Plan Sachsa-Liptona – program Jeffreya Sachsa i Davida Liptona przedstawiony Senackiej Komisji Gospodarczej latem 1989 r.
Gospodarka Polski – jest gospodarką mieszaną. W dużym stopniu przeszła transformację z centralnie kierowanej (socjalistycznej) w gospodarkę rynkową (kapitalistyczną) po decyzjach gospodarczych w 1988 roku i zmianach politycznych, które miały miejsce rok później. Prywatyzacja małych i średnich przedsiębiorstw państwowych i nowe liberalne prawo do zakładania przedsiębiorstw ruszyło budowę prywatnego sektora gospodarki, który jest głównym motorem gospodarczym w Polsce. Restrukturyzacja i prywatyzacja poszczególnych sektorów gospodarki odbywa się w wolnym tempie, mimo tego realizowane są zagraniczne inwestycje w energię i stal.Bank Światowy (ang. World Bank) rozpoczął działalność jako efekt postanowień konferencji w Bretton Woods z lipca 1944. Główną przesłanką dla jego stworzenia była przede wszystkim chęć odbudowy zniszczonych II wojną światową krajów Europy i Japonii. Istotnym celem statutowym było również wsparcie dla rozwijających się krajów Azji, Ameryki Łacińskiej i Afryki. Obecnie zrzesza on 188 krajów członkowskich. Siedzibą Banku Światowego jest Waszyngton.
Stanowił on plan transformacji polskiej gospodarki w gospodarkę rynkową poprzez jej szybką i radykalną liberalizację. Kluczem do stabilizacji miało być zlikwidowanie deficytu budżetowego i kontrola kredytu. Deficyt budżetowy miał zostać zredukowany przez eliminację bezsensownych gospodarczo inwestycji oraz zmniejszenie obciążenia płatnościami długu zagranicznego. Zrealizowany przez ówczesnego wicepremiera i ministra finansów w rządzie Tadeusza Mazowieckiego Leszka Balcerowicza i skupioną wokół niego grupą ekspertów, m.in. dr Stanisława Gomułkę, dr Stefana Kawalca oraz dr Wojciecha Misiąga pod popularną nazwą Plan Balcerowicza.
Joint venture (ang. [ˌdʒɔɪnt ˈvɛntʃə], dosł. wspólne przedsięwzięcie) – podmiot utworzony wspólnie przez dwa lub więcej niezależne przedsiębiorstwa w celu realizacji określonego projektu lub wspólnego celu.
Japonia (jap. 日本, trb. Nihon lub Nippon) – państwo wyspiarskie usytuowane na wąskim łańcuchu wysp na zachodnim Pacyfiku, u wschodnich wybrzeży Azji, o długości 3,3 tys. km. Archipelag rozciąga się niemal południkowo (Japończycy utrzymują, że ich kraj ma kształt „trzydniowego Księżyca”) pomiędzy 45°33′ a 20°25′ stopniem szerokości północnej, od Morza Ochockiego na północy do Morza Wschodniochińskiego i Tajwanu na południu. Stolica Tokio jest usytuowana prawie dokładnie na tej samej szerokości geograficznej co Ateny, Pekin, Teheran i Waszyngton.
Szczegółowy scenariusz[ | edytuj kod]
Realizacja programu: posunięcia natychmiastowe[ | edytuj kod]
Wprowadzenie i utrzymanie jednolitego kursu wymiany złotego, z ostrą dewaluacją aktualnego kursu oficjalnego (w czasie wykładu prof. Sachs mówił o kursie 4–5 tys. zł/USD). Po przeprowadzonej dewaluacji należy kontynuować politykę budżetową i finansową utrzymującą stabilność oficjalnego kursu i niedopuszczającą do powstania różnicy kursu oficjalnego i rynkowego.
Zniesienie wszelkich ograniczeń w obrocie dewizami – mogą się nim zajmować osoby prywatne, przedsiębiorstwa i instytucje finansowe, bez obowiązku odsprzedaży dewiz państwu.
Zlikwidowanie wszelkich rodzajów pozwoleń na prowadzenie eksportu i importu przedsiębiorstw.
Wprowadzenie niskiego stałego podatku importowego (20 proc. wartości).
