Pokrzywowate
Przeczytaj także...
Ukęślowe (Dilleniidae Takht. ex Reveal & Tahkt. 1993) – podklasa roślin zielnych, krzewów i drzew wyodrębniana w niektórych systemach klasyfikacyjnych roślin okrytonasiennych np. w systemie Cronquista (1981) i systemie Reveala z lat 1994-1999. W publikowanych w XXI wieku systemach APG (1998, 2003, 2009) zaliczane tu rzędy i rodziny klasyfikowane są w znacznej części w obrębie kladu różowych (rosids). Podklasa okazała się nie być taksonem monofiletycznym, toteż przestała być wyróżniana.Zestawienie obejmuje gatunki roślin naczyniowych występujące w stanie dzikim w Polsce (rodzime i obce, także gatunki zawlekane lub dziczejące przejściowo – efemerofity). Nazewnictwo i układ systematyczny oparty jest na "Krytycznej liście roślin naczyniowych Polski". Gatunki efemerofitów zapisane są czcionką pomniejszoną.
Parietaria, pomurnik (Parietaria L.) – rodzaj jednorocznych roślin zielnych lub bylin z rodziny pokrzywowatych (Urticaceae Juss.). Należy do niej ok. 20-30 gatunków występujących w strefie tropikalnej i umiarkowanej na całym świecie. Gatunkiem typowym jest Parietaria officinalis L..
Ukęślowe (Dilleniidae Takht. ex Reveal & Tahkt. 1993) – podklasa roślin zielnych, krzewów i drzew wyodrębniana w niektórych systemach klasyfikacyjnych roślin okrytonasiennych np. w systemie Cronquista (1981) i systemie Reveala z lat 1994-1999. W publikowanych w XXI wieku systemach APG (1998, 2003, 2009) zaliczane tu rzędy i rodziny klasyfikowane są w znacznej części w obrębie kladu różowych (rosids). Podklasa okazała się nie być taksonem monofiletycznym, toteż przestała być wyróżniana.Zestawienie obejmuje gatunki roślin naczyniowych występujące w stanie dzikim w Polsce (rodzime i obce, także gatunki zawlekane lub dziczejące przejściowo – efemerofity). Nazewnictwo i układ systematyczny oparty jest na "Krytycznej liście roślin naczyniowych Polski". Gatunki efemerofitów zapisane są czcionką pomniejszoną.
Parietaria, pomurnik (Parietaria L.) – rodzaj jednorocznych roślin zielnych lub bylin z rodziny pokrzywowatych (Urticaceae Juss.). Należy do niej ok. 20-30 gatunków występujących w strefie tropikalnej i umiarkowanej na całym świecie. Gatunkiem typowym jest Parietaria officinalis L..
Pokrzywowate (Urticaceae Juss.) – rodzina roślin zielnych z rzędu różowców (Rosales). Należą tu 54 rodzaje występujące na obszarach międzyzwrotnikowych oraz o klimacie umiarkowanym i zimnym. Do flory Polski zaliczane są tylko gatunki należące do dwóch rodzajów: parietaria i pokrzywa.
Różowce (Rosales Perleb) – grupa roślin okrytonasiennych stanowiąca klad wyróżniany w randze rzędu w różnych systemach klasyfikacyjnych.Pokrzywa (Urtica L.) – rodzaj jednorocznych roślin zielnych lub bylin z rodziny pokrzywowatych (Urticaceae Juss.). Należy do niej ok. 110 gatunków rozproszonych na całej kuli ziemskiej. Gatunkiem typowym jest Urtica dioica L..
Narys kwiatowy pokrzywy
Morfologia[]
Kwiaty Rozdzielnopłciowe, przeważnie dwupienne. Niektóre z nich mają włoski parzące. Kwiaty zebrane w grona.Systematyka[]
Pozycja systematyczna według Angiosperm Phylogeny Website (2001...)Rodzina siostrzana dla morwowatych Moraceae, umieszczana w rzędzie różowców Rosales w obrębie kladu różowych roślin okrytonasiennych.
