Owernia

Przeczytaj także...
Wyżyna – obszar, którego wysokości bezwzględne przekraczają 300 metrów n.p.m., a wysokości względne są na ogół mniejsze niż 300 m. Z obszarów wyżyn wyłączane są bowiem obszary o szczególnie urozmaiconej rzeźbie i wysokościach względnych przekraczających 300 m stosunku do najbliższych den dolinnych, czyli góry. Różnice w wysokościach względnych w obrębie wyżyny są więc stosunkowo małe. W Polsce i innych krajach często przyjmuje się za dolną granicę wyżyn poziomicę 200 m n.p.m. Na mapie hipsometrycznej niższe wyżyny wyróżnione są barwami żółtymi, podobnie jak i najniższe partie gór, np. pogórza, natomiast najwyższe wyżyny - jasnymi odcieniami koloru brązowego. Nad wyżynami, powyżej 500 m n.p.m. rozciągają się góry niskie. Wyjątkiem w skali światowej jest Wyżyna Tybetańska, która znajduje się na wysokości około 4500 m n.p.m. Zalicza się ją do wyżyn, a nie do gór, ponieważ jest płaska - spełniony jest warunek deniwelacji (różnicy między dwoma wzniesieniami) mniejszej niż 300 metrów.Masyw Centralny (fr. Massif central) – wyżynno-górska kraina w środkowej i południowej Francji, zajmująca powierzchnię około 85 tys. km². Wznosi się średnio 400-700 m n.p.m., a najwyższym szczytem jest położony w północnej części Puy de Sancy (1885 m n.p.m.), będący częścią krawędzi krateru wulkanu Mont Dore. Doliny rzek (m.in. Loary, Allier, Dordogne, Lot i Tarn) rozdzielają go na odrębne płaskowyże i grupy górskie. Najciekawsza z nich to położone w południowej części Sewenny.
Górna Loara (fr. Haute-Loire) - francuski departament położony w regionie Owernia. Departament oznaczony jest liczbą 43.

Owernia (fr. Auvergne; okcyt. Auvèrnhe, Auvèrnha) – były region administracyjny w centralnej Francji. Na mocy ustawy z dnia 27 stycznia 2014 roku, która weszła w życie 1 stycznia 2016 roku, został połączony z Rodanem-Alpami, tworząc tym samym nowy region Owernia-Rodan-Alpy.

Midi-Pireneje (fr. Midi-Pyrénées) – region administracyjny Francji, położony w południowej części kraju, obejmujący środkową część łańcucha Pirenejów oraz położoną bardziej na północ dolinę Garonny. Od południa graniczy z Andorą i Hiszpanią, od zachodu z regionem Akwitania, od północy z Limousin i Owernią a od wschodu z Langwedocją-Roussillon. Stolicą i największym miastem regionu jest Tuluza. Inne większe miasta to: Montauban, Albi, Tarbes, Castres.Uzdrowisko – miejscowość dysponująca naturalnymi czynnikami leczniczymi, do których zalicza się wody mineralne oraz właściwości klimatyczne. Warunkiem powstania miejscowości uzdrowiskowej jest występowanie walorów przyrodniczych. Wody mineralne służą do kąpieli leczniczych i do kuracji pitnej, a właściwości klimatyczne stosowane są w klimatoterapii.

Od wschodu graniczył z regionem Rodan-Alpy, od południa z Langwedocją-Roussillon i Midi-Pyrénées, od zachodu z Limousin, a od północy z Regionem Centralnym i Burgundią. W jego skład wchodziły 4 departamenty: Allier, Cantal, Górna Loara, Puy-de-Dôme. Poza Clermont-Ferrand stolicą i największym miastem regionu, ludność koncentrowała się w następujących miastach: Montluçon (40,1 tys. mieszk.), Aurillac (29,4), Vichy (25,7), Moulins (21,2) i Le Puy-en-Velay (20,8).

