Prawo i Sprawiedliwość (PiS) – polska partia polityczna, założona na kongresie 29 maja 2001, zarejestrowana sądownie 13 czerwca 2001 (pierwszy komitet lokalny PiS powstał już 22 marca 2001). Powołana została przez braci Lecha i Jarosława Kaczyńskich, na fali popularności uzyskanej przez Lecha podczas sprawowania przez niego funkcji ministra sprawiedliwości i prokuratora generalnego w rządzie Akcji Wyborczej Solidarność.

Ideologia partii stanowi połączenie konserwatyzmu społecznego i narodowego oraz solidaryzmu. Partia jest określana jako ugrupowanie populistyczne i eurosceptyczne.

W latach 2005–2007 Prawo i Sprawiedliwość uczestniczyło w sprawowaniu władzy, tworząc rząd Kazimierza Marcinkiewicza i rząd Jarosława Kaczyńskiego (od 2006 do 2007 w koalicji z Samoobroną RP i Ligą Polskich Rodzin, do 2006 i w schyłkowym okresie w 2007 rząd mniejszościowy). Przez dwie kolejne kadencje (2007–2015) PiS było największą siłą opozycyjną w parlamencie. W wyniku wygranych wyborów parlamentarnych w 2015, PiS posiada największy klub parlamentarny w historii III RP, który jest zapleczem rządu Beaty Szydło (w jego skład wraz z PiS wchodzą Polska Razem i Solidarna Polska).

W latach 2005–2010 wysunięty przez PiS Lech Kaczyński (do 2006 członek partii) sprawował urząd Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. Kandydat PiS na urząd Prezydenta RP Andrzej Duda wygrał wybory prezydenckie w 2015.

Prawo i Sprawiedliwość należy do grupy Europejscy Konserwatyści i Reformatorzy w Parlamencie Europejskim oraz do europejskiej partii politycznej Sojusz Europejskich Konserwatystów i Reformatorów.

Działacze PiS starszej generacji wywodzą się w większości ze środowiska „Solidarności” i późniejszej AWS (Porozumienia Centrum, Ruchu Społecznego AWS, Porozumienia Polskich Chrześcijańskich Demokratów, Stronnictwa Konserwatywno-Ludowego i Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego) oraz Ruchu Odbudowy Polski.

Historia PiS[]

Geneza[]

Geneza powstania Prawa i Sprawiedliwości sięga marca 2001. U podstaw powołania nowego ugrupowania leżał konflikt wewnątrz Akcji Wyborczej Solidarność pomiędzy ministrem koordynatorem służb specjalnych Januszem Pałubickim i ministrem sprawiedliwości Lechem Kaczyńskim. Na skutek konfliktu minister Lech Kaczyński skierował list do premiera Jerzego Buzka, w którym zarzucił brak reakcji na działania kwestionujące zasadę praworządności oraz poparcie przez premiera tych działań. Skutkiem listu było zdymisjonowanie Lecha Kaczyńskiego. Po odejściu z rządu i AWS bracia Lech i Jarosław Kaczyńscy zostali inicjatorami nowej formacji politycznej Prawo i Sprawiedliwość.

3 marca 2001 na konferencji „Warunki Sukcesu Prawicy” Lech i Jarosław Kaczyńscy zapowiedzieli stworzenie formacji politycznej. W kwietniu i maju 2001 zakładano Komitety Prawa i Sprawiedliwości (pierwszy z nich powstał jednak już 22 marca 2001 w Białymstoku). Na spotkanie założycielskie przyszło około 500 osób. 9 kwietnia 2001 powstało biuro krajowe Komitetów PiS, a 26 kwietnia bracia Kaczyńscy powołali Ogólnopolską Reprezentację Komitetów PiS. 19 maja Lech Kaczyński zapowiedział, że PiS pójdzie do wyborów samodzielnie. 4 dni później porozumienie o wspólnym starcie z PiS zawarło Przymierze Prawicy. 29 maja w sali teatru Roma odbył się kongres założycielski. 9 czerwca rozpoczęto kampanię wyborczą i zaprezentowano manifest polityczny, w którym partia zapowiadała walkę z przestępczością poprzez kontynuację zmian w kodeksie karnym, które jako minister zapoczątkował Lech Kaczyński. 4 dni później nastąpiła rejestracja sądowna partii pod numerem 124 w ewidencji.

