Polska w okresie rozbicia dzielnicowego

Podział ziem Bolesława III Krzywoustego:

     Dzielnica senioralna

Śląsk (śl. Ślunsk, Ślůnsk, niem. Schlesien, dś. Schläsing, czes. Slezsko, łac. Silesia) – kraina historyczna położona w Europie Środkowej, na terenie Polski, Czech i Niemiec. Dzieli się na Dolny i Górny Śląsk. Historyczną stolicą Śląska jest Wrocław.Mieszko I Plątonogi (ur. 1131-1146, zm. 16 maja 1211) – od 1163 formalny współrządca Śląska, od 1172 książę raciborski, od 1201 opolski, od 1210 krakowski.

     Lenno Polski pod kontrolą princepsa

     Ziemia Władysława II

     Ziemia Bolesława IV

     Ziemie Mieszka III

     Ziemie Henryka

     Oprawa wdowia Salomei

Polska w okresie 1275–1300

Polska za czasów Kazimierza II Sprawiedliwego

Kościół w Polsce w XII–XIII wieku

Rozbicie dzielnicowe (inaczej rozdrobnienie feudalne) – okres w historii Polski trwający od 1138 roku do koronacji Władysława Łokietka w roku 1320. Cechą charakterystyczną tego okresu jest postępujące rozdrobnienie państwa polskiego na coraz mniejsze w znacznej mierze niezależne władztwa terytorialne. Proces ten był związany z rozrastaniem się dynastii Piastów, której każdy członek, zgodnie z polskim prawem zwyczajowym, miał prawo do posiadania części ojcowizny. Podobne procesy zachodziły w dziejach państwa piastowskiego już wcześniej, jednak zwykle udawało się je w miarę szybko zahamować.

Ziemia – jednostka historycznego podziału terytorialnego od czasów Zjednoczonego Królestwa Polskiego do rozbiorów. Państwo zakonu krzyżackiego [w Prusach] (niem. Deutschordensland in Preußen albo Deutschordensstaat in Preußen) – suwerenne państwo niemieckiego zakonu krzyżackiego założone około 1226 roku. Państwo zakonne było państwem, które przez setki lat obejmowało nie tylko ziemie Prusów, ale także Łotwę i Estonię. Na mocy postanowień II pokoju toruńskiego z 1466 roku Zakon oddał Polsce Pomorze Gdańskie, ziemię chełmińską i michałowską, a także Warmię i stolicę Malbork, które nazwano Prusami Królewskimi, a pozostałe pod władzą krzyżacką ziemie określano odtąd jako Prusy Zakonne.

Długi okres trwania rozbicia dzielnicowego przyczynił się do rozbudzenia partykularyzmów regionalnych, wzrostu znaczenia możnowładztwa oraz wyższego duchowieństwa. Brak silnego ośrodka decyzyjnego potrafiącego skupić w swych rękach siły całego królestwa, a także częsty brak współpracy między poszczególnymi książętami przyczynił się do osłabienia państwa, a co za tym idzie, nie tylko zahamowania wszelkich ambicji ekspansjonistycznych, lecz także utraty dużej części terytorium. W okresie rozbicia dzielnicowego usamodzielniły się księstwa pomorskie (zachodnie uległo wpływom margrabiów brandenburskich, a gdańskie w XIV stuleciu zostało włączone do państwa krzyżackiego), Brandenburgia zajęła ziemię lubuską, a księstwa śląskie w dużej mierze wpadły w krąg zależności od królestwa czeskiego. Rozbicie dzielnicowe de facto poskutkowało przekształceniem Polski w luźną konfederację księstw, które łączyła jedynie wspólna głowa państwa oraz (w teorii) polityka zagraniczna. Po wygaśnięciu zasady pryncypatu "konfederacja" przekształciła się w kilkadziesiąt całkowicie niezależnych państewek.

Niemieckie osadnictwo na Wschodzie (niem. Ostsiedlung) – stopniowe przemieszczanie się ludności niemieckojęzycznej na obszary dotąd zamieszkane przez Rumunów, Węgrów, ludy bałtyckie, a od ok. VIII wieku na tereny Słowian.Prawo magdeburskie (prawo niemieckie; łac. Ius municipale magdeburgense, niem. Magdeburger Recht) – średniowieczne prawo miejskie wzorowane na prawie miasta Magdeburga. W 1035 Magdeburg otrzymał patent nadający miastu prawo do handlu i zjazdów. Prawo to spisane zostało w 1188 stając się wzorcem dla podobnych regulacji wielu miast środkowoeuropejskich.

Spis treści

1 Geneza

2 Początek rozbicia

3 Krótka charakterystyka okresu

4 Książęta i królowie polscy w okresie rozbicia dzielnicowego

5 Zobacz też

6 Przypisy

Geneza

Na mocy ustawy sukcesyjnej Bolesława III Krzywoustego Księstwo Polskie zostało podzielone na dzielnice. Seniorem sprawującym władzę zwierzchnią został najstarszy syn Władysław II Wygnaniec, który otrzymał Śląsk i Ziemię Lubuską. Mazowsze przypadło Bolesławowi IV Kędzierzawemu, a zachodnia Wielkopolska Mieszkowi III Staremu. Po śmierci Krzywoustego ziemię sandomierską wydzielono Henrykowi Sandomierskiemu, a wdowie Salomei jako oprawę wdowią ziemię łęczycko-sieradzką.

Pastwisko – rodzaj użytków zielonych porośniętych głównie wieloletnimi trawami, których wegetacja trwa niezależnie od tego, czy są to tereny uprawowe, czy też nieużytki.Oprawa wdowia - pojęcie funkcjonujące w średniowiecznej i nowożytnej Polsce, a oznaczające zawarcie w testamencie, czy innym akcie prawnym, finansowego i majątkowego zabezpieczenia dla żony po zmarłym mężu.

Książę senior miał sprawować władzę w dzielnicy senioralnej, w skład której wchodziła ziemia krakowska, ziemia sandomierska, ziemia kaliska, ziemia łęczycko-sieradzka i Pomorze Gdańskie (ciągnący się południkowo na osi Kraków–Kalisz–Gniezno–Gdańsk pas ziem, który łączył pozostałe dzielnice).

Ugór – pole wyłączone z rolniczego użytkowania na okres 1–2 lat, na którym wykonywana jest odpowiednia pielęgnacja mechaniczna (ugór czarny), chemiczna (ugór herbicydowy) lub pole niepielęgnowane zarastające samoistnie chwastami segetalnymi i samosiewami zbóż (ugór zielony). Celem ugorowania jest poprawienie żyzności gleby. Niekiedy ugór stosuje się również jako metodę zwalczania chwastów na bardzo zachwaszczonych polach.Ziemia sandomierska (łac. Terra Sandomiriensis) – polska jednostka terytorialna, położona między Pilicą a Wisłą oraz między Sanem a Dunajcem. Od średniowiecza wraz z ziemią krakowską tworzyły tzw. Małopolskę. Zakres obszarowy ziemi sandomierskiej zmieniał się wydzielając ziemię lubelską, ziemię łukowską, a w 1568 r. ziemię stężycką. Główna część obszaru została włączona w XIV wieku do województwa sandomierskiego.

Podstrony: 1 [2] [3] [4]