Powstanie w Brunei
Lewica – określa różne partie polityczne, w zależności od podziału sceny politycznej w danym kraju. Zwyczajowo określenie to stosuje się do sił politycznych dążących do zmian polityczno-ustrojowych, społecznych i gospodarczych, przeciwstawiających się tzw. tradycyjnemu porządkowi społecznemu, przeciwne prawicy. Głównym założeniem lewicy jest dążenie do wolności, równości i sprawiedliwości społecznej.Wielka Brytania, Zjednoczone Królestwo (ang. United Kingdom), Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej (ang. United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland) – unitarne państwo wyspiarskie położone w Europie Zachodniej. W skład Wielkiej Brytanii wchodzą: Anglia, Walia i Szkocja położone na wyspie Wielka Brytania oraz Irlandia Północna leżąca w północnej części wyspy Irlandia. Na wyspie tej znajduje się jedyna granica lądowa Zjednoczonego Królestwa z innym państwem – Irlandią. Poza nią, Wielka Brytania otoczona jest przez Ocean Atlantycki na zachodzie i północy, Morze Północne na wschodzie, kanał La Manche na południu i Morze Irlandzkie na zachodzie.
Malezja (malajski Malaysia) – państwo w Azji Południowo-Wschodniej, na Półwyspie Malajskim i wyspie Borneo; obszar 329 847 km², ludność 28 300 000 (wg stanu na 2010 r.), stolica Kuala Lumpur (ok. 1 500 000 mieszkańców), siedziba rządu w Putrajaya.
Powstanie w Brunei – powstanie mieszkańców Brunei przeciwko rządom kolonialnym Wielkiej Brytanii i próbie włączenia kraju w skład Malezji. Walki wybuchły 8 grudnia 1962 roku i były prowadzone przez Azahariego, przywódcę Partii Ludowej Brunei. W trakcie powstania Azhari schronił się na Filipinach – wybrał ten kraj ze względu na pretensje Filipin do północnej części Borneo oraz opór kraju względem integracji tego obszaru do Malezji.
W przeprowadzonych w Brunei w sierpniu 1962 roku wyborach do Rady Legislacyjnej zdecydowane zwycięstwo odniosła lewicowa Partia Ludowa (PRB) pod wodzą A.M. Azahari, który sprzeciwiał się wstąpieniu Brunei do Federacji i postulował utworzenie niezależnego państwa skupiającego trzy brytyjskie kolonie znajdujące się w północnej części Borneo, tj. Brunei, Sarawak i Sabah. Postulaty Partii Ludowej zostały odrzucone przez sułtana Brunei którym pozostawał Omar Ali Saifuddien III znajdujący się pod faktyczną protekcją Wielkiej Brytanii. W rezultacie Partia Ludowa rozpoczęła przygotowania do zbrojnej próby odsunięcia od władzy Omara a w tym zadaniu poparły ją antykolonialne rządy Singapuru i Indonezji (według części historyków to Indonezja sprowokowała przewrót, są też tacy, którzy uważają, że przewrót był brytyjską intrygą).
W grudniu 1962 roku Azahari stanął na czele Narodowej Armii Północnego Borneo (która miała prawdopodobnie wsparcie materialne Indonezji) i 8 grudnia przeprowadził pucz w celu obalenia sułtana – zwolennika przystąpienia do Federacji. Pucz nie udał się a Narodowa Armia Północnego Borneo kontynuowała zbrojny opór względem rządu do 17 grudnia. Choć powstanie zostało z pomocą Wielkiej Brytanii stłumione to monarcha zrozumiał sprzeciw społeczny względem przystąpienia do Federacji i w rezultacie zrezygnował z tego pomysłu.
Wsparcie indonezyjskiego prezydenta Sukarno dla rebeliantów było jedną z przyczyn wybuchu sporu indonezyjsko-malezyjskiego.
Rebelia na Brunei była też sygnałem dla rozpoczęcia antymalezyjskiego i antykolonialnego powstania w Sarawaku.
Przypisy[ | edytuj kod]
- Sprawy międzynarodowe, tom 17, wydania 7-12, s.86
- W.S. Southmayd (1962). Revista Visión. Vol. 24.
- Michael Leifer: Dictionary of the modern politics of South-East Asia. Taylor & Francis, 2001. ISBN 978-0-415-23875-5.
- Richard James Aldrich, Gary D. Rawnsley, Ming-Yeh T. Rawnsley: The clandestine Cold War in Asia, 1945-65: Western intelligence, propaganda and special operations. Taylor & Francis, 2000. ISBN 978-0-7146-8096-5.
- Greg Poulgrain: The genesis of konfrontasi: Malaysia, Brunei, Indonesia, 1945-1965. C. Hurst & Co. Publishers, 1998. ISBN 978-1-85065-513-8.
- Instituto del tercer Mundo (2008). Guía del mundo 2009. IEPALA. s. 141–142. ISBN 978-84-675-3225-8.
- Calvocoressi, Peter; y Seoane Sueiro, Susana (1999). Historia política del mundo contemporáneo. Akal. s. 474. ISBN 84-460-1008-9.
- Cheah Boon Kheng (2009). „The Communist Insurgency in Malaysia, 1948–90: Contesting the Nation-State and Social Change” (PDF). New Zealand Journal of Asian Studies (University of Auckland) 11 (1): 132–52