6 lipca nowo zarejestrowana partia powołała klub parlamentarny, w skład którego weszło 18 byłych posłów AWS. PiS powstało na bazie Porozumienia Centrum. Wzmacnianiu nowej formacji sprzyjał napływ polityków związanych wcześniej także z tracącym na znaczeniu Ruchem Odbudowy Polski oraz z partiami słabnącej AWS (głównie ze Zjednoczeniem Chrześcijańsko-Narodowym i Porozumieniem Polskich Chrześcijańskich Demokratów).

2001–2005[]

Budynek przy ul. Nowogrodzkiej 84/86, w którym znajduje się siedziba PiS

Siedziba Klubu Parlamentarnego Prawa i Sprawiedliwości w Sejmie

Pierwszymi wyborami, w których wzięło udział nowe ugrupowanie, były wybory do Sejmu i Senatu w 2001. Jeszcze w maju, w obliczu rosnącej przewagi koalicji SLD-UP, zawiązano porozumienie wyborcze z AWS, UW, PO i ROP, co zaowocowało wystawieniem wspólnej listy wyborczej kandydatów do Senatu – Blok Senat 2001. Listy kandydatów PiS do Sejmu oparte były w dużej części na członkach Przymierza Prawicy i Porozumienia Centrum, startowało z nich również Stronnictwo Pracy, a także część członków innych partii prawicowych (m.in. ROP). Przedwyborcze sondaże dawały partii 9-11% poparcia.

PiS uzyskało 9,50% głosów, co pozwoliło partii zająć czwarte miejsce i zdobyć 44 mandaty poselskie. Z ramienia Bloku Senat 2001 żaden z kandydatów PiS nie uzyskał mandatu, jednak z ramienia Komitetu Wyborczego Wyborców i Sympatyków Lecha Kaczyńskiego Prawo i Samorządność uzyskała go Anna Kurska, która przystąpiła do klubu BS 2001. W trakcie kadencji w wyborach uzupełniających mandat z ramienia PiS uzyskał Krzysztof Jurgiel, który znalazł się w klubie PiS, do którego przystąpiła także Anna Kurska. Z sejmowego klubu PiS natomiast w maju 2002 do LPR przeszedł Andrzej Mańka, zaś 6 października do klubu PiS przeszła z koła Stronnictwa Konserwatywno-Ludowego Dorota Arciszewska-Mielewczyk (wybrana z listy Platformy Obywatelskiej). 18 stycznia 2005, w wyniku rozpadu koła Polski Blok Ludowy, do klubu PiS dołączyli dwaj jego posłowie (wybrani z list Samoobrony RP) – Wojciech Mojzesowicz (były lider PBL) i Wacław Klukowski, zaś 29 lipca tego samego roku z klubu PiS odszedł Marek Muszyński.

Przywódcy partii odmówili w 2001 udziału w koalicji z SLD i UP, stając się tym samym ugrupowaniem opozycyjnym wobec rządu Leszka Millera (a następnie także wobec pierwszego i drugiego rządu Marka Belki). Na stronie internetowej partii zamieszczono dokument pt „100 dni rządu Leszka Millera” krytykujący niespełnienie wyborczych obietnic, uzależnienie energetyczne od Rosji i pasmo ustępstw w negocjacjach z Unią Europejską dotyczące między innymi skrócenia okresu przejściowego na wykup ziemi przez cudzoziemców. W sferze społecznej skrytykowano również skrócenie urlopów macierzyńskich, sprawy związane z restrukturyzacją służby zdrowia i oświaty, zmniejszenie wydatków na kulturę (o 28%) i naukę (o 20%), ograniczenie ulg kolejowych dla najbiedniejszych warstw społecznych, a także brak reformy finansów publicznych i rozstrzygnięć w sprawie prywatyzacji kluczowych firm. PiS zwracało również uwagę na manipulacje Komisji do spraw Służb Specjalnych oraz przyjęcia byłych funkcjonariuszy Służby Bezpieczeństwa PRL do UOP. W początkowym okresie rządów SLD-PSL-UP poziom poparcia dla Prawa i Sprawiedliwości wynosił około 10% (podobnie jak PO), traciła natomiast koalicja rządząca (ok. 35%), zyskiwała zaś Samoobrona RP (ok. 18%).

