Piasek
Przeczytaj także...
Lityfikacja, konsolidacja – proces twardnienia skały okruchowej (proces przemiany skały luźnej w zwięzłą), będący etapem diagenezy. Dzięki tym procesom powstaje np. piaskowiec z piasku.Gleboznawstwo, pedologia (od łac. gleba - "grudka ziemi") – nauka zajmująca się badaniem gleb, ich powstawaniem, budową, właściwościami fizycznymi, chemicznymi i biologicznymi, systematyką oraz możliwościami ich użytkowania oraz rozmieszczeniu ich na Ziemi. Gleboznawstwo jest nauką przyrodniczą powiązaną wielostronnie z innymi naukami zajmującymi się przyrodą martwą i ożywioną. Jest niekiedy ukierunkowane na specjalne cele praktyczne, np. gleboznawstwo rolne, leśne, melioracyjne.
Polska Norma (oznaczana symbolem PN) – norma o zasięgu krajowym, przyjęta w drodze konsensu i zatwierdzona przez krajową jednostkę normalizacyjną – Polski Komitet Normalizacyjny (PKN). Normy PN są powszechnie dostępne, ale nie bezpłatne, zaś ich dystrybucję kontroluje PKN.
Lityfikacja, konsolidacja – proces twardnienia skały okruchowej (proces przemiany skały luźnej w zwięzłą), będący etapem diagenezy. Dzięki tym procesom powstaje np. piaskowiec z piasku.Gleboznawstwo, pedologia (od łac. gleba - "grudka ziemi") – nauka zajmująca się badaniem gleb, ich powstawaniem, budową, właściwościami fizycznymi, chemicznymi i biologicznymi, systematyką oraz możliwościami ich użytkowania oraz rozmieszczeniu ich na Ziemi. Gleboznawstwo jest nauką przyrodniczą powiązaną wielostronnie z innymi naukami zajmującymi się przyrodą martwą i ożywioną. Jest niekiedy ukierunkowane na specjalne cele praktyczne, np. gleboznawstwo rolne, leśne, melioracyjne.
Polska Norma (oznaczana symbolem PN) – norma o zasięgu krajowym, przyjęta w drodze konsensu i zatwierdzona przez krajową jednostkę normalizacyjną – Polski Komitet Normalizacyjny (PKN). Normy PN są powszechnie dostępne, ale nie bezpłatne, zaś ich dystrybucję kontroluje PKN.
Ziarna kwarcowe piasku widziane w obrazie BSE skaningowego mikroskopu elektronowego
.jpg)
Piasek – skała osadowa, luźna, złożona z niezwiązanych spoiwem ziaren mineralnych, przede wszystkim kwarcu. Wielkość ziaren waha się zależnie od przyjętej klasyfikacji od 0,05 lub 0,063 do 2 mm, gęstość ziaren piasku kwarcowego wynosi około 2,62 g/cm.
Gruntoznawstwo – dział geologii inżynierskiej zajmujący się badaniem i klasyfikacją gruntów ze względu na ich właściwości budowlane, oceną mechanicznej wytrzymałości gruntu jako podłoża budowli, metodami polepszenia właściwości gruntów oraz badaniem zmian tych właściwości pod wpływem wznoszonych budowli.Rewa, podwodzie – element rzeźby dna w strefie przybojów piaszczystych płytkowodnych wybrzeży. Jest to wał piaszczysty ze stromymi stokami odlądowymi o wysokości 0,5–2,5 metra i rozciągłości od kilkuset metrów do kilku kilometrów.
Piaski są najczęściej występującą luźną skałą osadową. Jego złoża znajdują się na znacznym obszarze Polski. Wraz z innymi składnikami tworzy gleby. Pod wpływem oddziaływania wody i wiatru piasek tworzy formy akumulacyjne takie jak wydmy, wały piaszczyste, rewy, odsypy boczne, łachy, zmarszczki, antydiuny, fale piaszczyste, wstęgi piaszczyste i inne. Pod wpływem procesów diagenezy i lityfikacji piasek może przejść w skałę osadową zwięzłą, nazywaną piaskowcem, a w przypadku piasków kwarcowych następnie wskutek metamorfizmu w kwarcyt.
Gleba, pedosfera – biologicznie czynna powierzchniowa (do 2 m miąższości) warstwa skorupy ziemskiej, powstała w procesie glebotwórczym ze skały macierzystej pod wpływem czynników glebotwórczych. Gleba składa się z części mineralnej i organicznej. Częścią gleby są organizmy glebowe.Uziarnienie (skład granulometryczny, granulacja) - to rozkład wielkości ziaren rozdrobnionego materiału. Uziarnienie określa się w laboratorium, badając procentową zawartość poszczególnych frakcji w w stosunku do ciężaru całej próbki badanegokruszywa lub gruntu.
Piasek do celów gospodarczych wydobywany jest metodą odkrywkową w kopalniach zwanych piaskowniami (i żwirowniami), jest również pozyskiwany przy pogłębianiu rzek, kanałów żeglugowych na obszarach jezior i mórz itp.
Wykorzystywany jest m.in. do wyrobu szkła, a w budownictwie jako składnik betonu, zapraw murarskich, tynków.
Typy piasku[]
Pod względem składu mineralnego wyróżnia się piaski:
Residuum (rezyduum) – pozostałość po wyługowaniu lub wypłukaniu łatwiej usuwalnych składników osadu, gleby lub skały.Polski Komitet Normalizacyjny (PKN) – krajowa jednostka normalizacyjna i jednocześnie państwowa jednostka budżetowa.