Wprowadzenie specjalnego podatku od nadzwyczajnych (eksportowych) zysków przemysłu węglowego, kompensującego ostry wzrost krajowych cen węgla.
Zniesienie kontroli cen.
Zniesienie wszelkich dopłat z budżetu państwa.
Przeznaczenie 1/2 do 3/4 oszczędności z dopłat dla zwiększenia płac.
Zlikwidowanie nadmiernego podatku od płac w przedsiębiorstwach.
Zlikwidowanie wszystkich preferencyjnych kredytów banku centralnego, z wyjątkiem budownictwa mieszkaniowego.
Podniesienie oprocentowania udzielonych kredytów powyżej poziomu inflacji.
Ostre ograniczenie kredytów na inwestycje rządowe, szczególnie dla gałęzi przynoszących straty.
Rozpoczęcie formalnych rokowań z MFW i Bankiem Światowym w sprawie finansowego wsparcia programu gospodarczego.
Powiadomienie banków komercyjnych o konieczności wynegocjowania redukcji zadłużenia zgodnego z planem Brady’ego i prośba o udzielenie kredytów pomostowych umożliwiających spłaty zobowiązań przypadające w następnych 12 miesiącach.
Zawieszenie wszelkich płatności bankom komercyjnym do czasu udzielenia kredytów pomostowych.
Zawiadomienie Klubu Paryskiego (kredytodawcy oficjalni) i konieczności uzgodnienia nowych warunków spłaty odsetek i kapitału w najbliższych trzech latach.
Zażądanie ulg w spłacie zadłużenia w krajach RWPG.
Realizacja programu: miesiące 1–3[ | edytuj kod]
Stworzenie systemu reprywatyzacji niewielkich przedsiębiorstw (np. sklepy, restauracje).
Rozpoczęcie pracy przez Komisję Antymonopolową i Komisję Uczciwej Konkurencji.
Uchwalenie niskich i stałych (nie progresywnych) podatków dla ludności i przedsiębiorstw.
Przedstawienie ustawy o wyeliminowaniu ograniczeń w inwestycjach zagranicznych.
Rozpoczęcie udziału samorządów robotniczych w zarządzaniu finansowym wielkich przedsiębiorstw państwowych.
Ustalenie, że pożyczki nadzwyczajne mogą być udzielane przedsiębiorstwom tylko dla zapewnienia wypłat wynagrodzeń. Dla przedsiębiorstw korzystających z tego dofinansowania będą zawieszone kredyty inwestycyjne.
Utrzymanie wysokich realnych kosztów kredytu dla wsparcia stabilności cen i kursu wymiany.
Stworzenie rynku kredytów krótkoterminowych udzielanych nawzajem przez przedsiębiorstwa.
Podpisanie listu intencji z MFW w sprawie trzyletniego Rozszerzonego Porozumienia (Extended Agreement).
Podpisanie z Bankiem Światowym programu dla Kredytu Dostosowania Strukturalnego.
Otwarcie biur miejscowych przedstawicieli MFW i Banku Światowego.
Realizacja programu: miesiące 3–12[ | edytuj kod]
Rozpoczęcie prac legislacyjnych nad reformą podatków (zastąpienie podatku obrotowego podatkiem od wartości dodanej i stworzenie niskiego podatku dochodowego).
Zgoda na zakładanie nowych banków prywatnych.
Wzmocnienie systemu zbierania podatków i prośba do MFW i Banku Światowego o pomoc techniczną w usprawnieniu systemu podatkowego.
Stworzenie nadzoru bankowego dla formułowania i nadzoru nad przestrzeganiem przepisów dotyczących operacji banków.
Wprowadzenie ustawodawstwa ułatwiającego i wspomagającego prywatyzację, zakładanie spółek akcyjnych i joint ventures.
Podpisanie nowego porozumienia z Klubem Paryskim.
Otrzymanie nowych kredytów z poszczególnych państw (w szczególności kredytów uzupełniających kredyty MFW i Banku Światowego z Japonii).
Negocjacje ze Wspólnotą Europejską w sprawie dostępu do rynków zachodnioeuropejskich.