2 czerwca 2002 rozwiązało się Przymierze Prawicy, a około 800 jego członków (ponad 1/3) wstąpiło do PiS (nie doszło do przejścia wszystkich członków PP, by nie mieli oni przewagi liczebnej w partii – PiS liczyło dotychczas około 400 członków, do których dołączyło wówczas także około 1400 bezpartyjnych do tej pory członków komitetów PiS). Do 2009 działacze wywodzący się z Przymierza mieli zagwarantowany statutowo udział we władzach PiS (PiS miało wiceprezesów wywodzących się z PP zgodnie z tym zapisem do 2007).

20 czerwca 2002 Prawo i Sprawiedliwość zawarło koalicję wyborczą przed wyborami samorządowymi z Platformą Obywatelską (tzw. POPiS, koalicja ta nie wystartowała w województwach mazowieckim i podkarpackim), które zajęło 1. miejsce w wyborach do sejmików w dwóch spośród szesnastu województw (w trzynastu zwyciężyła koalicja SLD-UP, a w jednym LPR). Część wyborców obu partii w związku z zawiązaniem tej koalicji przerzuciła swe głosy na inne ugrupowania. W efekcie wyborów PiS współrządziło w województwach mazowieckim, małopolskim, dolnośląskim i pomorskim. W wyborach samorządowych Lech Kaczyński został prezydentem Warszawy. Według sondaży partia pozostawała jednak w trudnej sytuacji – w grudniu 2002 poparcie dla niej kształtowało się na poziomie 14%, co dawało jej drugie miejsce – za SLD-UP (32%), ex aequo z Samoobroną RP (14%), a przed LPR (11%), PSL (11%) oraz PO (10%).

W 2003 doszło do zmiany na stanowisku prezesa partii. Lecha Kaczyńskiego (odtąd honorowego prezesa PiS) zastąpił jego brat Jarosław. 10 stycznia 2003 na wniosek posłów PO i PiS Sejm powołał komisję śledczą w celu wyjaśnienia tzw. afery Rywina. Członkami komisji reprezentującymi PiS zostali Zbigniew Ziobro i Zbigniew Wassermann.

Partia opowiadała się wtedy za przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej, wyrażając jednocześnie poparcie dla utrzymania systemu głosowania z traktatu nicejskiego.

W latach 2004–2005 notowania PiS powoli zaczęły rosnąć. Według sondaży na początku 2004 roku PiS cieszyło się poparciem 13–14% wyborców. Oprócz komisji ds. afery Rywina do wzrostu notowań przyczynili się członkowie Komisji śledczej ds. prywatyzacji PZU (Przemysław Gosiewski) i Komisji śledczej w sprawie PKN Orlen (Zbigniew Wassermann). Wzrost notowań partii potwierdziły pierwsze wybory do Parlamentu Europejskiego w Polsce – partia uzyskała 12,67% głosów, co dało jej trzecie miejsce i 7 spośród 54 mandatów, które przypadły polskim eurodeputowanym. Eurodeputowani PiS weszli w skład Unii na rzecz Europy Narodów.

2005–2007[]

Stopniowy spadek poparcia dla SLD-UP stworzył dla PiS szansę przejęcia władzy przy okazji kolejnych wyborów parlamentarnych. Końca dobiegała także druga kadencja Aleksandra Kwaśniewskiego. Kandydatem PiS na prezydenta został Lech Kaczyński. Przewidywano także utworzenie wspólnego rządu z Platformą Obywatelską. Przed wyborami w 2005 partia prowadziła kampanię wyborczą pod hasłami: „IV Rzeczpospolita – sprawiedliwość dla wszystkich”, „Twój Wybór silne i sprawne państwo”, „Bezpieczna, Szczęśliwa rodzina Polska krajem ludzi zdrowych”, „Dobra nauka i edukacja kluczem do sukcesu”, „Polska kultura narodowa – racją stanu”, „Sport – duma i sposób na życie”. W kampanii partia promowała ideę „Polski solidarnej”, przeciwstawiając ją wizji „Polski liberalnej”.

Prawo i Sprawiedliwość odniosło zwycięstwo zarówno w wyborach parlamentarnych, jak i w wyborach prezydenckich (w drugiej turze Lech Kaczyński pokonał Donalda Tuska z PO). W wyborach do Sejmu PiS zdobyło 26,99% głosów. W I turze wyborów prezydenckich, 9 października, głosy na Lecha Kaczyńskiego oddało 4 947 927 wyborców (33,10%), co pozwoliło mu zająć 2. miejsce. Tym samym, ponieważ pierwsza tura nie przyniosła rozstrzygnięcia, dwa tygodnie później odbyła się druga tura wyborów prezydenckich. Lech Kaczyński zdobył w niej 54,04% głosów. Uzyskał duże poparcie we wschodniej, południowej i centralnej Polsce.

