Polacy

Polacy – naród zachodniosłowiański (lechicki) zamieszkujący głównie obszar Rzeczypospolitej Polskiej i będący jej głównym składnikiem ludnościowym, a poza granicami Polski tworzący Polonię.

Adam z Bremy, Adam Bremeński (ur. ok. 1050, zm. po 1081) – niemiecki kronikarz i geograf, piszący po łacinie. Przybył do Bremy w 1068 roku aby napisać historię "Hamburga i ziem północnych" (północnej Europy).Świadomość narodowa to w wymiarze jednostkowym poczucie przynależności z określonym narodem, z kolei w wymiarze zbiorowym jest to poczucie więzi kulturowo-etnicznej ze świadomością ciągłości historycznej.

Polacy posługują się w większości językiem polskim oraz alfabetem łacińskim, który został wprowadzony w X wieku z chwilą, od której na ziemiach polskich zaczęto wprowadzać chrześcijaństwo obrządku zachodniego. W ukształtowaniu wyznaniowym Polaków wyraźną większość stanowią katolicy obrządku łacińskiego, obecne są także inne obrządki i wyznania.

Prusowie – ludy bałtyckie zamieszkujące w średniowieczu tereny między Pomorzem, Mazowszem, Litwą a Bałtykiem (wybrzeże Bałtyku między dolną Wisłą a dolnym Niemnem). Obecnie na ich terytorium znajdują się: województwo warmińsko-mazurskie oraz obwód kaliningradzki.Żywot pierwszy św. Wojciecha, biskupa praskiego i męczennika (łac. Sancti Adalberti Pragensis episcopi et martyris vita prior, znany też jako Vita prior lub Est locus) – średniowieczny łaciński utwór hagiograficzny przedstawiający życie św. Wojciecha.

Według Narodowego Spisu Powszechnego z 2011 roku liczba osób deklarujących narodowość polską zamieszkałych na terenie Polski wynosi 36,5 mln (37,4 mln) przy populacji 38,5 mln. Liczebność diaspory polskiej według różnych źródeł to 13–16 mln. Stowarzyszenie „Wspólnota Polska” szacuje liczebność Polonii na 20 mln.

Odra (czes. i dł. Odra, niem. Oder, gł. Wodra, łac. starożytna Viadua, Suevus, łac. średniowiecza Oddera (w Dagome iudex), Odera; łac. renesansowa Viadrus (od 1543)) – rzeka w Europie Środkowej, w zlewisku Morza Bałtyckiego, na terenie Czech, Polski i Niemiec. Pod względem całkowitej długości jest drugą (po Wiśle) rzeką Polski. Biorąc pod uwagę tylko jej część w granicach Polski jest trzecią rzeką pod względem długości (po jej dopływie Warcie).Język staro-cerkiewno-słowiański, język s-c-s, język scs, język starobułgarski (scs. Ѩзыкъ словѣньскъ, Językŭ slověnĭskŭ) – najstarszy literacki język słowiański, formujący się od połowy IX wieku i oparty głównie na słowiańskich gwarach Sołunia (dzisiejsze Saloniki). Język s-c-s stał się podstawą literacką języków: bułgarskiego, rosyjskiego, serbsko-chorwackiego w różnych redakcjach. Najbliżej spokrewniony jest ze współczesnym językiem bułgarskim i macedońskim, jakkolwiek literackie postaci tych języków oparte są na innych dialektach i cechują się innymi zasadami gramatycznymi, wynikającymi z przynależności do bałkańskiej ligi językowej.

