Pazurnice
Przeczytaj także...
Larwa (łac. larva – maska, widmo, lm larvae) – postać i stadium rozwoju postembrionalnego (młodocianego) zwierzęcia, charakteryzujące się możliwością wzrostu, często różniące się anatomicznie, fizjologicznie i ekologicznie od postaci dojrzałej osobników tego samego gatunku. Występuje powszechnie w rozwoju bezkręgowców, ryb i płazów.Odnóża – parzyste przydatki występujące na tagmach stawonogów. Pełnią funkcje (często związane z lokalizacją): czuciowe, pokarmowe, lokomotoryczne, kopulacyjne, transportowe, przędne. Ilość, budowa i rozmieszczenie odnóży jest ważną cechą taksonomiczną.
Stawonogi (Arthropoda, z gr. ἄρθρον arthron – staw + πούς, ποδός pous, podos – noga) – najliczniejszy w gatunki typ zwierząt na Ziemi. Dotychczas opisano ponad milion gatunków. Według danych IUCN opisano 950 000 gatunków owadów i 40 000 skorupiaków. Liczby w pozostałych grupach stawonogów wahają się – w zależności od źródła – od kilkunastu tysięcy (np. wije) do ponad 60 tysięcy gatunków pajęczaków, a z każdym rokiem przybywa ich coraz więcej.
Larwa (łac. larva – maska, widmo, lm larvae) – postać i stadium rozwoju postembrionalnego (młodocianego) zwierzęcia, charakteryzujące się możliwością wzrostu, często różniące się anatomicznie, fizjologicznie i ekologicznie od postaci dojrzałej osobników tego samego gatunku. Występuje powszechnie w rozwoju bezkręgowców, ryb i płazów.Odnóża – parzyste przydatki występujące na tagmach stawonogów. Pełnią funkcje (często związane z lokalizacją): czuciowe, pokarmowe, lokomotoryczne, kopulacyjne, transportowe, przędne. Ilość, budowa i rozmieszczenie odnóży jest ważną cechą taksonomiczną.
Stawonogi (Arthropoda, z gr. ἄρθρον arthron – staw + πούς, ποδός pous, podos – noga) – najliczniejszy w gatunki typ zwierząt na Ziemi. Dotychczas opisano ponad milion gatunków. Według danych IUCN opisano 950 000 gatunków owadów i 40 000 skorupiaków. Liczby w pozostałych grupach stawonogów wahają się – w zależności od źródła – od kilkunastu tysięcy (np. wije) do ponad 60 tysięcy gatunków pajęczaków, a z każdym rokiem przybywa ich coraz więcej.
Pazurnice (Onychophora), pratchawce (Protracheata) – typ lądowych zwierząt bezkręgowych o robakowatym kształcie ciała, homonomicznej metamerii, jednej parze czułków i licznych odnóżach. Pazurnice posiadają cechy zarówno pierścienic (Annelida), jak i stawonogów (Arthropoda). Tworzą reliktową grupę o budowie nieznacznie zaledwie zmienionej od paleozoiku. Dotychczas opisano około 200 gatunków, z których większość występuje w tropikalnej strefie półkuli południowej, a część w strefach umiarkowanych Australii i Nowej Zelandii. Zasiedlają miejsca wilgotne i kamieniste w pobliżu cieków wodnych. Żywią się materią organiczną i drobnymi bezkręgowcami.
Układ krwionośny otwarty — układ krwionośny, w którym krew wylewa się do jam ciała, obmywając je i dostarczając składniki pokarmowe i tlen. Krew, która się tam wylewa to hemolimfa. W układzie tego typu krew może krążyć częściowo w naczyniach a częściowo w jamie ciała.Tchawkowce, tchawkodyszne – największa grupa w typie stawonogów, jednostka systematyczna w różnych źródłach podnoszona do różnej rangi.
Pazurnice mierzą zwykle około 5 cm długości, największe osiągają 15 cm. Ich ciało, składające się z segmentów-pierścieni, jest delikatnie spłaszczone na stronie brzusznej. Z każdego segmentu wyrasta para odnóży, wyposażonych w pazurki, od których pochodzi nazwa pazurnice. Nazwa pratchawce (pro- + tracheata) nawiązuje do koncepcji wywodzącej pochodzenie tchawkowców (Tracheata) od Protracheata, które dawniej uważane były za przodków lądowych stawonogów (zobacz Uniramia).