Pozycja polityczna PiS w stosunku do roku 2001 uległa znacznemu wzmocnieniu – w wyborach do parlamentu partia uzyskała bowiem 155 mandatów w Sejmie i 49 w Senacie (w początkach kadencji do klubu PiS dołączyło także dwóch posłów wybranych z list PO i senator wybrany jako kandydat niezależny, jednak także do PO przeszła posłanka PiS, a jeden z posłów z klubu PiS został niedługo później wykluczony). 27 września 2005 lider partii Jarosław Kaczyński ogłosił kandydaturę Kazimierza Marcinkiewicza na premiera. Rezultatu nie przyniosły natomiast rozmowy o koalicji z Platformą (PO zerwała je ostatecznie po przegłosowaniu przez większość sejmową kandydatury Marka Jurka na marszałka Sejmu, przeciw kandydaturze Bronisława Komorowskiego; ponadto PiS nie godziło się na powierzenie politykom PO niektórych oczekiwanych przez nich resortów). 31 października 2005 został zaprzysiężony mniejszościowy rząd Kazimierza Marcinkiewicza, a 10 listopada premier wygłosił exposé, przedstawiając program Solidarne Państwo. Rząd uzyskał wotum zaufania głosami PiS, Samoobrony RP, LPR i PSL. Na 19 stycznia 2006 prezes partii Jarosław Kaczyński zaproponował podpisanie paktu stabilizacyjnego. Pakt został podpisany 2 lutego 2006 przez Romana Giertycha, Andrzeja Leppera i Jarosława Kaczyńskiego. Podpisany był dwukrotnie. Za pierwszym razem na antenie Telewizji Trwam i Radia Maryja, za drugim dla pozostałych mediów. W marcu tego samego roku pakt stabilizacyjny został zerwany. Mimo zerwania paktu stabilizacyjnego, głosami PiS, Samoobrony RP, LPR i PSL powołano komisję śledczą ds. banków i nadzoru bankowego, której zakres prac zakwestionował Trybunał Konstytucyjny.

Na skutek zerwania paktu 6 kwietnia doszło do głosowania nad wnioskiem partii o samorozwiązanie Sejmu. Wniosek uzyskał 206 głosów. Jedyną partią, która obok PiS poparła wniosek, był Sojusz Lewicy Demokratycznej. Nieudana próba skrócenia kadencji parlamentu spowodowała że 5 maja 2006 PiS, Samoobrona RP i LPR podpisały umowę koalicyjną. Na stanowiska wicepremierów powołani zostali liderzy partii koalicyjnych, Samoobrony RP (Andrzej Lepper) i Ligi Polskich Rodzin (Roman Giertych). Zwycięstwo w wyborach parlamentarnych spowodowało znaczący wzrost poparcia partii rządzącej. Według sondaży połowie marca 2006 wynosiło około 30%.

W latach 2006–2007 doszło natomiast do spowolnienia prywatyzacji.

14 lipca 2006 po dymisji premiera Kazimierza Marcinkiewicza został zaprzysiężony rząd Jarosława Kaczyńskiego, który kontynuował politykę poprzedniej Rady Ministrów. Pięć dni później gabinet uzyskał wotum zaufania głosami PiS, Samoobrony RP i LPR, uzyskując 240 głosów. Na stanowiskach ministerialnych nie dokonano większych zmian.

21 lipca doszło do głosowania nad ustawą lustracyjną. Poparcie dla ustawy wyraziły wszystkie kluby poza SLD. Ustawa nie weszła w życie, ponieważ wątpliwości dotyczące ochrony interesów ofiar Służby Bezpieczeństwa PRL wyrazili senatorowie PO i PiS oraz prezydent Lech Kaczyński. Drugą wersję ustawy autorstwa Kancelarii Prezydenta poparli tylko posłowie PiS, Samoobrony RP i PSL. Ustawa została zaskarżona przez posłów SLD do Trybunału Konstytucyjnego, który zakwestionował jej przepisy. Sondaże z lata 2006 dawały PiS poparcie porównywalne lub większe niż PO.