Spis treści

1 Etymologia

1.1 Hipotezy pochodzenia nazwy

1.2 Pochodzenie nazwy

2 Etnogeneza

2.1 Pochodzenie

2.2 Genetyka

2.3 Antropologia fizyczna

3 Określenie Polaków jako narodu

4 Polskie grupy etnograficzne

5 Zobacz też

6 Uwagi

7 Przypisy

8 Bibliografia

Etymologia

Hipotezy pochodzenia nazwy

Istnieją dwie teorie na temat pochodzenia nazwy Polski oraz Polaków. Pierwsza za źródłosłów uznaje nazwę pole, a druga ród Lecha. Obie teorie równorzędnie często przytaczają polscy historycy i językoznawcy. Najczęściej uznaje, że „Polacy”, a także Polska (domyślnie ziemia), Polanin, Polak (od XV wieku) albo Pole; stsł. polakъ; łac. „vir agrestis” (posiadający wiele pól) – wywodzi swój źródłosłów od wczesnośredniowiecznej (prawdopodobnie praindoeuropejskiej) formy pole i jej odmian, które stały się bazą licznych nazw topograficznych (np. Police) i plemiennych np. Polanie. Według tej interpretacji Polanie byliby osadźcami pól i równin nadwarciańskich. „Inter Alpes Huniae et Oceanum est Polonia, sic dicta in eorum idiomate quasi Campania” Gervassi, 1211. Taką etymologię przedstawił właśnie Jan Długosz – Polanye, id est campestres. Marcin Kromer wyjaśniał, że „imię to abo od pola, równiny, lub polowania, lub od wojowania w otwartym polu” pochodzi.

Uniwersał połaniecki (właściwie Uniwersał urządzający powinności gruntowe włościan i zapewniający dla nich skuteczną opiekę rządową, bezpieczeństwo własności i sprawiedliwość w komisjach porządkowych) – akt prawny wydany przez Tadeusza Kościuszkę 7 maja 1794. w okolicach miasta Połaniec. Formalnie był wydany w imieniu rządu krajowego Rzeczypospolitej Obojga Narodów w oparciu o art. IV Konstytucji Trzeciego Maja.Górale śląscy – grupa etnograficzna ludności polskiej, zamieszkująca pierwotnie tereny Beskidu Śląskiego i Beskidu Śląsko-Morawskiego w granicach dawnego Księstwa Cieszyńskiego.

Druga teoria wywodzi nazwę od Lachów potocznej nazwy rodu Lechitów wywodzącego się od protoplasty – Lecha. Marcin Kromer obok wywodu od nazwy pole przytacza również drugą teorię wywodzącą nazwę Polaków/Polski od wyrażenia po Lachu, czyli potomków Lecha we fragmencie ...od fundatora i pierwszego książęcia ich Lecha albo Lacha Polakami jakoby Polachami, to jest po Lachu narodem pozostałym (...). Zwolennikiem teorii, że nazwa Polski/Polaków jest uproszczoną nazwą Polachia był polski historyk Stanisław Orzechowski, który zanotował (red.Polskę)...którą niegdyś po prostu Lechią, teraz zaś Polską nazwano; nie od pola to jest murawy, jak niektórzy plotą, ale od tego, że co przycięższe do wymówienia było, miasto Polachią snadniejszym imieniem Polską rzeczono. Zapisy podobnej treści znalazły się również w obcojęzycznych źródłach. Kronika frankijska Annales laureshamenses (703–803) wspomina przywódcę walk z Frankami nazywając go Lechem Kronikarz czeski zauważa, że „Polacy dlatego nazwani są Lachami, ponieważ wojują raczej podstępem i chytrością niż siłą”. „Lechi autem dicti fuerunt Polonii eo, quod magis deceptionibus et calliditate in bellis utebantur, quam ciribus”. Dla średniowiecznego kronikarza, patrzącego od strony węgierskiej imię to mogło znaczyć tyle co „wojsko zaciężne, rycerstwo, wojownicy najwaleczniejsi”. Współczesny Mieszkowi I kronikarz Widukind z Korbei napisał, że Mieszko panuje nad ludem zwanym Licikawiki. W połowie X wieku, cesarz bizantyjski Konstantyn Porfirogeneta w dziele O zarządzaniu cesarstwem wspomniał pogan znad Wisły zwanych Dicyke, a raczej Licyke, byliby to Listkowice (Leszkowice), potomkowie Leszka, dziada Mieszka I. Plemię, czy związek ponadplemienny Lędziców lokalizujemy również w rejonie dorzecza Sanu, Wieprza oraz górnego Dniepru. Właśnie według Nestora – Radymicze osiadli w widłach Wisły i Sanu „mieli pochodzić od Lachów i być Lachami”. Stąd litewskie Lenkas, ruskie Lach, węgierskie Lengyel.