Wercyngetoryks, łac. Vercingetorix (ur. 72 p.n.e., zm. 46 p.n.e.) – wódz galijskiego plemienia Arwernów, przywódca wielkiego powstania Galów przeciwko władzy Rzymu, syn Keltillosa.Hodowla – zespół zabiegów i procesów w wytwarzanych sztucznie optymalnych warunkach dla rozwoju hodowanego zwierzęcia bądź rośliny, mający na celu otrzymanie w warunkach stworzonych przez człowieka organizmów żywych (np. doświadczalnych w nauce).

Spis treści

Historia[]

Owernia to historyczna prowincja francuska, której nazwa wywodzi się od galijskiego plemienia Arwernów. Pod wodzą Wercyngetoryksa bronili się przed najazdami Rzymian. Pomimo walecznej obrony w twierdzy Gergowia, zostali podbici przez Cezara w 51 p.n.e. Po upadku imperium podbici zostali przez Wizygotów, a później Franków.

Lot – rzeka w południowej Francji o długości 481 km. Ma źródła w masywie Mont Lozère. Przepływa przez Masyw Centralny po czym uchodzi do Garonny. Najważniejszy jej dopływ to Truyère.Wizygoci, Goci zachodni lub Terwingowie (dosł. "leśni ludzie") – lud germański, odłam Gotów. W IV wieku przyjęli arianizm (dzięki Biblii przetłumaczonej przez Wulfilę na język gocki).

Później wchodziła w skład Akwitanii jako hrabstwo, a później jako hrabstwo i delfinat Owernii. Owernia podzielona została na kilka części, które należały do możnych rodów francuskich (m.in. Burbonów), a także do biskupów z Clermont. Ostatecznie pod koniec XVII wieku całą Owernię włączono do Korony francuskiej.

Rodan-Alpy (Region Rodano-Alpejski, fr. Rhône-Alpes) – region administracyjny w południowo-wschodniej Francji. Od wschodu graniczy ze Szwajcarią i Włochami, od strony południowo-wschodniej z regionem Prowansja-Alpy-Lazurowe Wybrzeże, od południa z Langwedocją-Roussillon, od zachodu z Owernią a od północy z Burgundią i Franche-Comté. Nazwa regionu wywodzi się od nazwy głównej rzeki - Rodanu oraz łańcucha górskiego Alp, który rozciąga się we wschodniej części tego obszaru. Na jego terenie znajdują się dwie historyczne krainy: Lyonnais i Sabaudia, a także Bresse (do XVII wieku w Sabaudii).Park Regionalny Livradois-Forez (fr. Parc naturel régional Livradois-Forez) - francuski regionalny park przyrody (parc naturel régional), obejmujący dwa pasma górskie Masywu Centralnego Livradois i Forez. Pod względem administracyjnym położony jest w regionie Owernia, na granicy departementów Puy-de-Dôme i Haute-Loire. Park został powołany w 1986 przez 180 gmin (z tego 10 gmin to gminy stowarzyszone z parkiem). Park zajmuje powierzchnię 3130 km², a na jego obszarze mieszka 109,0 tys. osób. Siedziba parku znajduje się w miejscowości Saint-Gervais-sous-Meymont.

W 1790 historyczne prowincje zostały podzielone na departamenty. Ziemie historycznej Owernii weszły w skład 3 departamentów. W latach 70. powołano region administracyjny Owernia, powracając do historycznej nazwy. Swoim zasięgiem obejmował on inne krainy historyczne: Burbonię, Velay (Langwedocja) i Lyonnais.

<|||||||||| |||||||||| |||||||||| |||||||||| |||||||||| |||||||||| |||||||||| |||||||||| |||||||||| |||||||||| - |||||||||| |||||||||| ||||||||||>Puy de Dôme – szczyt górski w paśmie górskim Chaîne des Puys (Masyw Centralny), wygasły wulkan typu kopułowego. Jego wysokość wynosi 1464 m n.p.m. Jest najmłodszym z wulkanów tego obszaru Francji, ostatnia erupcja miała miejsce około 5760 roku p.n.e. Szczyt położony jest około 10 km na zachód od Clermont-Ferrand, stolicy departamentu Puy-de-Dôme, którego nazwa pochodzi właśnie od tego szczytu. Szczyt położony jest na obszarze Regionalnego Parku Przyrody Wulkanów Owernii.