21 września Jarosław Kaczyński usunął z rządu Andrzeja Leppera z powodu krytykowania przez niego ustawy budżetowej. Dzień później kilku posłów opuściło szeregi Samoobrony RP i utworzyło klub parlamentarny Ruch Ludowo-Narodowy, który udzielił poparcia rządowi. Po odwołaniu Andrzeja Leppera PiS rozpoczęło rozmowy o współpracy z Polskim Stronnictwem Ludowym oraz z posłanką Samoobrony Renatą Beger o możliwości wejścia do rządu. Wobec braku możliwości zawarcia koalicji z PSL, PiS ponownie zawarło koalicję z Samoobroną RP i Ligą Polskich Rodzin.

Podczas wyborów samorządowych w 2006 PiS w większości województw zblokowało (zgodnie z wprowadzoną wówczas ordynacją) listy z Samoobroną RP i Ligą Polskich Rodzin. PiS zdobyło drugi wynik pod względem mandatów w sejmikach województw 25,1% (170 na 561). Wyniki wyborów pozwoliły partii na współrządzenie w 5 województwach. Nie udało się zdobyć m.in. urzędu prezydenta Warszawy byłemu premierowi Kazimierzowi Marcinkiewiczowi, który w drugiej turze przegrał z kandydatką PO, Hanną Gronkiewicz-Waltz.

W styczniu 2007 dobiegła końca kadencja Leszka Balcerowicza jako prezesa Narodowego Banku Polskiego. Liga Polskich Rodzin krytycznie odnosiła się do zaproponowanego przez PiS na jego następcę Sławomira Skrzypka. Uzyskując ostateczną zgodę koalicjanta na wybór nowego prezesa NBP, PiS zobowiązało się do wyboru nowej rady nadzorczej Telewizji Polskiej.

W następnym miesiącu doszło do zmian na stanowiskach ministrów: obrony narodowej i spraw wewnętrznych. Radosława Sikorskiego zastąpił Aleksander Szczygło, zaś miejsce Ludwika Dorna zajął Janusz Kaczmarek.

W kwietniu 2007 w PiS doszło do rozłamu. Z partii odszedł jej wiceprezes i marszałek Sejmu Marek Jurek, a w ślad za nim m.in. 5 posłów, którzy utworzyli partię Prawica Rzeczypospolitej. Na nowego marszałka został wybrany Ludwik Dorn. Latem tego samego roku w rządzie i Sejmie doszło do kolejnego kryzysu – w związku z tzw. aferą gruntową odwołano z rządu Andrzeja Leppera, a następnie pozostałych ministrów z jego partii, a także z LPR, w związku z czym ponownie doszło do powołania rządu mniejszościowego PiS. Wkrótce jednak większość sejmowych partii, w tym PiS, zdecydowała się na poparcie wniosku o skrócenie kadencji, co oznaczało rozpisanie nowych wyborów na jesień tego samego roku. Tego samego dnia PO zgłosiła wnioski o odwołanie wszystkich ministrów rządu Jarosława Kaczyńskiego. Prezydent zdymisjonował ministrów, a premier powołał ich jednocześnie na funkcje sekretarzy stanu w kierowanych przez nich ministerstwach.

Jeszcze przed wyborami doszło też do roszad personalnych. W pracę w otoczeniu prezydenta Lecha Kaczyńskiego zaangażowała się Nelli Rokita, a swój start z ramienia PO ogłosiła część polityków związanych wcześniej z Prawem i Sprawiedliwością, m.in. Antoni Mężydło czy Radosław Sikorski, a także popierający wcześniej Lecha Kaczyńskiego marszałek Senatu Bogdan Borusewicz.

2007–2015[]

Przed wyborami parlamentarnymi w 2007 partia prowadziła kampanię wyborczą pod hasłem „Czyny, nie cuda”, co było odpowiedzią na sformułowanie „Cud gospodarczy”, zawarte w haśle wyborczym PO. Powołano Komitet Honorowego Poparcia liczący blisko 50 osób, któremu przewodniczył Wojciech Kilar. W kampanii partia ponownie promowała ideę „Polski solidarnej”, przedstawiając działania prowadzone w okresie swoich rządów. Z list PiS startowali również przedstawiciele innych partii (m.in. PSL „Piast”, Ruchu Ludowo-Narodowego, Ruchu Katolicko-Narodowego, ROP czy Partii Centrum). Komitet PiS zdobył 32,11% głosów (o około 5 pkt. proc. więcej niż w 2005), co dało jej 166 mandatów w Sejmie i 39 w Senacie (poza klubem PiS znaleźli się jednak wybrani z list tej partii Maciej Płażyński i Longin Komołowski). PiS zostało wówczas największym ugrupowaniem opozycyjnym (mającym możliwość m.in. samodzielnego składania wniosków o odwołanie ministrów).

