Panatenaje
Język grecki, greka (starogr. dialekt attycki Ἑλληνικὴ γλῶττα, Hellenikè glõtta; nowogr. Ελληνική γλώσσα, Ellinikí glóssa lub Ελληνικά, Elliniká) – język indoeuropejski z grupy helleńskiej, w starożytności ważny język basenu Morza Śródziemnego. W cywilizacji Zachodu zaadaptowany obok łaciny jako język terminologii naukowej, wywarł wpływ na wszystkie współczesne języki europejskie, a także część pozaeuropejskich i starożytnych. Od X wieku p.n.e. zapisywany jest alfabetem greckim. Obecnie, jako język nowogrecki, pełni funkcję języka urzędowego w Grecji i Cyprze. Jest też jednym z języków oficjalnych Unii Europejskiej. Po grecku mówi współcześnie około 15 milionów ludzi. Język grecki jest jedynym językiem z helleńskich naturalnych, który nie wymarł.Akropol ateński (nw.gr. Ακρόπολη Αθηνών, od akropolis = górne miasto) to położone w Atenach wapienne wzgórze o wysokości względnej 90 m (157 m n.p.m.). Był ufortyfikowanym wzgórzem, na którym już w czasach mykeńskich zbudowano cytadelę. W okresie późniejszym Akropol stał się miejscem kultu. Świątynie zbudowane w okresie archaicznym zostały zniszczone podczas wojen perskich. Podczas odbudowy zainicjowanej przez Peryklesa powstał tu kompleks świątyń: Partenon, Erechtejon, Apteros, sanktuarium Artemidy Brauronia i Propyleje. Zniszczone rzeźby, elementy starszych budowli zostały użyte przy poszerzaniu tarasu w kierunku południowym (odnaleziono je podczas prac archeologicznych rozpoczętych w latach siedemdziesiątych XVIII wieku, w tzw. "gruzowisku perskim"). Perykles odbudowę Akropolu powierzył Fidiaszowi. W pracach uczestniczyli także inni wielcy architekci greccy: Iktinos, Mnesikles i Kallikrates.
Tesmoforie – święto ogólnogreckie ku czci Demeter. Obchodzone było (w Atenach) 10-17 października. W trzecim dniu odbywał się tradycyjny konkurs na najpiękniejsze niemowlę.
Panatenaje (gr. Παναθήναια Panathḗnaia) – święto upamiętniające narodziny bogini Ateny, obchodzone w starożytnych Atenach w miesiącu hekatombaion. Początkowo było świętem chłopskim; Pizystrat uczynił je naczelną uroczystością ateńską w VI w. p.n.e. Święto obchodzono co roku jako Małe Panatenaje, a co cztery lata, w trzecim roku każdej olimpiady, jako szczególnie uroczyste Wielkie Panatenaje. Święto przedstawione jest na fryzie w świątyni Partenon.
Małe Panatenaje[ | edytuj kod]
Małe Panatenaje były świętem jednodniowym. Posągom Ateny w mieście zakładano wówczas nowe szaty zwane peplos oraz składano ofiary Atenie Polias („Miejskiej” – opiekunce Aten), Higiei i Nike. Potem następowały konkursy taneczne.
Wielkie Panatenaje[ | edytuj kod]
Wielkie Panatenaje były najuroczystszym świętem w starożytnych Atenach. Rozpoczynały się całonocnym czuwaniem przed właściwymi obchodami. Rankiem młodzieńcy ateńscy ścigali się z pochodniami, biegnąc z gaju za murami miasta na szczyt Akropolu. Następnie rozpoczynała się procesja całej społeczności Aten spod Bramy Dipylońskiej w Keramejkos aż do Partenonu, gdzie składano bogate ofiary, natomiast samemu posągowi Ateny zakładano peplos. Szaty te szyte były przez dziewczęta z najzamożniejszych rodzin, a podczas procesji niesione były na maszcie zamontowanym na rydwanie w kształcie statku. Materiał peplos robiony był z wełny, miał żółtą barwę i pokryty był wzorami przedstawiającymi sceny z gigantomachii.
W dalszej kolejności odbywały się wyścigi rydwanów, gonitwy koni, zawody lekkoatletyczne i konkursy muzyczne, trwające przez kilka dni. Zwycięzcy otrzymywali w nagrodę amfory z oliwą ze świętych gajów oliwnych, tzw. amfory panatenajskie. Obchody obejmowały też taniec nagich mężczyzn, mających tylko hełm i tarczę, dla upamiętnienia zwycięstwa Ateny nad gigantami.