Vivente rege – łacińskie określenie odnoszące się do elekcji i koronacji królewskiej dokonanej za życia poprzedniego króla. W przypadku wyboru na tron cesarski, mówi się czasem o elekcji vivente imperatore (za życia cesarza). Zazwyczaj dokonywano jej na wniosek samego władcy, który dążył do zapewnienia sukcesji swym potomkom.Gesta Hammaburgensis ecclesiae pontificum (łac. Historia archidiecezji hamburskiej) – historyczny traktat napisany między 1075 i 1080 rokiem przez Adama z Bremy. Obejmuje okres od 788 roku do czasu powstania. Stanowi jedno z najważniejszych dzieł o średniowiecznej historii i geografii Europy północnej. Jest to także najstarsze pisemne źródło o odkryciu Ameryki przez Leifa Erikssona.

Obecnie obie teorie mają swoich przeciwników i zwolenników pozostając przedmiotem sporu jednak niekoniecznie muszą się wzajemnie wykluczać. Profesor Pavol Jozef Šafárik zauważył, że etnonim Lach, we wszystkich dialektach słowiańskich wywodzi się od apelatywu „pole, równina”. Rosyjski profesor Piotr Aleksiejewicz Ławrowski interpretuje ten wywód, że we wczesnym średniowieczu słowo lach (Lyah, Lech) oznaczało właściciela dóbr ziemskich, ziemianina, szlachcica.

Polonizacja – proces przyswajania języka lub kultury polskiej przez jednostki i grupy społeczne funkcjonujące wcześniej w ramach innych kultur. Polonizacja może zachodzić zarówno w wyniku mniej lub bardziej wyraźnego przymusu (np. administracyjnego, edukacyjnego) jak i mieć charakter dobrowolny, tzn. nie wiązać się z żadną bezpośrednią presją.Łowicz – miasto, gmina miejska w województwie łódzkim, w powiecie łowickim (siedziba władz powiatu) nad rzeką Bzurą, na północnym skraju Równiny Łowicko-Błońskiej. Był miastem duchownym.

Najstarsza wzmianka o Polanach/Polsce wyszła spod pióra Jana Canapariusa, opata rzymskiego klasztoru św. Bonifacego i Aleksego, wspominająca o Sobiesławie (Sobieborze) Sławnikowicu, który zbrojnie wyruszył cum Bolizlauo Palaniorum duce (pol. „z Bolesławem Polskim [księciem]”) zamieszczona w Żywocie pierwszym św. Wojciecha napisanym w latach 997–1003. Łacińska nazwa Polonia pojawia się także w Kronikach fosseńskich w 1027. Dopiero na początku XI. wieku za czasów Bolesława Chrobrego i oznaczała całość jego księstwa (napis „Princeps Poloniae” występuje na monetach Bolesława Chrobrego), ponieważ za czasów jego ojca Mieszka, całość jego władztwa rozciągała się na Civitas Schinesghe, lub zgodnie ze źródłami skandynawskimi pierwszych władców „Polski” Mieszka i Bolesława nazywają Vindakonungr (król Winidów). W źródłach historycznych nazwa „Polski i Polan” znad Warty występująca początkowo jako Bolani, w staroniemieckiej formie z XI–XII wieku Bolana, Bolanin, Wippo; Boloni, król Władysław w listach do papieża 1085–1086 – Bolonii; Hermanus Contractus; Boloni; (B zamiast P) Pulani, Hepidanus Pulanes, Diethmar; Polenii, Adam z Bremy Polani, źródła skandynawskie; powieść Wilkina; Pulinaland, Ademar; Poliana itd. Prawdopodobnie w nawiązaniu do formy zaczęrpniętej z dzieła Ptolomeusza wspominającym o plemieniu Bulanes z II w. n.e. (w najstarszym zachowanym rękopisie i wielu innych Σοὐλωνες/Sulones, często Σοὐλανες/Sulanes, zepsuta forma βουλανες/Bulanes to najprawdopodobniej pomyłka kopisty) sąsiadujących z Gotami, zamiana o na u jak w Gottones = Guttones.