W tym samym roku z powodu nierozliczenia kierownictwa partii z wyników wyborów trzech wiceprezesów PiS (Kazimierz Michał Ujazdowski, Paweł Zalewski i Ludwik Dorn) zostało zawieszonych w prawach członków ugrupowania. Dwaj pierwsi w grudniu opuścili partię. W 2007 i 2008 klub opuścili kolejni politycy, którzy współtworzyli Ruch Obywatelski „Polska XXI”. W 2008 z partii wykluczony został także Ludwik Dorn, który wraz z dwoma innymi posłami, którzy opuścili w 2009 klub PiS, doprowadził do przekształcenia w 2010 „Polski XXI” w partię Polska Plus.

W uzupełniających wyborach do Senatu w okręgu krośnieńskim po śmierci Andrzeja Mazurkiewicza w 2008 kandydat PiS Stanisław Zając odniósł zwycięstwo, zdobywając mandat. Osiągnął wynik 47,92%. W wyborach do Parlamentu Europejskiego 7 czerwca 2009 PiS otrzymało 2 017 607 głosów (27,4%), zajmując 2. miejsce i wprowadzając do PE 15 deputowanych. PiS weszło w skład nowo powołanej frakcji Europejscy Konserwatyści i Reformatorzy (w trakcie kadencji 9 wybranych z list PiS deputowanych znalazło się poza delegacją tej partii – pod koniec kadencji czterech europosłów reprezentowało Solidarną Polskę, trzech Polskę Razem, jeden związał się z PO, a jeden ostatecznie ponownie związał się z PiS).

10 kwietnia 2010 doszło do katastrofy samolotu rządowego, którym polska delegacja z prezydentem Lechem Kaczyńskim na czele leciała na uroczystości upamiętniające zbrodnię katyńską. Zginęli wówczas także działacze Prawa i Sprawiedliwości, w tym parlamentarzyści klubu PiS: wicemarszałek Sejmu Krzysztof Putra oraz inni posłowie – Przemysław Gosiewski i Aleksandra Natalli-Świat (wiceprezesi partii), Zbigniew Wassermann, a także przewodnicząca Klubu Parlamentarnego PiS Grażyna Gęsicka. Śmierć ponieśli również Stanisław Zając i Janina Fetlińska – senatorowie oraz należący do PiS szef Biura Bezpieczeństwa Narodowego Aleksander Szczygło. W katastrofie zginął również prezydent RP Lech Kaczyński – współzałożyciel partii i jej pierwszy prezes.

W związku ze śmiercią prezydenta Lecha Kaczyńskiego konstytucyjne obowiązki głowy państwa przejął marszałek Sejmu – wiceprzewodniczący PO Bronisław Komorowski. W przedterminowych wyborach prezydenckich kandydatem PiS na prezydenta został Jarosław Kaczyński. W pierwszej turze wyborów uzyskał on 36,46% głosów i wraz z Bronisławem Komorowskim przeszedł do drugiej tury. Po przegranych wyborach prezydenckich 8 listopada lider partii zrezygnował z zasiadania w Radzie Bezpieczeństwa Narodowego, bojkotując jej posiedzenia.

Po śmierci Stanisława Zająca w katastrofie w Smoleńsku jego żona Alicja Zając wygrała 20 czerwca 2010 wybory uzupełniające w tym samym okręgu, będąc jedyną kandydatką. Tego samego dnia w wyborach uzupełniających w okręgu płockim, zarządzonych po śmierci w katastrofie smoleńskiej Janiny Fetlińskiej, kandydat PiS przegrał z kandydatem PSL i nie uzyskał mandatu.

