Papirusowe Turnie
Przeczytaj także...
Język słowacki (słow. slovenský jazyk, też slovenčina) należy do zachodniosłowiańskiej grupy językowej. Językiem tym posługuje się ponad 6 mln osób – przede wszystkim na Słowacji i w należącej do Serbii Wojwodinie, gdzie jest jednym z języków urzędowych. Używają go także Słowacy mieszkający w Polsce, Rumunii, na Węgrzech, w USA i Kanadzie. W Polsce język słowacki mógł być zdawany na maturze jako jeden z języków nowożytnych.Czarny Szczyt (słow. Čierny štít, niem. Papirustalspitze, Papirusspitze, węg. Papirusz-csúcs) – wybitny szczyt o wysokości 2429, 2434 lub 2436 m n.p.m. położony w głównej grani Tatr w słowackich Tatrach Wysokich, na odcinku pomiędzy Wyżnim Baranim Zwornikiem w masywie Baranich Rogów (Baranie rohy) na południowym zachodzie a Kołowym Szczytem (Kolový štít) na północy.
Śląsk (śl. Ślunsk, Ślůnsk, niem. Schlesien, dś. Schläsing, czes. Slezsko, łac. Silesia) – kraina historyczna położona w Europie Środkowej, na terenie Polski, Czech i Niemiec. Dzieli się na Dolny i Górny Śląsk. Historyczną stolicą Śląska jest Wrocław.
Język słowacki (słow. slovenský jazyk, też slovenčina) należy do zachodniosłowiańskiej grupy językowej. Językiem tym posługuje się ponad 6 mln osób – przede wszystkim na Słowacji i w należącej do Serbii Wojwodinie, gdzie jest jednym z języków urzędowych. Używają go także Słowacy mieszkający w Polsce, Rumunii, na Węgrzech, w USA i Kanadzie. W Polsce język słowacki mógł być zdawany na maturze jako jeden z języków nowożytnych.Czarny Szczyt (słow. Čierny štít, niem. Papirustalspitze, Papirusspitze, węg. Papirusz-csúcs) – wybitny szczyt o wysokości 2429, 2434 lub 2436 m n.p.m. położony w głównej grani Tatr w słowackich Tatrach Wysokich, na odcinku pomiędzy Wyżnim Baranim Zwornikiem w masywie Baranich Rogów (Baranie rohy) na południowym zachodzie a Kołowym Szczytem (Kolový štít) na północy.
Śląsk (śl. Ślunsk, Ślůnsk, niem. Schlesien, dś. Schläsing, czes. Slezsko, łac. Silesia) – kraina historyczna położona w Europie Środkowej, na terenie Polski, Czech i Niemiec. Dzieli się na Dolny i Górny Śląsk. Historyczną stolicą Śląska jest Wrocław.
Papirusowe Turnie widoczne z Łomnicy
Papirusowe Turnie (słow. Čierne veže, niem. Papirustaltürme, Papirustürme, węg. Papirusz-tornyok) – grupa trzech urwistych turni w południowo-zachodniej grani Czarnego Szczytu w grani głównej Tatr, od jego szczytu oddzielona Papirusową Przełączką, a od Wyżniego Baraniego Zwornika w masywie Baranich Rogów – Przełęczą Stolarczyka.
Dolina Czarna Jaworowa (słow. Čierna Javorová dolina, niem. Tal des Javorinaer Schwarzen Sees, węg. Javorinai Fekete-tó völgy) – wschodnie odgałęzienie położonej na terenie Słowacji tatrzańskiej Doliny Jaworowej (Javorová dolina). Odchodzi od niej w jej środkowej części i ma długość ok. 3,0 km.Johann Franz senior (ur. w 1863 r. w Nowej Leśnej, zm. 18 lipca 1939 r. w Tatrach) – jeden z najbardziej znanych spiskoniemieckich przewodników tatrzańskich, ojciec Johanna Franza juniora, również przewodnika.
W grani Papirusowych Turni, kolejno od Przełęczy Stolarczyka, wyróżnia się następujące turnie i przełączki:
Północno-zachodnie ściany Papirusowych Turni opadają do Szymkowego Żlebu, który wybiega na Przełęcz Stolarczyka z Doliny Czarnej Jaworowej, a dokładnie z kotlinki nazwanej Czarnym Bańdziochem. Południowe ściany tych turni są bardziej urwiste, opadają w stronę Baraniej Kotliny w Dolinie Dzikiej. Te ostatnie ściany są przecięte wybitnym, ukośnie biegnącym zachodem: Papirusową Drabiną. Poniżej niego znajdują się Papirusowe Spady. W prawej części tego urwiska można wyróżnić trzy żlebki: Skrajny Papirusowy Żlebek, Pośredni Papirusowy Żlebek i Zadni Papirusowy Żlebek.