Tatarzy (nazwa własna: Tatarlar / Татарлар) – grupa ludów tureckich z Europy wschodniej oraz północnej Azji.Bolesław I Chrobry (Wielki) (ur. 967, zm. 17 czerwca 1025) – pierwszy koronowany król Polski (od 1025 roku) z dynastii Piastów, w latach 1003-1004 także książę Czech jako Bolesław IV, książę Polski od 992 roku.

W źródłach staroruskich Nestora (1115) Polanie poświadczeni w 944, mieli być osadnikami z dorzecza Dunaju, którzy zasiedlili równiny między Pomorzem i Mazowszem.

W połowie XIII w. Bogufał II twierdził, że nazwa Polanie pochodzi od słowa oznaczającego północ. Nazwa „polska” jeszcze w XVII wieku znaczyła to samo co „polna” np. droga polna to kiedyś droga polska.

Pochodzenie nazwy

Nazwy określające ziemie współczesnej Polski i Polaków pisane przez u są według źródeł etymologicznie najstarsze:

Dokument fundacyjny klasztoru cysterskiego w Łeknie – dokument na mocy którego Zbylut z rodu Pałuków ufundował klasztor dla cysterskich zakonników w Łeknie w roku 1153. Jest to najstarszy, dokument erygujący klasztor na ziemiach polskich, który się zachował do dnia dzisiejszego. Występuje w trzech egzemplarzach.Grupy krwi – zestawy antygenów, obecnych na powierzchni krwinek czerwonych. W zależności od układu grupowego pod uwagę brane są różne zestawy antygenów. Niezgodność w obrębie układu grupowego wiąże się z reakcją odpornościową organizmu polegającą na wytworzeniu przeciwciał skierowanych przeciwko nieprawidłowym antygenom obecnym na erytrocytach. W ramach tego samego gatunku może istnieć wiele układów grupowych krwinek czerwonych. Zachowanie zasad zgodności w obrębie układów grupowych krwi jest istotne podczas transfuzji krwi, przeszczepianiu narządów oraz w ciąży.

Pulinaland 800, Pulanes 1080, Pulanis 1032,

Bolana, Bolonii po roku 800, Polenia, Poleni (nazwa Boloni przetrwała do dnia dzisiejszego w języku arabskim),

Polonia, Poleni, Boleni 1057, Bolaniarum 996 (spółgłoski B, P naprzemiennie używają Niemcy, zamieniając jedną za drugą pisząc bole, za pole; Polizlaw za Boleslaw (kronikarz Ekkehard, XII wiek)).

Etnogeneza

Fragment XI wiecznych „Gesta Hammaburgensis ecclesiae pontificum” Adama z Bremy wymieniający Polan żyjących wzdłuż Odry „trans Oddaram sunt Polanos”.

Zbilud polonie civis („Zbylut obywatel Polski”) – najstarszy zapis dotyczący obywatelstwa polskiego pochodzący z dokumentu fundacji Zbyluta Pałuki (1153).

Nowożytna (nowoczesna) świadomość narodowa Polaków powstała na przełomie XVIII i XIX wieku, jednak była ona skutkiem procesu, który rozpoczął się jeszcze w czasach piastowskich. Pierwotna polska świadomość narodowa zaczęła kształtować się pod wpływem wielu czynników wywołujących poczucie wspólnej wzajemnej łączności, z których głównym było zjednoczenie w jedno państwo wszystkich plemion szczepu lechickiego przez dynastię Piastów, co w konsekwencji spowodowało późniejszą niwelację odrębności w tychże plemionach. W procesie tym, obok kasty rządzącej, istotną rolę odgrywało samo społeczeństwo poprzez instytucję ogólnopaństwową, jaką był wiec. Była to instytucja doradcza będąca także instrumentem woli samego społeczeństwa, poprzez którą wywierało ono wpływ (o różnym stopniu) na sprawy państwowe, co pogłębiało unifikację. Inne czynniki, które przyczyniły się do wytworzenia świadomości narodowej, to: wojna – kształtująca poczucie odrębności od sąsiadów i ucząca walczyć o wspólne interesy ogólnopaństwowe, czy też wiara – początkowo przede wszystkim kult dwóch świętych, św. Wojciecha i św. Stanisława. Wszystko to spowodowało wytworzenie się poczucia własnej, społecznej odrębności na zewnątrz (m.in. od Prusów, Niemców, Czechów, Rusinów czy Jadźwingów) i poczucia solidarności wewnątrz (np. kult ziemi, własnych odrębnych zalet). Prof. Kazimierz Dobrowolski stwierdzał:

