą Mazowsza jest Płock, który jest także najstarszym miastem tego regionu (prawa miejskie w 1237); dzielnica historyczna Polski.
Krzysztof Niszczycki (ur. 1540, zm. 1617) – starosta ciechanowski i przasnyski, kasztelan raciąski, wojewoda bełski, prawnik, kalwinista.
Kurpie – grupa etnograficzna ludności polskiej, zamieszkująca tereny dwóch puszcz mazowieckich: Puszczy Zielonej (zwanej też: Puszczą Kurpiowską lub Zagajnicą) i Puszczy Białej, funkcjonująca również jako określenie regionu kurpiowskiego (inaczej: Kurpiowszczyzna). Granica oddzielająca obie puszcze dzieli region na Kurpie Zielone i Kurpie Białe.
Starosta bartny (capitaneus mellificus) – wyznaczony przez władzę feudalną zwierzchnik organizacji bartnej i sądu bartnego.
Woski – grupa substancji stałych pochodzenia naturalnego lub syntetycznego o stosunkowo niskiej temperaturze topnienia i niskiej lepkości w stanie stopionym. Parametry wosków są różnie określane przez różne źródła. Według Niemieckiego Stowarzyszenia Nauki o Tłuszczach woski mają następujące właściwości:
Bartnictwo – dawna forma pszczelarstwa leśnego, polegająca na chowie pszczół (głównie pszczół leśnych, tzw. "borówek") w specjalnie w tym celu wydrążonych dziuplach drzew, czyli barciach. Szczytowy rozwój tej profesji przypada w Polsce na wiek XVI i XVII, zanikła w wieku XIX. Zbieraniem miodu zajmowali się bartnicy, zwani również bartodziejami. Był to zawód dziedziczny. W Polsce piastowskiej jedynie bartodzieje mieli przywilej dostarczania miodu na dwór książęcy. Posiadali własne cechy, regulujące zwyczaje, rozsądzające spory. Barcie lokowano przeważnie na dębach i sosnach, rzadziej grabach, bukach czy lipach. Barcie wykonywano w miejscach, gdzie pień osiągał metr średnicy lub więcej. Najwięcej barci dziano w sosnach, które musiały rosnąć ok. 120 lat, aby osiągnąć odpowiedni do tego rozmiar.
Sąd bartny – instytucja prawna powołana do rozstrzygania spraw niespornych i spornych bartników, działająca w obrębie jurysdykcji bartnej.
