Paprotnik kolczysty
Przeczytaj także...
Hemikryptofity (gr. hemi = pół, kryptos = schowany, phyton = roślina), rośliny naziemnopączkowe – jedna z form życiowych roślin. Obejmuje rośliny, których pączki, umożliwiające roślinie odnawianie się, znajdują się tuż przy powierzchni ziemi (albo na niej, albo tuż pod nią). Hemikryptofizm jest przystosowaniem do przetrwania zimy. W klimacie umiarkowanym roślin takich jest bardzo wiele. Należą do nich rośliny dwuletnie, jak np. naparstnica zwyczajna (Digitalis grandiflora), dziewanna kutnerowata (Verbascum phlomoides) lub byliny, np. rojnik górski (Sempervivum montanum), pierwiosnek maleńki (Primula minima). Są to rośliny, których pędy obumierają przed zimą. Zimę przetrzymują pączki, chronione przed przemarznięciem przez warstwę ściółki, obumarłych i żywych liści, glebę. U niektórych roślin z tej grupy, np. u poziomki pospolitej (Fragaria vesca), jastrzębca pomarańczowego (Hieracium aurantiacum) substancje zapasowe, umożliwiające odnowienie się rośliny, zgromadzone są w nadziemnych rozłogach.Buczyna (Fagion sylvaticae) – syntakson w randze związku należący do klasy europejskich mezo- i eutroficznych lasów liściastych – (Querco-Fagetea). Leśne zbiorowisko roślinne, zazwyczaj z dominacją buka w drzewostanie. Dno tych lasów jest silnie zacienione, występują w nim rośliny cieniolubne i takie, które kwitną przed listnieniem drzew (geofity). W podszycie i podroście zwykle niemal wyłącznie młode buki. Często runa niemal brak – jest tylko gruba warstwa ściółki (tzw. buczyny nagie).
Gleba, pedosfera – biologicznie czynna powierzchniowa (do 2 m miąższości) warstwa skorupy ziemskiej, powstała w procesie glebotwórczym ze skały macierzystej pod wpływem czynników glebotwórczych. Gleba składa się z części mineralnej i organicznej. Częścią gleby są organizmy glebowe.
Hemikryptofity (gr. hemi = pół, kryptos = schowany, phyton = roślina), rośliny naziemnopączkowe – jedna z form życiowych roślin. Obejmuje rośliny, których pączki, umożliwiające roślinie odnawianie się, znajdują się tuż przy powierzchni ziemi (albo na niej, albo tuż pod nią). Hemikryptofizm jest przystosowaniem do przetrwania zimy. W klimacie umiarkowanym roślin takich jest bardzo wiele. Należą do nich rośliny dwuletnie, jak np. naparstnica zwyczajna (Digitalis grandiflora), dziewanna kutnerowata (Verbascum phlomoides) lub byliny, np. rojnik górski (Sempervivum montanum), pierwiosnek maleńki (Primula minima). Są to rośliny, których pędy obumierają przed zimą. Zimę przetrzymują pączki, chronione przed przemarznięciem przez warstwę ściółki, obumarłych i żywych liści, glebę. U niektórych roślin z tej grupy, np. u poziomki pospolitej (Fragaria vesca), jastrzębca pomarańczowego (Hieracium aurantiacum) substancje zapasowe, umożliwiające odnowienie się rośliny, zgromadzone są w nadziemnych rozłogach.Buczyna (Fagion sylvaticae) – syntakson w randze związku należący do klasy europejskich mezo- i eutroficznych lasów liściastych – (Querco-Fagetea). Leśne zbiorowisko roślinne, zazwyczaj z dominacją buka w drzewostanie. Dno tych lasów jest silnie zacienione, występują w nim rośliny cieniolubne i takie, które kwitną przed listnieniem drzew (geofity). W podszycie i podroście zwykle niemal wyłącznie młode buki. Często runa niemal brak – jest tylko gruba warstwa ściółki (tzw. buczyny nagie).
Gleba, pedosfera – biologicznie czynna powierzchniowa (do 2 m miąższości) warstwa skorupy ziemskiej, powstała w procesie glebotwórczym ze skały macierzystej pod wpływem czynników glebotwórczych. Gleba składa się z części mineralnej i organicznej. Częścią gleby są organizmy glebowe.
Paprotnik kolczysty (Polystichum aculeatum) – gatunek byliny z rodziny nerecznicowatych. Gatunek szeroko rozprzestrzeniony na kuli ziemskiej. W Polsce występuje głównie w górach, rzadziej na wyżynach i bardzo rzadko na niżu.
