Piotr Nikołajewicz Krasnow, ros. Пётр Николаевич Краснов (ur. 22 września (starego stylu: 10 września) 1869 r. w Petersburgu, zm. 16 lub 17 stycznia 1947 w Moskwie) – rosyjski wojskowy (generał kawalerii), publicysta, pisarz i działacz polityczno-wojskowy, teoretyk wojskowości, ataman Wojska Dońskiego, współpracował z Niemcami podczas II wojny światowej.

Wczesne życie[ | edytuj kod]

Pochodził ze znanej rodziny Kozaków dońskich, od pokoleń służącej w armii rosyjskiej. Jego dziadek Iwan I. Krasnow i ojciec Mikołaj I. Krasnow mieli stopnie generalskie. Piotr N. Krasnow ukończył 1 gimnazjum klasyczne w Petersburgu, w 1887 r. aleksandrowski korpus kadetów, a w 1888 1 Pawłowską Szkołę Wojskową. W tym samym roku dostał przydział do Atamańskiego Pułku Kozaków Lejbgwardii. Od 1891 roku pisał książki i artykuły z zakresu teorii wojskowości do pism „Военный инвалид”, „Разведчик”, „Вестник русской конницы” i innych. Miał silne poglądy monarchistyczne i uważał, że wojskowi powinni zajmować w społeczeństwie rosyjskim uprzywilejowaną pozycję. W 1892 roku przez rok był słuchaczem w Nikołajewskiej Akademii Sztabu Generalnego. W tym też roku opublikował swoją pierwszą książkę pt. „На озере”. Następnie napisał historię swojego pułku „Атаманская памятка. Краткий очерк истории лейб-гвардии Его императорского Высочества Государя Наследника Цесаревича полка” oraz powieści i prace „Атаман Платов”, „Донцы”, „Ваграм” i „Донской казачий полк в начале XIX века”.

Podczas powstania bokserów w Chinach 1899-1901 i wojny rosyjsko-japońskiej 1904-1905 pełnił funkcję korespondenta wojennego. Pomimo tego brał czynny udział w walkach z Japończykami, za co otrzymał m.in. Order Świętego Włodzimierza 4 klasy. Swoje bojowe przeżycia opisał w książce pt. „Год войны”. W 1907 ukończył oficerską szkołę kawaleryjską, po czym służył w niej jako instruktor prowadzący „kursy podnoszenia kwalifikacji”, a następnie dowódca kozackiego oddziału szkolnego. W 1909 awansował do stopnia pułkownika. W latach 1911-1913 dowodził 1 Syberyjskim Pułkiem Kozaków, który stacjonował nad granicą chińską, a od października 1913 r. – 10 Pułkiem Kozaków Dońskich, stacjonującym w Zamościu. W międzyczasie odbył na zlecenie cara Mikołaja II liczne podróże służbowe (prawdopodobnie o charakterze wywiadowczym) do Abisynii, Mandżurii, Indii, Chin i Japonii. Na ich podstawie napisał powieści „Казаки в Африке”, „Казаки в Абиссинии”, „Борьба с Китаем”, „По Азии”.

Brał udział w I wojnie światowej na frontach w Galicji i Bukowinie. W listopadzie 1914 został odznaczony Orderem św. Jerzego 4 klasy. W tym czasie awansował do stopnia generała majora, a następnie objął dowództwo I brygady 1 Dywizji Kawalerii Kozaków dońskich. W maju 1915 roku został dowódcą III brygady Kaukaskiej Dywizji Kawalerii, od lipca tego roku w stopniu generała lejtnanta 3 Dywizji Kawalerii Kozaków dońskich, zaś od września 2 Mieszanej Dywizji Kawalerii. Podczas swojej wojennej służby napisał książki „Картины былого Тихого Дона”, „В житейском море”, „Погром”, „Потерянные”, „Фарфоровый кролик”, „Волшебная песня”, a także wydał zbiory rozkazów wojskowych.