Realizacja programu: drugi rok i lata dalsze[ | edytuj kod]
Stworzenie giełdy.
Stworzenie dodatkowych elementów krajowego rynku kapitałowego (np. pożyczki międzybankowe, rynek pożyczek krótkoterminowych).
Zawarcie ostatecznego porozumienia w sprawie redukcji długu (w ramach planu Brady’ego) z bankami komercyjnymi.
Wprowadzenie programu prywatyzacji.
Dzielenie przedsiębiorstw państwowych przez Komisję Antymonopolową.
Likwidacja nierentownych przedsiębiorstw państwowych.
- Plan z Balcerowiczem Plan z Balcerowiczem.
- W opublikowanym w 2006 roku polskim tłumaczeniu książki J. Sachsa Koniec walki z nędzą (J. Sachs, Koniec walki z nędzą. Zadania dla naszego pokolenia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2006), przedstawia on szczegółowo okoliczności powstania ostatecznej wersji planu, potwierdzając informacje G. Sorosa. Otóż to również przedstawiciel komunistycznego rządu M. Rakowskiego w Waszyngtonie Krzysztof Krowacki zwrócił się do niego w imieniu tego rządu o opracowanie projektu reform, wzorowanych na reformie „szokowej” w Boliwii – Nauki płynące ze stabilizacji i umorzenia zadłużenia w Ameryce Łacińskiej – pisze J. Sachs – naprawdę okazały się przydatne dla Polski, na co miał nadzieję Krzysztof Krowacki, kiedy po raz pierwszy przyszedł do mnie na Uniwersytet Harvarda w styczniu 1989 roku.
Jeffrey Sachs, David Lipton: „Skok w gospodarkę rynkową”, Gazeta Bankowa nr 36 (4.9 – 10.9.1989)

Nadzór bankowy – jest to instytucja monitorująca działalność podległych jej banków komercyjnych, której podstawowym celem jest zapewnienie stabilności i bezpieczeństwa systemu bankowego, a także tworzenie kontrolowanych przez nadzór norm ostrożnościowych.Rząd Tadeusza Mazowieckiego – gabinet pod kierownictwem pierwszego solidarnościowego premiera Tadeusza Mazowieckiego, powołany przez Sejm 12 września 1989 i zastąpiony przez rząd Jana Krzysztofa Bieleckiego na początku 1991 roku.
Warto wiedzieć że... beta
Deficyt budżetowy – występuje, gdy wydatki w budżecie danej instytucji (najczęściej państwa) są wyższe niż jej dochody. Przeciwieństwem deficytu jest nadwyżka budżetowa.
Wicepremier (z łac. primus – pierwszy oraz z łac. vice – zamiast) – w Polsce zastępca premiera – Prezesa Rady Ministrów, członek Rady Ministrów.
Rada Wzajemnej Pomocy Gospodarczej (RWPG) – organizacja międzynarodowa krajów bloku wschodniego koordynująca procesy ich integracji gospodarczej. Działała w okresie od 25 stycznia 1949 do 28 czerwca 1991.
Międzynarodowy Fundusz Walutowy, MFW (ang. International Monetary Fund, IMF) – międzynarodowa organizacja w ramach ONZ, zajmująca się kwestiami stabilizacji ekonomicznej na świecie. Dostarcza pomocy finansowej zadłużonym krajom członkowskim, które w zamian są zobowiązane do dokonywania reform ekonomicznych i innych działań stabilizujących.
Prywatyzacja – akt przekazania prywatnemu właścicielowi państwowego mienia. Prywatyzacja może się odbywać poprzez uwłaszczenie lub sprzedaż.
Po II wojnie światowej Polska rozpoczęła odbudowę swojej gospodarki z długiem około 200 mln dolarów. Zadłużenie to obsługiwano wykorzystując przedwojenne zapasy złota Banku Polskiego.
Klub Paryski – nieformalna grupa wysokich urzędników do spraw finansów z 19 najbogatszych krajów świata, która zajmuje się usługami finansowymi, jak restrukturyzacja i umarzanie długów krajów. Dłużnicy są zwykle rekomendowani przez Międzynarodowy Fundusz Walutowy, gdy zawiodą inne metody oddłużania.