25 września 2010 do PiS powróciła większość polityków Polski Plus (po samorozwiązaniu tej partii). 5 listopada 2010 z partii zostały wykluczone prowadzące kampanię prezydencką Jarosława Kaczyńskiego posłanki Joanna Kluzik-Rostkowska i Elżbieta Jakubiak. W wyniku tej decyzji komitetu politycznego Prawa i Sprawiedliwości z partii i jej klubu parlamentarnego odeszła grupa osób (w tym eurodeputowanych), które ogłosiły powołanie ugrupowania pod nazwą Polska Jest Najważniejsza. 23 listopada powstał klub poselski o tej samej nazwie, a później partia. Zimą, w 2011, klub PiS opuściło ponadto dwóch senatorów.

21 listopada 2010 odbyły się wybory samorządowe. PiS zdobyło 23,05% głosów. Był to drugi wynik pod względem mandatów w sejmikach województw (141 na 561). Partia wygrała wybory do sejmików w dwóch województwach – lubelskim i podkarpackim (zatem w o trzech województwach mniej niż w 2006). PiS w sejmiku każdego województwa znalazło się wówczas w opozycji (w 2013 przejęło władzę na Podkarpaciu w koalicji z Prawicą Rzeczypospolitej).

W wyniku wyborów parlamentarnych w 2011 PiS uzyskało 29,89% głosów do Sejmu, co dało partii 2. miejsce i 157 mandatów w izbie. W Senacie ugrupowanie uzyskało 31 miejsc. Z ramienia PiS startowali także działacze ROP, RKN oraz innych małych partii. PiS pozostało po wyborach w opozycji wobec rządu. 4 listopada 2011 z PiS zostali wykluczeni eurodeputowani Zbigniew Ziobro, Jacek Kurski i Tadeusz Cymański. Kilka dni później solidaryzujący się z nimi parlamentarzyści powołali klub Solidarna Polska, za co zostali wykluczeni z partii (niektórzy z nich powrócili do klubu PiS w 2012 i 2013). W 2012 projekt Solidarna Polska przekształcił się w partię.

W 2011 do PiS przystąpiło kilku nowych członków, którzy uprzednio zostali parlamentarzystami. M.in. Janusz Śniadek, Witold Waszczykowski, Przemysław Wipler (wystąpił w 2013) i Alicja Zając, potem także Krzysztof Szczerski. W klubie PiS zasiadają też bezpartyjne osoby wybrane do Sejmu z list tej partii, jak m.in. były prezes Instytutu Sobieskiego Paweł Szałamacha oraz profesor Uniwersytetu Warszawskiego Krystyna Pawłowicz. Ponadto z list ugrupowania do parlamentu dostali się byli pracownicy Kancelarii Prezydenta Lecha Kaczyńskiego (Jacek Sasin, Andrzej Duda i bezpartyjny Maciej Łopiński) oraz przedstawiciele rodzin ofiar katastrofy smoleńskiej (m.in. Jacek Świat i Beata Gosiewska).

24 marca 2012 PiS podpisało porozumienie i w przypadku wyborów deklarację o wspólnym starcie z Prawicą Rzeczypospolitej. 23 czerwca tego samego roku apel do wstępowanie członków ROP do PiS wystosowały władze Ruchu, który uległ wówczas samorozwiązaniu.

W marcu 2013 posłowie PiS zgłosili wniosek o konstruktywne wotum nieufności wobec rządu Donalda Tuska proponując kandydaturę Piotra Glińskiego. Wniosek PiS nie uzyskał większości sejmowej.

W 2013 kandydaci PiS wygrali dwie elekcje uzupełniające do Senatu. W okręgu rybnickim po śmierci Antoniego Motyczki z PO mandat uzyskał Bolesław Piecha, a w okręgu mielecko-dębickim po powołaniu Władysława Ortyla z PiS na marszałka województwa podkarpackiego wybory wygrał Zdzisław Pupa.

W lutym 2014 Rada Polityczna partii powołała do życia Radę Programową jako ciało o charakterze doradczym. W jej skład weszli eksperci z różnych dziedzin życia społecznego. Na czele Rady Programowej stanął prof. Piotr Gliński.

W wyborach do Parlamentu Europejskiego 25 maja 2014 PiS otrzymało 2 246 870 głosów (31,78%), zajmując 2. miejsce i wprowadzając do PE 19 deputowanych (z czego jeden przypadł jednak Markowi Jurkowi – szefowi Prawicy Rzeczypospolitej, która brała udział w wyborach w nieformalnej koalicji z PiS). PiS przegrało ze zwycięską PO (która także otrzymała 19 mandatów) jedynie o 0,35 pkt. proc.