Rewolucje rosyjskie i wojna domowa 1917-1921[ | edytuj kod]

Marsz na Petersburg[ | edytuj kod]

 Osobny artykuł: Powstanie Kiereńskiego i Krasnowa.

Po wybuchu rewolucji lutowej 1917 roku, nie zaangażował się w działalność polityczną, ale pełnił wiernie służbę wojskową. 4 maja tego roku został aresztowany przez zrewolucjonizowanych żołnierzy w miasteczku Widibor, po czym odesłany do komitetu żołnierskiego w Mińsku, ale niebawem oswobodziły go oddziały wierne caratowi. W czerwcu tego roku został dowódcą 1 Dywizji Kawalerii Kozaków kubańskich, zaś pod koniec sierpnia III Korpusu Kawalerii. Przez krótki czas pełnił też funkcję szefa sztabu głównodowodzącego armią rosyjską gen. Michaiła W. Aleksiejewa. Dostał stopień generała kawalerii. Był gorącym przeciwnikiem bolszewików. W październiku tego roku, po wygranej rewolucji październikowej, do dowództwa Korpusu stacjonującego niedaleko Piotrogradu przedostał się Aleksander Kiereński, nakazując zajęcie miasta i obalenie rządów bolszewickich. 9 listopada gen. Piotr N. Krasnow wydał proklamację, wzywającą do „wyzwolenia miasta od anarchistów, agentów cesarza Wilhelma II i plagi głodu”. Z powodu strajku kolejowego, spowodowanego przez Lwa D. Trockiego, 700-osobowe oddziały kozackie (sześć sotni 9 Pułku Kawalerii Kozaków dońskich i cztery sotnie 10 Pułku Kawalerii Kozaków dońskich), wydzielone z Korpusu, posuwały się powoli, nękane dodatkowo przez agitatorów bolszewickich. 10 listopada opanowały one radiostację w Carskim Siole, a następnie doszło do niewielkich potyczek koło Gatczyny. Do decydującej walki doszło między Carskim Siołem a Krasnym Siołem. Silny ogień artylerii bolszewickiej zdezorganizował Kozaków, którzy wycofali się, natomiast gen. P. N. Krasnow dostał się do niewoli. Został uwięziony w głównej siedzibie rewolucjonistów, Instytucie Smolnym w Petersburgu. Istnieje kilka wersji dotyczących jego uwolnienia. Jedna mówi, że udało mu się zbiec przy pomocy Kozaków stojących po stronie bolszewików. Inna, że ucieczkę zorganizował L. D. Trocki w zamian za zobowiązanie, że generał kozacki nie będzie walczył przeciwko bolszewikom. Według kolejnej wersji został on po prostu zwolniony przez bolszewików zobowiązawszy się, że nie wystąpi przeciwko nowej władzy.

Republika Dońska[ | edytuj kod]

