Porządek joński
Przeczytaj także...
Sycylia (wł., łac. Sicilia, w starożytności Trinacria) – największa wyspa na Morzu Śródziemnym (25 710 km²), leżąca na południowy zachód od Półwyspu Apenińskiego, od którego oddziela ją wąska Cieśnina Mesyńska. Zamieszkuje ją około 5 milionów mieszkańców.Porządek spiętrzony – czyli spiętrzenie porządków architektonicznych, wprowadzenie w jednym obiekcie, na kilku kondygnacjach, porządków reprezentujących kolejno: porządek dorycki, joński, koryncki.
Tympanon (lub tympan) – w architekturze klasycznej (starożytna Grecja, starożytny Rzym) wewnętrzne trójkątne pole frontonu, gładkie lub wypełnione rzeźbą, stanowiące charakterystyczny element monumentalnych budowli Grecji i Rzymu oraz monumentalnych budynków nowożytnych kształtowanych pod wpływem architektury antycznej (klasycyzm i eklektyzm historyczny). W architekturze romańskiej i gotyckiej półkoliste lub ostrołukowe pole wypełniające przestrzeń między nadprożem a łukiem (archiwoltą) portalu, wypełnione najczęściej płaskorzeźbą.
Sycylia (wł., łac. Sicilia, w starożytności Trinacria) – największa wyspa na Morzu Śródziemnym (25 710 km²), leżąca na południowy zachód od Półwyspu Apenińskiego, od którego oddziela ją wąska Cieśnina Mesyńska. Zamieszkuje ją około 5 milionów mieszkańców.Porządek spiętrzony – czyli spiętrzenie porządków architektonicznych, wprowadzenie w jednym obiekcie, na kilku kondygnacjach, porządków reprezentujących kolejno: porządek dorycki, joński, koryncki.
Tympanon (lub tympan) – w architekturze klasycznej (starożytna Grecja, starożytny Rzym) wewnętrzne trójkątne pole frontonu, gładkie lub wypełnione rzeźbą, stanowiące charakterystyczny element monumentalnych budowli Grecji i Rzymu oraz monumentalnych budynków nowożytnych kształtowanych pod wpływem architektury antycznej (klasycyzm i eklektyzm historyczny). W architekturze romańskiej i gotyckiej półkoliste lub ostrołukowe pole wypełniające przestrzeń między nadprożem a łukiem (archiwoltą) portalu, wypełnione najczęściej płaskorzeźbą.
Porządek joński to jeden z trzech podstawowych porządków architektonicznych występujących w architekturze starożytnej Grecji. Ma dwie odmiany: attycką i małoazjatycką, różniące się przede wszystkim detalami bazy i belkowania. Powstał w Azji Mniejszej na przełomie VII i VI w. p.n.e. pod wpływem budownictwa ludów Wschodu.
Baza to dolna część, podstawa kolumny, pilastra lub filaru stosowana w porządkach architektonicznych. W starożytności nie występowała tylko w porządku doryckim, w którym trzon kolumny spoczywał bezpośrednio na stylobacie. Klasyczną bazę tworzy płyta otoczona wyprofilowanymi, kamiennymi wałkami zwanymi torus, które były rozdzielone trochilusem (wklęską). Dolny torus był z reguły większy. Zazwyczaj baza leżała na niewielkiej kamiennej płycie – plincie. Terminem baza określa się także inne kombinacje tych elementów.Entasis (etazis) – lekka wypukłość, wybrzuszenie, trzonu kolumny w porządku doryckim, występujące mniej więcej na jednej trzeciej jej wysokości.
Cechy charakterystyczne[]
Styl joński cieszył się ogromną popularnością od IV w. p.n.e., dominował w okresie hellenistycznym. Swoim zasięgiem objął nie tylko Grecję ale też Italię i Sycylię. Przykłady zabytków w porządku jońskim: Apteros (Nike Bezskrzydła) i Erechtejon na Akropolu, Herajon na wyspie Samos, Artemizjon w Efezie i w Ołtarzu Pergamońskim.
Sima (architektura) – w architekturze starożytnej kamienna lub ceramiczna rynna w kształcie wywiniętej ku górze listwy, służąca do odprowadzenia wody deszczowej z dachu, umieszczana nad gzymsem powyżej belkowania zakończona rzygaczami. Rzygacze w starożytności miały najczęściej kształt lwich paszczy. W budownictwie drewnianym (domy) rynny tego typu wykonywano z drewna.Architraw (epistyl, nadsłupie) – główny (najniższy) poziomy człon belkowania antycznego, który podtrzymywał belki stropu.
Rozwinięciem porządku jońskiego był porządek koryncki.
Zobacz też[]
Warto wiedzieć że... beta
Trochilus (wklęska) - wklęsły element zdobiący bazę kolumny. Trochilus miał profil półokrągłego zagłębienia obiegającego kolumnę, często rozdzielał torusy.
Akropol ateński (nw.gr. Ακρόπολη Αθηνών, od akropolis = górne miasto) to położone w Atenach wapienne wzgórze o wysokości względnej 90 m (157 m n.p.m.). Był ufortyfikowanym wzgórzem, na którym już w czasach mykeńskich zbudowano cytadelę. W okresie późniejszym Akropol stał się miejscem kultu. Świątynie zbudowane w okresie archaicznym zostały zniszczone podczas wojen perskich. Podczas odbudowy zainicjowanej przez Peryklesa powstał tu kompleks świątyń: Partenon, Erechtejon, Apteros, sanktuarium Artemidy Brauronia i Propyleje. Zniszczone rzeźby, elementy starszych budowli zostały użyte przy poszerzaniu tarasu w kierunku południowym (odnaleziono je podczas prac archeologicznych rozpoczętych w latach siedemdziesiątych XVIII wieku, w tzw. "gruzowisku perskim"). Perykles odbudowę Akropolu powierzył Fidiaszowi. W pracach uczestniczyli także inni wielcy architekci greccy: Iktinos, Mnesikles i Kallikrates.
Fryz – środkowy, poziomy człon belkowania z reguły leżący między architrawem i gzymsem. Bardzo często zdobiony płaskorzeźbami, był jednym z najbardziej ozdobnych elementów antycznych świątyń.
Samos (gr. Σάμος) – grecka wyspa na Morzu Egejskim u wybrzeży Azji Mniejszej oraz prefektura w regionie administracyjnym Wyspy Egejskie Północne. Prefektura obejmuje samą wyspę Samos i kilka pomniejszych wysp w tym rejonie. Stolicą prefektury i głównym ośrodkiem miejskim wyspy jest miasto Samos.
Porządek toskański – jeden z klasycznych porządków w architekturze. Wykształcił się na terenie Italii z porządku doryckiego. Podstawowe różnice to:
Profil architektoniczny – forma dekoracji architektonicznej (np. belki, filaru, gzymsu, żebra ukształtowana w sposób ozdobny. W innym znaczeniu również obrys przekroju elementu lub detalu architektonicznego.
Trzon to najważniejsza część kolumny. Ustawiano go na bazie albo bezpośrednio na stylobacie (np. w porządku doryckim). Na szczycie trzonu znajdowała się głowica (kapitel), która łączyła go z belkowaniem. W architekturze klasycznej trzon miał kształt walca o powierzchni gładkiej lub zdobionej kanelurami. Architektura baroku spopularyzowała kolumny o trzonach tordowanych (skręconych wzdłuż linii śrubowej) lub w formie wiązki skręconej z 2-4 prętów.