Oprócz tego w piaskach znajdować się mogą domieszki miki (łyszczyków), chlorytów, glaukonitu, węgla, substancji humusowych itp.
Miki (łyszczyki) – grupa minerałów zaliczana do gromady krzemianów. Nazwa "mika" pochodzi od łac. mica = ziarno lub micare = błyszczeć.Pył wulkaniczny – składnik popiołów wulkanicznych, najdrobniejszy materiał piroklastyczny o średnicy ziarenek do 0,05 mm. Pył może długo unosić się w powietrzu i rozprzestrzeniać na wielkie odległości.
Pod względem składu granulometrycznego wyróżnia się piaski:
W zależności od rodzaju czynnika transportującego i obrabiającego materiał skalny rozróżnia się piaski m.in.:
Diageneza – proces tworzenia skały zwięzłej ze skał luźnych polegający na łączeniu (zlepianiu) spoiwem ziaren skalnych.Wydma – piaszczyste wzniesienie usypane przez wiatr. Warunki środowiska wpływają na różny kształt i rozmiar wydm. Powstawanie wydmy jest ściśle związane z transportem materiału piaszczystego: piasek pędzony wiatrem blisko powierzchni lub wleczony po niej zatrzymuje się za takimi przeszkodami jak głazy, zarośla czy nierówności gruntu – gromadząc się wówczas tworzy wydmę.
Przypisy
- w geologii podstawowej, geotechnice i gruntoznawstwie według nadal jeszcze niekiedy stosowanych norm krajowych PN-B-02480:1986, PN-B-02481:1998 i PN-B-03020:1981 oraz w gleboznawstwie
- w geotechnice według norm europejskich PN-EN ISO 14688-1
- Klasyfikacja uziarnienia gleb i utworów mineralnych. [dostęp 2016-03-07].
- Polska Norma PN-B-02480:1986 - Grunty budowlane. Określenia, symbole, podział i opis gruntów. Polski Komitet Normalizacji, Miar i Jakości.
- Polska Norma PN-B-02481:1998 - Geotechnika. Terminologia podstawowa, symbole literowe i jednostki miar. Polski Komitet Normalizacji, Miar i Jakości.
- Polska Norma PN-B-03020:1981 - Grunty budowlane. Posadowienie bezpośrednie budowli. Obliczenia statyczne i projektowanie. Polski Komitet Normalizacji, Miar i Jakości.
- PN-EN ISO 14688-1 - Badania geotechniczne. Oznaczenia i klasyfikacja gruntów. Część 1. Polski Komitet Normalizacji, czerwiec 2006.
Bibliografia[]
Skały osadowe (sedymentacyjne) – jeden z trzech głównych typów skał (obok skał magmowych i metamorficznych) budujących skorupę ziemską, powstają przez nagromadzenie się materiału przynoszonego przez czynniki zewnętrzne (np. wodę, lodowiec, wiatr), na skutek jego osadzania się lub wytrącania z roztworu wodnego. Nauka zajmująca się powstawaniem skał osadowych to sedymentologia.Kwarcyt - skała metamorficzna, która powstała przez przeobrażenie piaskowców i mułowców zbudowanych niemal wyłączne z okruchów kwarcu. W Polsce kwarcyty występują głównie w masywach metamorficznych Sudetów.
Warto wiedzieć że... beta
Szkło − według amerykańskiej normy ASTM-162 (1983) szkło zdefiniowane jest jako nieorganiczny materiał, który został schłodzony do stanu stałego bez krystalizacji.
Szkliwo wulkaniczne (szkliwo lawowe) – zakrzepła, bezpostaciowa lawa zasobna w krzemionkę oraz związki alkaliczne, powstała w wyniku szybkiego stygnięcia, uniemożliwiającego krystalizację minerałów.
Popiół wulkaniczny – stały produkt erupcji wulkanu, utworzony z rozpylonej lawy i skał wyrwanych z podłoża. Popiół wulkaniczny wyrzucany jest do atmosfery na bardzo dużą wysokość, do kilkudziesięciu kilometrów i przemieszcza się na duże odległości, nawet do kilku tysięcy kilometrów. W tym czasie może stanowić zagrożenie dla samolotów. Opadając na powierzchnię terenu tworzy pokrywę która może zasypać obiekty wielkości domów.
Geologia podstawowa – gałąź geologii zajmująca się problemami historii i budowy Ziemi. W jej obrębie wyróżnić możemy następujące działy:
Geotechnika jest ściśle związana z inżynierią lądową. Jest to nauka o pracy i badaniach ośrodka gruntowego dla celów projektowania i wykonawstwa budowli ziemnych i podziemnych oraz fundamentów budynków i nawierzchni drogowych. Jest to nauka interdyscyplinarna, wykorzystująca gruntoznawstwo, mechanikę gruntów, fundamentowanie, geologię - w szczególności inżynierską, chemię, fizykę, mechanikę budowli, reologię etc.
Beton – kompozyt powstały ze zmieszania spoiwa (cementu) i wypełniacza (kruszywo) oraz ewentualnych domieszek nadających pożądane cechy. Jest jednym z najbardziej powszechnych materiałów budowlanych we współczesnym budownictwie.
Metamorfizm – jest to zespół procesów prowadzących do zmiany skał, tekstury, struktury, składu mineralnego oraz chemicznego. Typowym środowiskiem metamorfizmu jest wnętrze skorupy ziemskiej, może on wystąpić również na powierzchni Ziemi. Należy mieć jednak na uwadze, że metamorfizmem nazywamy tylko przemiany zachodzące w stanie stałym.