Przełęcz Stolarczyka (słow. Stolarczykovo sedlo, niem. Stolarczykjoch, węg. Stolarczyk-hágó, ok. 2370 m n.p.m.) – przełęcz w głównej grani Tatr, położona pomiędzy Wyżnim Baranim Zwornikiem (Vyšná Barania strážnica) w masywie Baranich Rogów (Baranie rohy, 2526 m) a Małą Papirusową Turnią (Malá Čierna veža) w masywie Czarnego Szczytu (Čierny štít, 2429 m). Po północno-zachodniej stronie przełęczy znajduje się Dolina Czarna Jaworowa (Čierna Javorová dolina) – gałąź Doliny Jaworowej (Javorová dolina), a po stronie południowo-wschodniej Dolina Dzika (Veľká Zmrzlá dolina) – gałąź Doliny Kieżmarskiej (dolina Kežmarskej Bielej vody). Bezpośrednio pod przełęczą znajdują się kotlinki, stanowiące najwyższe piętra tych dolin: Czarny Bańdzioch na północnym zachodzie i Barania Kotlina na południowym wschodzie. Pomiędzy Wyżnim Baranim Zwornikiem a Przełęczą Stolarczyka wypiętrza się Barania Kazalnica.Johann Andreas Papirus (ur. w XVIII wieku, zm. w 1771 r.) – poszukiwacz skarbów tatrzańskich. Pochodził ze Śląska, pracował w Maciejowcach na Spiszu (obecnie dzielnica Popradu) jako pomocnik stolarza. Wolny od pracy czas poświęcał na poszukiwanie rzekomych skarbów schowanych w Tatrach. Spędził na tym 22 lata. W owych czasach bardzo żywe wśród ludności Podtatrza było przekonanie o istnieniu w Tatrach wielkich skarbów. Jesienią 1771 zaskoczyła go gwałtowna zmiana pogody. Zginął w rejonie Czarnego Szczytu, w Dolinie Dzikiej lub Jastrzębiej. Od jego nazwiska pochodzi nazwa Papirusowych Turni i kilku mniejszych obiektów w Tatrach. Był jednym z tych nielicznych poszukiwaczy skarbów, których znamy z nazwiska, prócz niego było jednak wielu innych poszukiwaczy, wielu też zginęło w Tatrach. Kroniki zakopiańskiej parafii z XIX w. wymieniają kilkudziesięciu, głównie juhasów, ale także i poszukiwaczy skarbów, którzy zginęli w Tatrach.
Nazwy Papirusowych Turni i innych okolicznych obiektów upamiętniają dawnego poszukiwacza skarbów tatrzańskich. Pochodzący ze Śląska pomocnik stolarza na Spiszu, Johann Andreas Papirus, podczas jednej z wypraw w Tatry na jesieni 1771 r. został zaskoczony przez złe warunki pogodowe i zginął prawdopodobnie w Dolinie Dzikiej lub Dolinie Jastrzębiej.
Alfred Martin (ur. 24 lipca 1882 r. na Łużycach Górnych, zm. ? w Monachium) – niemiecki taternik, alpinista, narciarz wysokogórski, historyk, socjolog i profesor uniwersytecki.Pośrednia Papirusowa Przełączka (słow. Vyšná Papirusova štrbina) – przełęcz znajdująca się w grani głównej Tatr Wysokich w ich słowackiej części. Oddziela od siebie dwie z trzech Papirusowych Turni: Pośrednią Papirusową Turnię na południowym zachodzie i Wielką Papirusową Turnię na północnym wschodzie.
Pierwsze wejścia na wszystkie trzy Papirusowe Turnie:
Przypisy[ | edytuj kod]
- Zofia Radwańska-Paryska, Witold Henryk Paryski: Wielka encyklopedia tatrzańska. Poronin: Wydawnictwo Górskie, 2004. ISBN 83-7104-009-1.
- ↑ Witold Henryk Paryski: Tatry Wysokie. Przewodnik taternicki. Część XXIII. Przełęcz Stolarczyka – Modra Ławka. Warszawa: Sport i Turystyka, 1983, s. 106–120. ISBN 83-217-2472-8.
- Endre Futó: Tatry Wysokie. Czterojęzyczny słownik nazw geograficznych. [dostęp 2013-09-07].