Morwowate (Moraceae Link) – rodzina drzew i krzewów z rzędu różowców (Rosales) (w systemach preferujących podział na drobniejsze rzędy zaliczana do rzędu pokrzywowców (Utricales)). Zaliczane tu rośliny zawierają sok mleczny.Narys kwiatowy, diagram kwiatowy – graficzne, schematyczne przedstawienie budowy określonego typu kwiatu w rzucie poprzecznym, gdzie odpowiednimi symbolami zaznacza się jego symetrię, a na poszczególnych kołach jego elementy (działki kielicha, płatki korony, pręciki) oraz schemat przekroju poprzecznego przez zalążnię ze zilustrowanym umiejscowieniem zalążków, przegród i komór. Dodatkowo zawiera symboliczne przedstawienie osi kwiatostanu (w postaci czarnej kropki nad narysem) i przysadki kwiatu (pod kwiatem).
Pozycja w systemie Reveala (1993–1999)
Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa ukęślowe (Dilleniidae Takht. ex Reveal & Tahkt.), nadrząd Urticanae Takht. ex Reveal, rząd pokrzywowce (Urticales Dumort.), rodzina pokrzywowate (Urticaceae Juss.).
Grupa siostrzana (ang. sister–group) – w systematyce kladystycznej grupa organizmów powstała z jednej linii ewolucyjnej (grupy macierzystej) po jej rozszczepieniu. Dwie grupy siostrzane wraz ze swym wspólnym przodkiem stanowią grupę monofiletyczną. Gatunki należące do grupy siostrzanej charakteryzują się pewnymi specyficznymi, wspólnymi cechami (synapomorfiami), które nie występują jednak w grupie macierzystej (są ewolucyjnie nowe).Włoski, trichomy (łac. pilus) – jedno lub wielokomórkowe, żywe lub martwe wytwory skórki (epidermy) u roślin. Są zróżnicowane zarówno pod względem funkcji, jak i kształtu. Gęsta powłoka z włosków na powierzchni niektórych roślin nazywana jest kutnerem. Włoski są utrzymywane, albo przez cały okres życia rośliny (trichomy trwałe), albo tylko przez jakiś czas, po czym są zrzucane.
Wykaz rodzajów
Przypisy
- ↑ Stevens P.F.: Angiosperm Phylogeny Website (ang.). 2001–. [dostęp 2010-01-19].
- Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Vascular Plants of Poland - A Checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 1995. ISBN 83-85444-38-6.
- Crescent Bloom: Urticaceae (ang.). The Compleat Botanica. [dostęp 2008-12-04].
Różowe – grupa roślin w zależności od ujęcia systematycznego stanowiąca takson określonej rangi systematycznej lub klad spokrewnionych (pochodzących od wspólnego przodka) roślin w kladogramie taksonomii filogenetycznej. W pierwszym wypadku grupa ta umieszczana była w randze podklasy (Rosidae Takht.) m.in. w systemie Cronquista (1981), Takhtajana (1997) i Reveala (1999 i 2007). W systemie APG I (1998) mianem różowych (rosids) określony został klad, który w miarę poznawania powiązań filogenetycznych był później precyzowany przez system APG II i na Angiosperm Phylogeny Website. Współcześnie za różowe uważa się rośliny mające wspólnego przodka, którego najbliższymi krewnymi (kladem siostrzanym) są winoroślowce (Vitales). Synapomorficzne cechy tej grupy to: wydłużony zalążek, zduplikowany genom, dysunkcyjny gen infA w DNA chloroplastydowym oraz brak mitochondrialnego intronu coxII.i3. Należą tu rośliny o zdrewniałych łodygach (drzewa i krzewy), rośliny zielne. Należy do niej 16 rzędów roślin okrytonasiennych.Kwiat – organ roślin nasiennych, w którym wykształcają się wyspecjalizowane elementy służące do rozmnażania. Stanowi fragment pędu o ograniczonym wzroście ze skupieniem liści płodnych i płonnych, służących odpowiednio, bezpośrednio i pośrednio do rozmnażania płciowego (generatywnego). Kwiat charakterystyczny dla roślin nasiennych (czyli kwiatowych) jest organem homologicznym do kłosa zarodnionośnego (sporofilostanu) roślin ewolucyjnie starszych.