19 lipca 2014 PiS podpisało porozumienie z Solidarną Polską i Polską Razem Jarosława Gowina, zakładające start tych partii z list PiS w kolejnych wyborach (samorządowych do większości sejmików województw i parlamentarnych), a także wystawienie wspólnego kandydata na prezydenta Polski.

28 lipca poseł Jan Tomaszewski został usunięty z klubu PiS.

7 września tego samego roku w wyborach uzupełniających do Senatu w okręgach nr 47, 73 i 82 zwyciężali kandydaci PiS. W tym samym miesiącu PiS utraciło eurodeputowanego i posła na Sejm, którzy stali się niezależni.

10 listopada, w wyniku afery związanej z podróżą służbową, zawieszeni trzy dni wcześniej trzej posłowie partii (ówczesny rzecznik partii Adam Hofman, Mariusz Antoni Kamiński i Adam Rogacki) zostali mocą sądu partyjnego wydaleni z partii.

16 listopada Prawo i Sprawiedliwość zdobyło najwięcej głosów w wyborach do sejmików województw (26,89%). Uzyskało jednak o 8 mniej mandatów od Platformy Obywatelskiej (171). Najwięcej mandatów sejmikowych spośród wszystkich komitetów PiS zdobyło w sześciu województwach (mazowieckim, łódzkim, małopolskim, podlaskim, lubelskim i podkarpackim). Władzę objęło jedynie w sejmiku podkarpackim. W I turze kandydat PiS wygrał wybory na prezydenta Stalowej Woli, zaś w wyniku drugiej tury prezydentami miast zostało 9 kandydatów ugrupowania.

4 grudnia w wyniku niejasnych okoliczności wydatków na podróż służbową z PiS odszedł poseł Zbigniew Girzyński.

W wyniku wyborów uzupełniających do Senatu 8 lutego 2015 mandat po wybranej na komisarza unijnego senator PO Elżbiecie Bieńkowskiej objął kandydat PiS Czesław Ryszka.

Od 2015[]

Prezydent Andrzej Duda wybrany w wyborach w 2015

Posłowie PiS oraz Zjednoczonej Prawicy podczas przemówienia prezydenta Andrzeja Dudy w trakcie obrad Zgromadzenia Narodowego (6 sierpnia 2015)

Senatorowie PiS podczas głosowania nad wnioskiem prezydenta o zarządzeniu w dniu 25 października 2015 ogólnokrajowego referendum (4 września 2015)

W wyborach prezydenckich w 2015 PiS wysunęło kandydaturę Andrzeja Dudy (wówczas eurodeputowanego). W pierwszej turze wyborów prezydenckich zdobył 5 179 092 głosy (tj. 34,76%) głosów i przeszedł do drugiej tury, w której zdobył 8 630 627 (tj. 51,55%) głosów, pokonując urzędującego prezydenta Bronisława Komorowskiego. Jego zaprzysiężenie na ten urząd odbyło się 6 sierpnia 2015.

20 czerwca 2015 podczas konwencji PiS, wiceprezes partii Beata Szydło została ogłoszona kandydatką formacji na premiera po jesiennych wyborach parlamentarnych.

W wyborach parlamentarnych w 2015 komitet wyborczy PiS uzyskał 37,58% głosów, zdobywając 235 mandatów poselskich. W Senacie komitet otrzymał 61 miejsc. Był to pierwszy przypadek w III RP, kiedy komitetowi wyborczemu przypadła większość miejsc w Sejmie (większość ta faktycznie nie przypadła jednak samej partii PiS, gdyż mandaty poselskie z jej list uzyskało kilkunastu przedstawicieli innych partii).

Działacze PiS w dniu pierwszego posiedzenia Sejmu VIII i Senatu IX kadencji, 12 listopada 2015, zostali marszałkami obu izb (odpowiednio Marek Kuchciński i Stanisław Karczewski). Następnego dnia prezydent RP Andrzej Duda desygnował na urząd premiera Beatę Szydło, a 16 listopada 2015 dokonał zaprzysiężenia jej rządu.

6 marca 2016 kandydatka PiS Anna Maria Anders wygrała wybory uzupełniające do Senatu (przeprowadzone w wyniku powołania Bohdana Paszkowskiego na wojewodę podlaskiego).

Podstrony: 1 [2] [3] [4] [5] [6]