Geografia[]

Szczyt Puy de Dôme – jeden z wulkanicznych szczytów Owernii

Region Owernia był położony w środkowej Francji. Jest kraina o rzeźbie wyżynno-górzystej. Znaczną część regionu zajmował wulkaniczny Masyw Centralny, którego kulminacją jest Puy de Sancy (1885 m n.p.m.). Najważniejszymi rzeki tego regionu były Loara, Dordogne i Allier.

Gospodarka – całokształt działalności gospodarczej prowadzonej w danym regionie (gospodarka regionalna), kraju (gospodarka narodowa) lub na całym świecie (gospodarka światowa). Działalność ta polega na wytwarzaniu dóbr i świadczeniu usług zgodnie z potrzebami ludności. Najprostszy podział gospodarki wyróżnia trzy sektory: usługi, przemysł, rolnictwo.Departament (fr. département) – jednostka podziału administracyjnego Francji, którego odpowiednikiem mógłby być powiat w Polsce, aczkolwiek rola departamentu w systemie administracyjnym jest o wiele bardziej znacząca. Na czele administracji departamentu stoi prefekt, reprezentant władzy centralnej, oraz rada generalna (conseil général) wybierana w głosowaniu powszechnym i bezpośrednim. Departamenty dzielą się na mniejsze okręgi arrondissement, na czele których stoją podprefekci. W latach 70. departamenty zostały połączone w większe zgrupowania – regiony – które obejmują od 2 do 8 departamentów.

Słabo zaludnione górskie obszary Owernii, porośnięte lasami dębowymi i sosnowymi (27% powierzchni regionu), podlegały ochronie w dwóch parkach regionalnych: Volcans d’Auvergne i Livradois-Forez.

Gospodarka[]

Spośród wszystkich 22 ówczesnych regionów należał on do jednych z najbiedniejszych w kraju (PKB per capita kształtował się na poziomie około 80% wartości dla całego kraju). Stąd też obserwowało się już od końca XIX wieku procesy wyludniania się wsi.

Najważniejszymi branżami gospodarki regionalnej były rolnictwo i turystyka. Najbardziej rozwinęła się tu hodowla bydła. Region był znany ze swoich serów, m.in. bleu d’Auvergne czy saint-nectaire.

Źródło – naturalny, skoncentrowany, samoczynny wypływ wody podziemnej na powierzchnię Ziemi. W hydrobiologii strefa źródliskowa określana jest nazwą krenal, dzielący się na eukrenal (źródło właściwe) i hypokrenal (strefę odpływu źródła), natomiast organizmy je zamieszkujące to krenon.Allier - rzeka w środkowej Francji, lewy, najdłuższy dopływ Loary. Jej długość wynosi 410 km, a powierzchnia dorzecza - 15 tys. km²

Znaczącą rolę odgrywała także turystyka uzdrowiskowa, górska i kongresowa. Najważniejszymi uzdrowiskami, wykorzystującymi miejscowe źródła wód mineralnych były: Vichy, La Bourboule, Châtel-Guyon, Mont-Dore, Saint-Nectaire.

Najważniejszym przedstawicielem przemysłu w tym regionie, a zarazem najsłynniejszą w świecie firmą wywodzącą się z Owernii był producent opon Michelin, które ma swoją siedzibę w Clermont-Ferrand.

Wiele górskich rzek wykorzystywanych było dla potrzeb hydroenergetyki, m.in. Tarn, Dordogne, Cère, Lot i Truyère.