Metameria, segmentacja – podział ciała zwierząt dwubocznie symetrycznych wzdłuż głównej osi na szereg mniej lub bardziej niezależnych morfologicznie i fizjologicznie odcinków (metamerów) o powtarzającym się, pierwotnie podobnym planie budowy. Wyróżnia się metamerię zupełną obejmującą całe ciało i zewnętrzną lub wewnętrzną. Znaczne podobieństwo poszczególnych segmentów określa się mianem metamerii homonomicznej, a ich duże zróżnicowanie nazywane jest metamerią heteronomiczną.Linienie, linka (łac. ecdysis) – proces okresowego zrzucania zewnętrznych warstw ciała (naskórka, oskórka, pancerza, piór lub włosów) u niektórych zwierząt.
Do cech upodabniających pazurnice do pierścienic naukowcy zaliczają homonomiczną metamerię ciała, liczne warstwy mięśni wora powłokowo-mięśniowego, ułożenie metanefrydiów oraz pęcherzykowaty typ oczek (oczy kubkowe).
Z drugiej strony pazurnice oddychają tchawkami, ich ciało pokrywa chityna, mają zdolność linienia, otwarty układ krwionośny i hemocel, a na głowie mają parę członowanych czułków, co nadaje im cechy stawonogów.
Przechodzą rozwój prosty – czyli bez stadium larwalnego; są rozdzielnopłciowe.
Bezkręgowce (Invertebrata) – zespół wszystkich grup zwierzęcych o rozmaitych planach budowy i różnym pochodzeniu, przeciwstawiany potocznie kręgowcom (Vertebrata). Jest to sztuczna jednostka systematyczna grupująca zwierzęta wielokomórkowe (Metazoa), wyodrębniane na podstawie negatywnej cechy diagnostycznej – braku szkieletu wewnętrznego (osiowego) w postaci kręgosłupa i czaszki. Pozostałe cechy, którymi określa się bezkręgowce nie są jednoznaczne. Do bezkręgowców należy 97–99% współcześnie występujących zwierząt. Liczba opisanych gatunków przekracza 1 milion.Czułki (łac. antennae, l.poj. antenna) – nitkowate lub palczaste narządy zmysłowe różnej budowy i pochodzenia, osadzone zwykle na głowie lub płacie głowowym wielu grup bezkręgowych organizmów zwierzęcych. Są bogato unerwione i ruchome. Czasami pełnią dodatkowe funkcje. U stawonogów nazywane są antenami. U owadów są to parzyste przysadki osadzone poza czołem, na policzku w okolicy oka lub po stronie brzusznej.
Jest dużo skamieniałości, z tego względu przedstawiona systematyka uwzględniała grupy wymarłe. Współcześnie żyją tylko przedstawiciele rzędu Euonychophora obejmującego rodziny Peripatidae i Peripatopsidae, tradycyjnie wydzielane na podstawie położenia gonoporów. Badania genetyczne nie potwierdzają jednak takiego podziału.
Chityna (C8H13O5N)n (gr. chiton - wierzchnia szata) - polisacharyd glukozy (β-glukozy). organiczny związek chemiczny, z którego są zbudowane szkielety zewnętrzne stawonogów. Chityna jest wytwarzana przez hipodermę, czyli nabłonkowy oskórek. Substancje bardzo zbliżone do chityny występują również u ramienionogów, mszywiołów i mięczaków, a ponadto w ścianach komórkowych grzybów, wodorostów i bakterii.Jednogałęziowce, Uniramia w niektórych starszych podejściach taksonomicznych podtyp stawonogów, zawierający owady i wije (zobacz tchawkowce), przeciwstawiany skrzelodysznym (Branchiata - zawierające skorupiaki i trylobitowce).
Przypisy
- Onychophora, w: Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- Georg Mayer: Onychophora Website (ang.). [dostęp 30 czerwca 2010].
- Zoologia : bezkręgowce. T. 1. Red. nauk. Czesław Błaszak. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009. ISBN 978-83-01-16108-8.
- Czesław Jura: Bezkręgowce : podstawy morfologii funkcjonalnej, systematyki i filogenezy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2007. ISBN 978-83-01-14595-8.