Wojciech Sławnikowic (czes. Vojtěch Slavníkovec, niem. Adalbert; ur. ok. 956 w Libicach, zm. 23 kwietnia 997 w Świętym Gaju w okolicach Pasłęka lub Tękit, Tenkitten, obecnie Letnoje; inne źródła podają pruski Chollin) – czeski duchowny katolicki, biskup praski, benedyktyn, misjonarz, męczennik, święty Kościoła katolickiego.Strony świata, kierunki świata, ściślej: główne kierunki geograficzne, kierunki główne – cztery główne kierunki wyznaczone na powierzchni kuli ziemskiej. Ich określanie związane jest z właściwościami ruchu obrotowego Ziemi. Odbywa się on wokół osi ziemskiej. Punkty przecięcia osi ziemskiej z powierzchnią Ziemi to bieguny geograficzne: północny i południowy. Połączone są półokręgami noszącymi nazwę południków, które wyznaczają kierunek północ—południe. Kierunek wzdłuż południka o zwrocie do północnego bieguna geograficznego to kierunek północny, zaś do południowego bieguna geograficznego – południowy. Natomiast punkty, gdzie pojawia się albo znika Słońce za horyzontem w dniu równonocy, wyznaczają kierunki: wschodni i zachodni.

.mw-parser-output div.cytat{display:table;border:1px solid #aaa;padding:0;margin-top:0.5em;margin-bottom:0.8em;background:#f9f9f9}.mw-parser-output div.cytat>blockquote{margin:0;padding:0.5em 1.5em}.mw-parser-output div.cytat-zrodlo{text-align:right;padding:0 1em 0.5em 1.5em}.mw-parser-output div.cytat-zrodlo::before{content:"— "}.mw-parser-output div.cytat.środek{margin-left:auto;margin-right:auto}.mw-parser-output div.cytat.prawy{float:right;clear:right;margin-left:1.4em}.mw-parser-output div.cytat.lewy{float:left;clear:left;margin-right:1.4em}.mw-parser-output div.cytat.prawy:not([style]),.mw-parser-output div.cytat.lewy:not([style]){max-width:25em}

Już w pierwszych wiekach naszego bytu historycznego dostrzec można pewne zjawiska, które cechują nowoczesną świadomość narodową, – jednak w znacznie węższych rozmiarach.

Jan Henryk Dąbrowski, herbu Virgo Violatta Dąbrowski (ur. 2 sierpnia 1755 w Pierzchowie nad Rabą w Małopolsce, zm. 6 czerwca 1818 w Winnej Górze w Wielkopolsce) – polski generał, uczestnik insurekcji kościuszkowskiej, twórca Legionów Polskich we Włoszech, dowódca naczelny wojsk polskich w 1813, senator-wojewoda Królestwa Polskiego w 1815, generał jazdy armii Królestwa Polskiego w 1815.Wenedowie, Wendowie, Wenetowie, Wenedzi – lud zamieszkujący – w okresie rzymskim (I-IV w. n.e.) – ziemie nad Bałtykiem. Istnieje szereg hipotez na temat ich przynależności etnicznej. Identyfikowany ze Słowianami zachodnimi, Wandalami a także traktowany jako odrębny lud indoeuropejski.

W połowie XVI wieku wytwarza się w Koronie Królestwa Polskiego świadomość narodowa. W połowie XVI wieku nastąpiła też polonizacja magnaterii i szlachty litewskiej, a w XVII wieku polonizacja szlachty białoruskiej. Narodem polskim stała się warstwa wyższa, bez względu na pochodzenie etniczne, język, religię, złączona wspólnymi korzyściami i przywilejami stanowymi.

