• Artykuły
  • Forum
  • Ciekawostki
  • Encyklopedia

    • Powstanie Dozsy

    Przeczytaj także...
    Powstanie Thökölyego – jedno z węgierskich tzw. powstań kuruców; miało miejsce w latach 1672−1685, w okresie walk Węgrów z dominacją Habsburgów.Powstanie Rakoczego miało miejsce na Węgrzech w latach 1703-1711 w trakcie walk Węgrów z Habsburgami. W literaturze węgierskiej i słowackiej często określane jako ostatnie powstanie kuruców.
    Nădlac (węg. Nagylak, słow. Nadlak) – miasto w okręgu Arad w Rumunii. Liczy 8422 mieszkańców na powierzchni 133 km².
    Portret przywódcy chłopskiego Györgya Dózsa umieszczony na banknocie o nominale 20 forintów

    Powstanie Dozsy – powstanie chłopskie na Węgrzech w 1514 r. dowodzone przez Györgya Dózsa.

    Do wojny chłopskiej na Węgrzech zwanej powstaniem Dozsy doszło w 1514 r. Armia chłopska w sile około 100 tysięcy ludzi pod wodzą Györgya Dózsy, przygotowana do krucjaty przeciw Turkom ogłoszonej przez papieża Leona X, miała zostać rozwiązana, ponieważ szlachta w obawie przed uzbrojonymi chłopami, wymogła u prymasa Węgier Tamasa Bakoczego odwołanie krucjaty i rozwiązanie chłopskiej armii. Chłopi jednak nie podporządkowali się tej decyzji i wystąpili przeciw wyzyskującej ich szlachcie. Pustoszyli kraj, palili zamki, zabijając panów i ich rodziny.

    Jan Zápolya (węg. Szapolyai János) (ur. 2 lutego 1487 na Zamku Spiskim, zm. 22 lipca 1540) − król Węgier od 1526, przywódca stronnictwa antyhabsburskiego na Węgrzech.Tamás Bakócz (ur. 1442 w Erdőd − zm. 11 czerwca 1521 w Ostrzyhomiu) − węgierski duchowny, polityk, łaciński patriarcha Konstantynopola, prymas Węgier, arcybiskup metropolita ostrzyhomski, kardynał.

    Doszło do bitew z wojskami feudałów pod Apátfalva, Nădlac i Cenad. W pierwszej chłopi ponieśli klęskę, ale w kolejnych bitwach dowodzeni przez Györgya Dózsa odnieśli zwycięstwa. Do rozstrzygającej bitwy między armią chłopską a wojskami Jana Zapolyi, późniejszego króla Węgier, doszło pod Temeszwarem. Po przegranej bitwie chłopi zostali surowo ukarani, a dodatkowo zwiększono im podatki oraz wymiar pańszczyzny. Przywódcę chłopskiego powstania Györgya Dózsę ujęto, a następnie spalono na stosie. Stracono również wielu chłopów.

    Kurucowie, także kurucy − zbrojni powstańcy z okresu 1671-1711 przeciwko panowaniu Habsburgów na Węgrzech. Główne powstania kuruców to powstanie Thökölyego (1672) oraz powstanie Rakoczego (1703-1711).Timişoara, Timiszoara (daw. pol. Temeszwar, węg. Temesvár, niem. Temeswar, Temeschwar lub Temeschburg) – miasto w zachodniej Rumunii, ośrodek administracyjny okręgu Temesz, przemysł maszynowy, chemiczny, skórzany, włókienniczy, spożywczy. Ważny węzeł komunikacyjny, uniwersytet. W VII wieku urodził się tu papież Konon. W latach 80. w mieście tym produkowana była Dacia 500 Lăstun.

    Było to pierwsze powstanie kuruców, kolejne to powstanie Thökölyego i powstanie Rakoczego.

    Upamiętnienie[ | edytuj kod]

    W miejscu egzekucji Györgya Dozsy stoi figura Maryi Dziewicy, autorstwa rzeźbiarza Györgya Kissa. Imieniem przywódcy powstania chłopskiego w Budapeszcie nazwano plac, ulicę i stację metra. Natomiast ulice jego imienia znajdują się w wielu większych miastach Siedmiogrodu.

    Pańszczyzna – przymusowa i darmowa praca w formie renty feudalnej wykonywana przez chłopów na rzecz właściciela ziemskiego w wymiarze ustalonym jednostronie przez niego bądź według norm zwyczajowych lub prawnych. Wykształciła się w Europie w okresie feudalnym, po czym powoli zaczęła zamierać w wyniku przechodzenia na czynsz.György Dózsa (także György Székely, rum. Gheorghe Doja, pol. Jerzy Doża; ur. w 1470 r. w Dálnok, zm. 20 lipca 1514 r. w Temeszwarze) – Szekler, siedmiogrodzki żołnierz, przywódca powstania chłopskiego na Węgrzech i w Siedmiogrodzie w 1514 r.

    Przypisy[ | edytuj kod]

    1. ↑ Praca zbiorowa Dzieje świata. Chronologiczny przegląd ważniejszych wydarzeń. , Warszawa 1990, s.157.
    2. Historia Rumunii 1986 ↓, s. 146.
    3. George Kohn Encyklopedia wojen, Warszawa 1998, s.144,145.
    4. Kuruc najpierw był krzyżowcem

    Bibliografia[ | edytuj kod]

  • George Kohn: Encyklopedia wojen. Warszawa: Wydawnictwo al fine, 1998.
  • Juliusz Demel: Historia Rumunii. Wyd. 2. Warszawa - Wrocław - Kraków - Gdańsk - Łódź: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1986, s. 106-107. ISBN 83-04-01553-6.
    • Juliusz Demel (ur. 16 sierpnia 1921 w Poznaniu, zm. 31 sierpnia 1991 we Wrocławiu) – profesor historii, pracownik naukowy Uniwersytetu Wrocławskiego i Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Opolu. Autor książek i licznych innych publikacji z dziedziny historii XIX i XX wieku. Szczególnym zainteresowaniem prof. Demela cieszyła się historia gospodarcza Krakowa i Śląska, a także stosunki polsko-rumuńskie i historia Rumunii.




    Reklama

    Czas generowania strony: 0.712 sek.