Zofia Radwańska-Paryska (ur. 3 maja 1901 w Warszawie, zm. 24 października 2001 w Zakopanem) – botaniczka, taterniczka, pisarka. Żona i współtowarzyszka pracy Witolda Henryka Paryskiego.Mała Papirusowa Turnia (słow. Malá čierna veža, niem. Papirustalturm III, węg. Papirusztorony III, Kis Papirusztorony) – turnia znajdująca się w grani głównej Tatr Wysokich w ich słowackiej części. Mała Papirusowa Turnia stanowi najbardziej wysuniętą na południowy zachód z trzech Papirusowych Turni leżących w grani głównej. Od Baraniej Kazalnicy w masywie Baranich Rogów na południowym zachodzie oddzielona jest głęboko wciętą Przełęczą Stolarczyka, a od Pośredniej Papirusowej Turni na północnym wschodzie oddziela ją Mała Papirusowa Przełączka.
Warto wiedzieć że... beta
Wielka Papirusowa Turnia (słow. Veľká čierna veža, niem. Papirustalturm I, węg. Papirusztorony I, Nagy Papirusztorony) – turnia znajdująca się w grani głównej Tatr Wysokich w ich słowackiej części. Wielka Papirusowa Turnia stanowi północno-wschodnią z trzech Papirusowych Turni leżących w grani głównej. Od Czarnego Szczytu na północnym wschodzie oddzielona jest Papirusową Przełączką, a od Pośredniej Papirusowej Turni na południowym zachodzie oddziela ją siodło Pośredniej Papirusowej Przełączki. Jej wysokość jest w przybliżeniu równa wysokości wyższego wierzchołka Pośredniej Papirusowej Turni, wyższa jest natomiast jej południowa ściana.
Spisz (łac. Scepusium, słow. Spiš, niem. Zips, węg. Szepes) – region historyczny. Region ten leży w Centralnych i Wewnętrznych Karpatach Zachodnich, w dorzeczu górnego Popradu, górnego Hornádu oraz w części dorzecza Dunajca (na wschód od Białki). Na północnym zachodzie Spisz sąsiaduje z Podhalem, na północy z ziemią sądecką, na wschodzie z Szaryszem, na południu z Abovem i Gemerem, na południowym zachodzie z Liptowem (zobacz: Regiony Słowacji).
Barania Kotlina (słow. Barania kotlina) – górne piętro Doliny Dzikiej w słowackich Tatrach Wysokich, położone na wysokości od ok. 2150 m do 2250 n.p.m. Leży u stóp wschodniej ściany Baranich Rogów, południowych urwisk Papirusowych Turni, a także w sąsiedztwie południowych ścian Czarnego Szczytu. Od niższych partii Doliny Dzikiej Barania Kotlina odcięta jest Wyżnimi Dzikimi Spadami (skalistym wałem pokrytym rumowiskiem). Od wschodu Barania Kotlina graniczy z innym górnym piętrem Doliny Zielonej Kieżmarskiej, Miedzianą Kotliną. Kotliny oddziela od siebie północno-wschodni filar Małego Durnego Szczytu. Od południa nad kotliną góruje południowo-wschodnia grań Wyżniego Baraniego Zwornika, oddzielająca ją od Baraniego Ogrodu w Dolinie Pięciu Stawów Spiskich.
Łomnica (słow. Lomnický štít, niem. Lomnitzer Spitze, węg. Lomnici-csúcs) – drugi co do wysokości (2634 lub 2632 m n.p.m.) po Gerlachu (2655 m n.p.m.) wybitny szczyt Tatr, położony w słowackiej części Tatr Wysokich. Do przeprowadzenia dokładniejszych pomiarów ok. 1860 r. uchodził za najwyższy w Tatrach.
Grań główna Tatr – główny grzbiet Tatr ciągnący się przez 75 kilometrów od Huciańskiej Przełęczy (905 m n.p.m.) do Zdziarskiej Przełęczy (1081 m). Składa się z grani Tatr Zachodnich, grani Tatr Wysokich i części grani Tatr Bielskich.
Dolina Dzika (słow. Veľká Zmrzlá dolina, niem. Großes Papirustal, węg. Nagy Papirusz-völgy) – niewielka wisząca dolinka polodowcowa, odgałęzienie Doliny Zielonej Kieżmarskiej (dolina Zeleného plesa) w Tatrach Wysokich na terenie Słowacji.
Papirusowa Drabina (słow. Papirusov rebrík) – długi zachód w południowych ścianach Papirusowych Turni i Czarnego Szczytu, biegnący przez nie ukośnie. Służy on jako jedna z łatwiejszych dróg wejściowych na Przełęcz Stolarczyka z Doliny Dzikiej.