- Braband et al. Extensive duplication events account for multiple control regions and pseudo-genes in the mitochondrial genome of the velvet worm Metaperipatus inae (Onychophora, Peripatopsidae). „Molecular Phylogenetics and Evolution”, 2010. DOI: 10.1016/j.ympev.2010.05.012 (ang.).
Wydawnictwo Naukowe PWN SA – wydawnictwo z siedzibą w Warszawie, założone w 1951, w obecnej formie prawnej działające od 1997. Wydawnictwo Naukowe PWN SA stanowi jednostkę dominującą Grupy kapitałowej PWN, w skład której wchodzi kilkanaście przedsiębiorstw, głównie wydawnictw.Skamieniałości – zachowane w skałach szczątki organizmów (skamieniałości właściwe, strukturalne), a także ślady ich aktywności życiowej (skamieniałości śladowe). Skamieniałości powstają w wyniku procesu fosylizacji. Najczęściej fosylizacji ulegają tylko części szkieletowe. Proces ten zachodzi w wyniku zastąpienia pierwotnej substancji budującej części twarde organizmu innymi związkami mineralnymi (najczęściej węglanem wapnia lub krzemionką, a rzadziej np. dolomitem, syderytem, limonitem, pirytem lub fosforanami) o tym samym składzie chemicznym (np. przejście aragonitu w bardziej stabilny kalcyt) lub odmiennym składzie chemicznym. W przypadku części twardych zbudowanych ze stabilnych substancji (np. kalcytu, krzemionki) zachowują się one czasami bez żadnych przekształceń.
Warto wiedzieć że... beta
Hemocel – jama ciała występująca u niektórych bezkręgowców. Hemocelem nazywa się taki miksocel, do którego wydostaje się zawartość układu krwionośnego, tj. występuje układ krwionośny typu otwartego. U stawonogów hemocel wypełnia hemolimfa.
Pierścienice (Annelida) – typ zwierząt bezkręgowych o wydłużonym ciele złożonym z szeregu pierścieni. Są jednym z głównych typów zwierząt pierwoustych. Zaliczane do lofotrochorowców (Lophotrochozoa). Żyją w wodach morskich i śródlądowych oraz w glebie i ściółce – na całym świecie. Występują wśród nich formy wolno żyjące, pasożytnicze i komensalne. Jedne są saprofagami, inne filtratorami, a jeszcze inne drapieżnikami. Odgrywają ważną rolę w użyźnianiu gleb i osadów dennych, a gatunki lądowe w procesach mineralizacji substancji organicznej.
Typ (phylum) – jedna z podstawowych kategorii systematycznych stosowanych w systematyce organizmów, niższa od królestwa, a wyższa od gromady (classis) w systematyce zwierząt lub klasy (classis) w botanice. Typ jest kategorią równoważną gromadzie (divisio) w systematyce botanicznej. Gdy w systematyce roślin dopuścimy użycie określenia typ na gromadę (divisio), to niższą od niego rangę ma klasa (classis).
Tchawki - narząd oddechowy występujący u niektórych stawonogów (owady, pareczniki, dwuparce, niektóre roztocze i pająki).
Wór powłokowo-mięśniowy, wór skórno-mięśniowy – narząd ruchu u trójwarstwowych bezkręgowców (płazińców, nicieni i większości pierścienic), złożony z nabłonka i warstwy mięśni. Nie występują w nim twarde elementy szkieletowe. Mięśnie ułożone są podłużnie lub okrężnie. Skurcze wora powłokowo-mięśniowego pozwalają jedynie na wykonanie nieskomplikowanych ruchów pełzających o niewielkiej dynamice.
DOI (ang. digital object identifier – cyfrowy identyfikator dokumentu elektronicznego) – identyfikator dokumentu elektronicznego, który w odróżnieniu od identyfikatorów URL nie zależy od fizycznej lokalizacji dokumentu, lecz jest do niego na stałe przypisany.
Metanefrydium – segmentalny, zwykle parzysty narząd wydalniczy pochodzenia mezodermalnego niektórych bezkręgowców mających dobrze rozwiniętą wtórną jamę ciała (celomę). Występuje u pierścienic (skąposzczetów, pijawek i szczetnic), sikwiaków, kryzelnic i ramienionogów.