Morfologia[ | edytuj kod]
Liście Zimozielone, lśniące, skórzaste, sztywne, długie do 100 cm, wyrastające z grubszego kłącza. Blaszki liściowe podwójnie pierzaste, o odcinkach drugiego rzędu kolczasto ząbkowanych skośnie wyrastających. W kierunku nasady zwężają się. Koliste kupki zarodni znajdują się na nerwach spodniej strony blaszki i zakryte są tarczową zawijką. Zarodniki Wytwarzane są od lipca do sierpnia. Mają ciemnobrunatny kolor i po dojrzeniu są wyrzucane przez wysychającą i pękającą ściankę zarodni.Ekologia[ | edytuj kod]
Rośnie w półcienistych wąwozach, często skalistych, przeważnie w buczynach. Preferuje stanowiska wilgotne, gleby próchnicze na wapiennym podłożu. Hemikryptofit. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla All. Tilio platyphylli-Acerion pseudoplatani.
Liść (łac. folium) – organ roślinny, element budowy części osiowej (pędowej) roślin telomowych. Wyrastające z węzłów końcowe elementy rozgałęzień pędu, wyodrębniające się ze względu na funkcję i budowę od łodygi (nie mają np. zdolności do nieprzerwanego wzrostu). Pełnią głównie funkcje odżywcze i z tego powodu mają zwykle dużą powierzchnię umożliwiającą ekspozycję na odpowiednią ilość promieniowania słonecznego. Poza tym liście biorą udział w transpiracji, gutacji i wymianie gazowej. Nierzadko liście pełnią także funkcje spichrzowe, czepne, ochronne, obronne i pułapkowe, w takich przypadkach ulegając daleko idącym przystosowaniom w zakresie funkcji i budowy.Gatunek (łac. species, skrót sp.) – termin stosowany w biologii w różnych znaczeniach, zależnie od kontekstu, w jakim występuje. Najczęściej pod pojęciem gatunku rozumie się:
.jpg)
Zagrożenia i ochrona[ | edytuj kod]
Roślina objęta w Polsce ścisłą ochroną gatunkową od 2004 roku.
Roślina umieszczona na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski (2006) w grupie gatunków narażonych na wyginięcie na izolowanych stanowiskach, poza głównym obszarem występowania (kategoria zagrożenia [V]).
Zastosowanie[ | edytuj kod]
Bywa uprawiany jako roślina ozdobna.
iNaturalist – projekt z zakresu nauki obywatelskiej oraz serwis społecznościowy przyrodników, wolontariuszy oraz biologów oparty na idei nanoszenia na mapy i publikowania obserwacji gatunków roślin, zwierząt i grzybów. Obserwacje (zwykle dokumentowane zdjęciem) mogą zostać opublikowane poprzez stronę internetową oraz aplikację mobilną. Informacje zebrane przez projekt są wartościowym, publicznie dostępnym źródłem danych wykorzystywanym przez różne projekty naukowe, muzea, ogrody botaniczne, parki oraz inne organizacje. Aplikacja i strona internetowa są dostępne w języku angielskim.
Zarodnik, spora – termin stosowany w botanice, mykologii i mikrobiologii w odniesieniu do komórki służącej do rozmnażania protistów, roślin (mszaki, paprotniki) i grzybów. Zarówno termin „zarodnik” jak i „spora” są stare – pochodzą z czasów, gdy nie znano jeszcze dokładnie procesów rozmnażania tych grup organizmów, stąd też też używane są zarówno do określania komórek służących do rozmnażania bezpłciowego, jak i płciowego.
Przypisy[ | edytuj kod]
- Michael A. Ruggiero, Dennis P. Gordon, Thomas M. Orrell, Nicolas Bailly, Thierry Bourgoin, Richard C. Brusca, Thomas Cavalier-Smith, Michael D. Guiry, Paul M. Kirk. A Higher Level Classification of All Living Organisms. „PLOS ONE”. 10(6): e0130114, 2015. DOI: 10.1371/journal.pone.0119248.
- The Pteridophyte Phylogeny Group. A community-derived classification for extant lycophytes and ferns. „Journal of Systematics and Evolution”. 54 (6), s. 563–603, 2016. DOI: 10.1111/jse.12229.
- Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce, Adam Zając, Maria Zając (red.), Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001, s. 421, ISBN 83-915161-1-3, OCLC 831024957.
- Matuszkiewicz Władysław. Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
- Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 lipca 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących roślin objętych ochroną (Dz.U. z 2004 r. nr 168, poz. 1764).
- Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin (Dz.U. z 2014 r. nr 0, poz. 1409).
- Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg (red.). Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
- Elżbieta Zenkteler: Paprocie. Poznań: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1994, s. 134-136. ISBN 83-09-01604-2.