Generał P. N. Krasnow przedostał się nad Don do Nowoczerkaska. Początkowo ukrywał się przed bolszewikami w stanicy Konstantinowskiej. Po zajęciu tych ziem przez wojska niemieckie w marcu 1918 r., sformował dywizję Kozaków dońskich (wcześniej odrzucił ofertę pokierowania antybolszewickimi siłami tworzonymi przez Kozaków, twierdząc, że im nie ufa). Z pomocą Niemców zdobył do maja ziemie kozackie, likwidując Dońską Republikę Radziecką. 11 maja tego roku wybrano doński rząd tymczasowy. 16 maja gen. P. N. Krasnow został obwołany atamanem „Wszechwielkiego Wojska Dońskiego” z uprawnieniami dyktatorskimi. 5 czerwca ogłosił on powstanie Republiki Dońskiej. Z pomocą Niemców i Brytyjczyków zorganizował armię kozacką, która w krótkim czasie wyparła oddziały bolszewickie z terytorium państewka. Prowadził politykę bezwzględnego terroru wobec wszystkich przeciwników. Pojmanych bolszewików natychmiast po przesłuchaniu rozstrzeliwano, przeprowadzano masowe egzekucje, prześladowano Żydów, których uważano za komunistów, a także miejscową ludność, która była w większości pochodzenia niekozackiego. Ataman P. N. Krasnow opierał się całkowicie na Niemcach, pisząc listy do cesarza Wilhelma II, w których gratulował mu zwycięstw, zapewniał o niewzruszonej lojalności Kozaków oraz prosił o dostawy sprzętu wojennego i żywności. Taka polityka doprowadziła do stopniowego zmniejszania się poparcia tradycyjnie antyniemieckiej ludności kozackiej. Po wybuchu rewolucji w Niemczech i wycofaniu wojsk niemieckich znad Donu, armia kozacka zmuszona została do walki z Czerwonymi na 2 fronty. Współdziałanie z wojskami rosyjskimi gen. Antona I. Denikina było słabe. Generał A. I. Denikin odrzucił sugestie gen. P. N. Krasnowa, aby uderzyć wspólnie na Carycyn i poprzez gubernię saratowską w kierunku Moskwy. Uznał, że w pierwszej kolejności należy oczyścić z bolszewików południe Rosji, stworzyć tam solidną bazę do dalszych działań i dopiero wówczas uderzyć na stolicę. Generał P. N. Krasnow dzięki pomocy niemieckiej w sierpniu dysponował już ok. 40 tys. żołnierzy. Jednakże jego możliwości działania ograniczała trudna sytuacja wewnętrzna na kontrolowanych obszarach, a zwłaszcza konflikty między Kozakami a ludnością niekozacką, poddaną licznym gwałtom i grabieżom. Pojawiały się także konflikty między samymi Kozakami. Na początku sierpnia Kozacy uderzyli na Carycyn i Kamyszyn z zamiarem opanowania obszaru mogącego zapewnić łączność między admirałem Aleksandrem W. Kołczakiem a gen. A. I. Denikinem i zarazem przecięcia szlaku komunikacyjnego, przez który zaopatrywana była centralna Rosja w żywność.

 Osobny artykuł: Obrona Carycyna.

Biali generałowie: (od lewej) Afrikan Bogajewski, Anton Denikin i Piotr Krasnow. Czyr, 1919 rok

Na początku września Kozacy zmuszeni jednak zostali do wycofania się za Don. Na początku października ponowili uderzenie na Kamyszyn i Carycy doprowadzając do okrążenia tego ostatniego. Najcięższe walki trwały 14-16 października i przyniosły sukces obrońcom miasta. W połowie listopada linia frontu ponownie ustabilizowała się na Donie. W końcu listopada armia gen. P. N. Krasnowa po raz trzeci ruszyła na Carycyn, tym razem dochodząc do przedmieść Kamyszyna. Ofensywa bolszewicka w kierunku Rostowa i przekroczenie linii Donu spowodowało, że gen. P. N. Krasnow zarządził odwrót na kierunku carycyńsko-woroneskim, aby osłonić Rostów i Nowoczerkask. Po wycofaniu się Niemiec z wojny uznał ostatecznie władzę gen. A. I. Denikina i przekazał mu resztki swojej armii. Połączone wojska przybrały nazwę Sił Zbrojnych Południa Rosji. Ze względu na pogarszającą się sytuację militarną gen. P. N. Krasnow 15 lutego 1919 r. ustąpił z zajmowanej funkcji atamana Wojska Dońskiego.

Wyjechał przez Batumi do Estonii, gdzie wstąpił do wojsk gen. Nikołaja N. Judenicza. Służył w sztabie, kierując oddziałem propagandowo-politycznym. Wydawał gazetę „Приневский край”. Przebył cały szlak bojowy wojsk gen. N. N. Judenicza, od Narwy pod Piotrogród. Po ich klęsce w walkach z bolszewikami przebywał przez pewien czas w Tallinnie, gdzie w styczniu 1920 r. jako przedstawiciel Armii Ochotniczej uczestniczył w rozmowach z estońskim rządem o ewakuacji rosyjskich żołnierzy i oficerów, po czym wyemigrował do Niemiec.