Ludność Polski – osoby zamieszkujące w Polsce. Dane demograficzne dotyczące ludności Polski regularnie gromadzi i publikuje Główny Urząd Statystyczny.Śląsk (śl. Ślunsk, Ślůnsk, niem. Schlesien, dś. Schläsing, czes. Slezsko, łac. Silesia) – kraina historyczna położona w Europie Środkowej, na terenie Polski, Czech i Niemiec. Dzieli się na Dolny i Górny Śląsk. Historyczną stolicą Śląska jest Wrocław.

Natomiast nowożytna polska świadomość narodowa ukształtowała się głównie poprzez zrywy powstań narodowych, od insurekcji kościuszkowskiej poczynając, poprzez okres walk u boku armii napoleońskiej, na powstaniach XIX wieku (listopadowe, krakowskie, wielkopolskie, styczniowe i in.) kończąc. Po utracie bytu państwowego wskutek rozbiorów i próby „życia po śmierci politycznej”, istotne stało się przede wszystkim podtrzymywanie poczucia jedności narodowej Polaków. W pierwszym zrywie narodowym w czasie gdy I Rzeczpospolita chyliła się już pomału ku upadkowi – konfederacji barskiej, udział w nim wzięła w przeważającej mierze głównie szlachta, dopiero reformy (Uniwersał połaniecki) zaproponowane przez Tadeusza Kościuszkę poruszyły w kolejnym zrywie także szerokie masy chłopów. Różnice narodowościowe i językowe stały się wówczas mniej ważne, niż poczucie wspólnoty narodowej. Chociaż nie istniało wówczas państwo polskie, można uznać, że to właśnie okoliczności zagrożenia bytu narodowego spowodowały skonsolidowanie wszystkich stanów ku jednemu celowi. Dzięki temu możliwa była późniejsza odbudowa państwa polskiego w roku 1918 i powtórne scalenie części, należących przez 123 lata do różnych zaborców.

Polscy Romowie stanowią uznaną polskim prawem mniejszość etniczną. Według Narodowego Spisu Powszechnego z 2011 roku narodowość romską zadeklarowało 17049 osób, z czego 9899 jako jedyną. Natomiast według Ethnologue w Polsce językiem romskim posługuje się ponad 35 000 osób.Lech – legendarny protoplasta Polaków, jeden z trzech braci-założycieli państw słowiańskich. Twórca państwa Polan oraz ich stolicy – Gniezna. Brat Czecha i Rusa. Tradycja przypisuje mu stworzenie nazwy pierwszej stolicy Polski i określenie godła państwa – Orła Białego. Legenda o nim pojawiła się m.in. w czeskiej kronice Dalimila i polskiej Kronice wielkopolskiej.

Niegdysiejsze ideologie o rodowodzie bezspornie szlacheckim przenikają i przenikały wszelkie elementy społeczeństwa polskiego od prawicy do lewicy. Kultura uznawana obecnie za narodową była historycznym produktem szlachty.

Pochodzenie

Polacy należą historycznie do lechickiej podgrupy ludnościowej Słowian zachodnich, zamieszkujących obszar położony między Styrem na wschodzie i Odrą na zachodzie, zjednoczonych około połowy X wieku, ale i ten pogląd jest obecnie przez niektórych historyków podważany, w wyniku podboju (zjednoczenia) wewnętrznego. W ciągu długich dziejów Polski na jej ziemi osiedlały się także inne grupy różnego pochodzenia; (Niemcy, Żydzi, Holendrzy, Szkoci, Szwedzi, Fryzowie, Flamandowie, Ormianie, Tatarzy, Rusini), które często ulegały spolszczeniu (Głuchoniemcy). Niektóre z nich zachowywały jednak swoją odrębność kulturową, językową i wiarę; (Bambrzy, Żydzi, Romowie, Łemkowie, Tatarzy). W czasach Rzeczypospolitej Obojga Narodów Polska znana była w Europie jako państwo tolerancyjne, w którym dopuszczano obecność przedstawicieli różnych wyznań, a także grup różnego pochodzenia.