Identyfikatory zewnętrzne (takson):
African Plant Database: 130659
BioLib: 3155
identyfikator FloraWeb: 4445
GBIF: 7319269
iNaturalist: 275961
IPNI: 17205720-1
NCPI: 983335
The Plant List: tro-50104115
Tela Botanica: 51891
Tropicos: 50104115
Ochrona gatunkowa roślin – prawny sposób zabezpieczenia rzadko występujących gatunków dziko rosnących roślin zagrożonych wyginięciem. Gatunków chronionych nie wolno niszczyć, zrywać, zbierać, niszczyć ich siedlisk, sprzedawać, nabywać, przewozić przez granicę państwa itp. Dla gatunków ściśle chronionych na odstępstwo od takiego zakazu może wyjątkowo wyrazić zgodę Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska, dla gatunków częściowo chronionych - Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska. Gatunki częściowo chronionych gatunków roślin mogą być dopuszczone do limitowanego (za zezwoleniem wojewody) zbioru na potrzeby ziołolecznictwa.Takson – jednostka zdefiniowana w systematyce organizmów jako grupa organizmów (populacja lub grupa populacji) zwykle uznawanych za filogenetycznie spokrewnione, wyróżniających się konkretną cechą różniącą je od innych jednostek taksonomicznych. Takson obejmuje wszystkie zawarte w nim taksony niższego poziomu. Kryterium pokrewieństwa stosowane jest w systemach filogenetycznych, mimo że taksonem w zasadzie może być dowolna grupa organizmów.
Warto wiedzieć że... beta
International Plant Names Index (IPNI) (ang. Międzynarodowy spis nazw roślin) to dostępna przez Internet baza danych naukowych (łacińskich) nazw roślin i związanych z nimi cytacji. Obejmuje rośliny nasienne i paprotniki.
Roślina wieloletnia – roślina żyjąca więcej niż dwa lata i zwykle wielokrotnie w tym czasie wytwarzająca nasiona (bądź zarodniki). Wśród wieloletnich roślin naczyniowych wyróżnia się:
Kłącze (łac. rhizoma, ang. rhizome) – u roślin przekształcony, zwykle zgrubiały pęd podziemny, spełniający funkcję organu spichrzowego i przetrwalnikowego. Stanowi rosnącą pod ziemią (lub pod wodą u roślin wodnych) przekształconą łodygę, często o skróconych międzywęźlach. Zredukowane liście wykształcają się w formie łusek. Z węzłów kłącza wyrastają korzenie przybyszowe i pąki boczne, z których rozwijają się pędy nadziemne. Wzrost kłącza na długość odbywa się przez rozwój szczytowego pączka. Kłącze może być, podobnie jak łodyga pojedyncze lub rozgałęzione. Nie posiada ciałek zieleni. Magazynuje materiały zapasowe umożliwiające roślinie przetrwanie niesprzyjających wegetacji okresów, podczas których nie przeprowadza ona fotosyntezy.
Zawijka (indusium) – wyrostek skórki spodniej strony liścia paproci, przykrywający kupki zarodni (skupienie zarodni). Zawijka może mieć kształt łuski przytwierdzonej bocznie lub promienistej, przymocowanej środkiem do liścia. Zawijka może być dwuwargowa – kiedy dwustronnie osłania kupkę, lub mieć postać wypukłej klapki. Istnieje także szereg postaci pośrednich oraz paprocie niewykształcające zawijki (np. rodzina długoszowatych (Osmundaceae). W miarę dojrzewania zarodników zawijka usycha.
Nerecznicowate (Dryopteridaceae) – rodzina paproci z rzędu paprotkowców (Polypodiales). Obejmuje 26 rodzajów z ok. 2115 gatunkami grupowanych w trzech podrodzinach. Są to paprocie naziemne i naskalne oraz epifityczne i hemiepifityczne. Występują w całej strefie tropikalnej, ale z licznymi przedstawicielami także w klimacie umiarkowanym. W Polsce rosną przedstawiciele dwóch rodzajów – nerecznica (Dryopteris) i paprotnik (Polystichum).
Gatunek charakterystyczny – gatunek (lub niższy rangą takson), który występuje głównie w określonym syntaksonie, czyli na pewnym terytorium ma "punkt ciężkości" występowania w danym syntaksonie. Oznacza to że:
DOI (ang. digital object identifier – cyfrowy identyfikator dokumentu elektronicznego) – identyfikator dokumentu elektronicznego, który w odróżnieniu od identyfikatorów URL nie zależy od fizycznej lokalizacji dokumentu, lecz jest do niego na stałe przypisany.