Warto wiedzieć że... beta
Dwupienność, dioecja – występowanie żeńskich i męskich organów rozrodczych na różnych osobnikach u roślin. Rośliny takie określane są mianem dwupiennych (rozdzielnopłciowych). W przypadku dwupiennych mszaków i paprotników rodnie i plemnie występują na różnych roślinach (przedroślach). W przypadku roślin nasiennych dwupiennymi nazywane są te rośliny, na których występują wyłącznie kwiaty męskie lub kwiaty żeńskie. Rozdzielenie płci organów generatywnych między różnymi osobnikami jest jedną z form zapobiegania samozapyleniu.
Pokrzywowce (Urticales Dumort.) – rząd roślin zielnych, pnączy, krzewów lub drzew wyróżniany w niektórych systemach klasyfikacyjnych roślin okrytonasiennych z XIX i XX wieku. Zaliczane tu rodziny w kolejnych wersjach systemów APG publikowanych po 1998 zaliczane są do rzędu różowców (Rosales).
System Reveala – nowoczesny system klasyfikacji roślin okrytonasiennych. Został opracowany przez amerykańskiego botanika Jamesa L. Reveala (ur. 1941), profesora Uniwersytetu w Maryland (USA). Po 1992 roku, kiedy to swój system opublikował Robert F. Thorne, Reveal zajął się jego korektą nomenklatoryczną. W tym też czasie zaproponował kilka nowych rozwiązań klasyfikacyjnych, początkowo na poziomie rzędów i podklas. W 1994 r. zaproponował wyróżnienie wśród okrytonasiennych 5 klas, co zaowocowało całkowicie oryginalnym ujęciem systematycznym tej grupy roślin. System ten Reveal publikował na swoich stronach internetowych i aktualizował do roku 1999. W następnych latach autor systemu wszedł w skład Angiosperm Phylogeny Group i brał udział w tworzeniu systemu APG II.
Grono – jeden z rodzajów kwiatostanów groniastych. Ten typ kwiatostanu składa się z osi głównej, od której odchodzą osie boczne, które tworzą kwiaty szypułkowe.
Roślina zielna – roślina o zielonej, niezdrewniałej lub w niewielkim stopniu zdrewniałej łodydze, z pąkami nagimi. Łodyga roślin zielnych okryta jest skórką (epidermą), pod którą znajduje się kora pierwotna i tkanki przewodzące (u roślin u jednoliściennych rozrzucone na całym przekroju, u dwuliściennych ułożone w formie pierścienia z wypełnionym miękiszem rdzeniem). Pędy roślin zielnych bywają zmodyfikowane w różnorodny sposób w zależności od funkcji oraz działalności merystemu wierzchołkowego decydującego o ulistnieniu i ułożeniu pąków. W klimacie umiarkowanym pędy naziemne roślin zielnych są nietrwałe i obumierają z końcem sezonu wegetacyjnego.
Okrytonasienne, okrytozalążkowe (Magnoliophyta; syn. Angiospermae) – grupa (klad) roślin naczyniowych pochodzących od wspólnego przodka żyjącego prawdopodobnie w okresie karbonu (350-275 mln lat temu) i stanowiących siostrzaną linię rozwojową w stosunku do nagonasiennych. Okrytonasienne charakteryzują się zredukowanym gametofitem oraz brakiem rodni i plemni. Sporofity są pokaźne, a kwiat jest często obupłciowy. Części wytwarzające gamety to słupki i pręciki. Słupki powstają ze zrośniętych owocolistków. Pręciki zbudowane są z nitki i główki. W główce występują najczęściej 2 pylniki. W pylnikach powstają mikrospory, z których następnie rozwijają się ziarna pyłku, które wytwarzają tzw. jądra plemnikowe (nieruchome plemniki).
Rodzina (łac. familia) – jedna z podstawowych kategorii systematycznych stosowanych w systematyce organizmów, niższa niż rząd (ordo), a wyższa niż rodzaj (genus). W kodeksach nomenklatury biologicznej nie określono kryteriów wydzielania rodzin, poza przyporządkowaniem: rodzina grupuje rodzaje, grupa rodzin tworzy rząd. W praktyce rodziny zwykle łączą grupy rodzajów różniące się morfologicznie od innych grup.