Etnonim (gr. éthnos – lud, naród), nazwa danego narodu, plemienia, grupy etnicznej, np. Francuzi, Japończycy, Nawahowie. Wyróżnia się dwa rodzaje etnonimów:Naród – wspólnota o podłożu etnicznym, gospodarczym, politycznym, społecznym i kulturowym wytworzona w procesie dziejowym, przejawiająca się w świadomości swych członków. Chociaż naród wyróżnia się na tle innych zbiorowości, to jednak nie jest możliwe precyzyjne zdefiniowanie tego pojęcia. W socjologii nie ma jednej definicji tego pojęcia, istnieją też rozbieżności między stanowiskiem socjologów, antropologów i historyków.

Genetyka

Polscy mężczyźni należą do narodów o najwyższej w Europie częstości występowania haplogrupy R1a1. Według badań DNA mieszkańców Polski, przeprowadzonych na Warszawskim Uniwersytecie Medycznym w 2004 roku, nie istnieje wyraźne rozwarstwienie genetyczne między różnymi grupami ludności Polski a współcześni Polacy mają podobny genom, z równomierną domieszką genów wielu nacji. Poszczególne osoby narodowości polskiej są do siebie bardziej „genetycznie podobne” niż członkowie innych społeczeństw europejskich, w których występują niekiedy większe różnice między regionami. Polacy zamieszkując w klinie leżącym pomiędzy ekstremalnymi strefami, czyli w strefie klimatu umiarkowanego, przeszli selekcję znacznie łagodniejszą. W Europie ten umiarkowany klin rozciąga się od Francji na zachodzie, po Rosję na wschodzie, od Morza Bałtyckiego na północy, po Półwysep Bałkański na południu. Polska leży w samym środku tego klina, dlatego mieszkańcy tych terenów równomiernie absorbowali zewnętrzne wpływy. I to nie tylko genetyczne, ale i kulturowe.

Chrześcijaństwo, chrystianizm (gr. Χριστιανισμóς, łac. Christianitas) – monoteistyczna religia objawienia, bazująca na nauczaniu Jezusa Chrystusa zawartym w kanonicznych ewangeliach. Jej wyznawcy uznają w nim obiecanego Mesjasza i Zbawiciela, który ustanowił Królestwo Boże poprzez swoje Zmartwychwstanie. Kanon wiary chrześcijańskiej został spisany w Nowym Testamencie i przekazywany jest przez Kościoły.Cyrylica – pismo alfabetyczne służące do zapisu języków wschodniosłowiańskich, większości południowosłowiańskich i innych. Nazwa nawiązuje do apostoła Słowian – św. Cyryla, który wspólnie ze św. Metodym, prowadząc misję wielkomorawską wśród Słowian zapisał i wprowadził do liturgii język słowiański. Do zapisu tego języka zostały stworzone dwa alfabety – głagolica i później cyrylica (pismo uproszczone na bazie dużego alfabetu greckiego – majuskuły oraz głagolicy, z której zostały przeniesione niektóre litery).

Antropologia fizyczna

Polskie dzieci w wieku od 12 do 14 lat

W pierwszej połowie XVI wieku Marcin Kromer w dziele De situ Poloniae et gente Polona, ofiarowanym nowo wybranemu królowi Henrykowi Walezemu napisał „Lud polski kolor twarzy ma jasny, włosy żółtawe lub białawe, postać przystojną, średni wzrost” Tomasz Święcki. Opis starożytnej Polski: t. I–II, s. 36

Pałukowie (Pałuki, Pałucy) – średniowieczny ród szlachecki wywodzący się z terenów północno-wschodniej części Wielkopolski o nazwie Pałuki. Swoją świetność ród osiągnął w XIV wieku. Dzięki konsekwentnemu wzajemnemu wspieraniu krewnych utrzymywali urzędy powiązane z biskupstwem kujawskim, kolegiatą kruszwicką i województwem kaliskim. Stronnicy Andegawenów i Jagiellonów.Franciszek Bujak (ur. 16 sierpnia 1875 we wsi Maszkienice, pow. Brzesko, zm. 21 marca 1953 w Krakowie) – polski historyk dziejów gospodarczych i społecznych Polski.

Do odmian antropologicznych występujących w Polsce przed rokiem 1939 należały przede wszystkim: typ nordycki, typ antropologiczny śródziemnomorski, typ alpejski i typ armenoidalny. Ponadto występowały liczne formy mieszane pomiędzy głównymi typami. Typ śródziemnomorski i armenoidalny rzadko występował w Polsce w postaci czystej, najczęściej typy te są w mniejszym lub większym stopniu pomieszane z typem nordyckim lub laponoidalnym. Na wschodzie Polski charakterystyczny był typ dynarski, który występował w Karpatach, ale i we wschodniej części byłej Galicji, na wschód od Sanu i zwłaszcza na Zadniestrzu (terytorium między Dniestrem a Bohem).

Polak, Węgier, dwa bratanki, i do szabli, i do szklanki (węg. Lengyel, Magyar – két jó barát, együtt harcol, s issza borát) – historyczne przysłowie obecnie występujące zarówno w języku polskim jak i węgierskim, krótka rymująca się formuła mówiąca o zażyłej przyjaźni i pokrewieństwie narodu polskiego i węgierskiego.Eugeniusz Frankowski (ur. 22 lutego 1884 w Siedlcach, zm. 7 lutego 1962) – archeolog, etnolog, etnograf, iberysta, baskolog, muzeolog.

Typem najpospoliciej występującym w Polsce powojennej jest typ mieszany pomiędzy typem nordycznym i laponoidalnym (tzw. typ subnordyczny).

Według pomiarów przeprowadzonych w 1955, w Polsce jasnym kolorem włosów odznacza się 55,9%, a jasnym kolorem oczu 72,4% ludności. Przy zastosowaniu skali Martina szacowano częstość występowania oczu jasnych (kategorie 16–12) na 45–50%, ciemnych (kategorie 6–1) u ok. 20% osób. Włosy koloru blond (kategorie A-P w skali Fischera-Sallera) występują u ok. 20–25% osobników, najciemniejsze włosy (Y, granatowoczarne) występują u rdzennych Polaków bardzo rzadko.

II Rzeczpospolita (II RP) – Rzeczpospolita Polska w latach 1918–1945, od odzyskania suwerenności państwowej w 1918 do wycofania uznania międzynarodowego dla Rządu RP na uchodźstwie w konsekwencji wykonania porozumień między mocarstwami wielkiej trójki na konferencji jałtańskiej w 1945.Język islandzki (isl. íslenska) - język z grupy języków nordyckich, którym posługują się mieszkańcy Islandii. Posługuje się nim około 320 tys. osób., głównie Islandczycy w kraju i na emigracji. Zapisywany jest alfabetem łacińskim.

Jedyną istotną zmianą, która dokonała się w cechach fizycznych Polaków w ostatnim tysiącleciu (obok ogólnego trendu sekularnego) jest przeobrażenie kształtu głowy. Analiza antropologiczna cmentarzysk z XI–XIII w. wskazuje, że ówcześni Polacy byli populacją długogłową, w następnych wiekach nastąpił proces krótkogłowienia (brachycefalizacji) (zobacz: indeks cefaliczny).

Drewlanie (ukr. Деревляни, ros. Древляне) – jedno z plemion należące do grupy wschodnich plemion słowiańskich.Naturalny kolor włosów człowieka zależy od zawartości melaniny. Melanina dzieli się na eumelaninę, od której zależy ton włosów (im więcej eumelaniny tym włos ciemniejszy) oraz feomelaniny, która nadaje włosom odcień (włos pozbawiony feomelaniny nadaje odcień popielaty, a wraz z zwiększeniem jej we włosie odcień staje się coraz cieplejszy, aż po intensywnie rudy).

Spośród mieszkańców Polski występuje pośredni układ grup krwi w stosunku do sąsiednich ugrupowań geograficznych.

Podstrony: 1 [2] [3] [4]