Velay (czytaj: welé)- kraina historyczna w środkowej Francji, do rewolucji francuskiej wchodząca w skład prowincji Langwedocji. Po reformie administracyjnej z okresu rewolucyjnego weszła w większej części w skład departamentu Haute-Loire (obecnie region Owernia). Historyczną stolicą tej krainy jest miasto Le Puy-en-Velay. Velay jest regionem, gdzie język i kultura oksytańska są nadal silnie zakorzenione i stanowią fundament lokalnej tożsamości.Plemię – grupa spokrewnionych rodów wywodzących się od wspólnego przodka (w odróżnieniu od szczepu), zamieszkujących jeden obszar i połączonych wspólnymi związkami społecznymi oraz ekonomicznymi. Plemię ma świadomość bliskiego pokrewieństwa, posługuje się tym samym dialektem i jest połączone wyznawaniem tego samego kultu religijnego. Definicja "krewniacza" plemienia może być też, w niektórych przypadkach (np. plemiona słowiańskie), zastąpiona definicją terytorialną. Według tej definicji plemię to lokalna wspólnota osadnicza złożona z kilku lub kilkunastu mniejszych wspólnot terytorialnych (np. w na ziemiach polskich tą mniejszą wspólnotą było opole).

Zobacz też[]

władcy Owernii

Przypisy

INED: Régions et départements (fr.). [dostęp 6 sierpnia 2013].
Réforme de l'administration territoriale de l'Etat (fr.). interieur.gouv.fr, 2015-08-04. [dostęp 11 czerwca 2016].

Linki zewnętrzne[]

Conseil Regional d’Auvergne – Rada Regionalna Owernii

Turystyka w Owernii

Uzdrowiska Owernii

Sources d’Auvergne

Miasto (od prasłow. „местьце", „mě́sto"–„miejsce”) – historycznie ukształtowana jednostka osadnicza charakteryzująca się dużą intensywnością zabudowy, małą ilością terenów rolniczych, ludnością pracującą poza rolnictwem (w przemyśle lub w usługach) prowadzącą specyficzny miejski styl życia.Ser – produkt spożywczy wytwarzany z mleka poprzez wytrącenie z mleka tłuszczu i białka w postaci skrzepu, który zostaje poddany dalszej obróbce. Istnieje wiele gatunków sera i dzieli się je np. ze względu na gatunek mleka, zawartość tłuszczu, konsystencję, proces produkcyjny i czas dojrzewania. Ser zawiera wiele składników odżywczych. Technologią produkcji serów zajmuje się serowarstwo.

w oparciu o Wikipedię (licencja GFDL, CC-BY-SA 3.0, autorzy, historia, edycja)

Warto wiedzieć że... beta

Compagnie Générale des Établissements Michelin – największy w Europie i jeden z największych na świecie producent opon. Jego siedziba znajduje się w Clermont-Ferrand (Puy-de-Dôme) we Francji. Michelin znany jest również z wydawanych przez siebie map i przewodników („Guide Michelin”) dla turystów zmotoryzowanych.

Arwernowie to historyczne plemię galijskie, zamieszkujące tereny nad górnym Ligerem (obecnie rzeka Loara) i skupione wokół grodu-twierdzy Gergowia w Masywie Centralnym środkowej Francji (obecnie 6 km od miasta Clermont-Ferrand).

Sosna (Pinus L. 1753) – rodzaj roślin z rodziny sosnowatych (Pinaceae Lindl.) obejmujący niemal 115 gatunków drzew i krzewów. Występują przeważnie w strefie klimatu umiarkowanego półkuli północnej, choć niektóre gatunki rosną również w strefach cieplejszych (tu jednak zwykle w górach). W Ameryce Środkowej najdalej na południe sięgają do Gwatemali, Salwadoru i Nikaragui, zaś w Azji do Archipelagu Malajskiego. Jedyne naturalne stanowisko na półkuli południowej znajduje się na Sumatrze (P. merkusii).

Burbonia (fr. Bourbonnais, oks. Borbonés lub Barbonés) – region historyczny położony na terenie obecnych departamentów Aller i Cher. Za stolicę krainy uznaje się miasto Moulins.

Język francuski (fr. langue française lub français) – język pochodzenia indoeuropejskiego z grupy języków romańskich. Jako językiem ojczystym posługuje się nim ok. 80 mln ludzi: ok. 65 mln Francuzów, ok. 4,5 mln Belgów (czyli 42%), ok. 1,5 mln Szwajcarów (czyli 20%), a także ok. 8 mln mieszkańców kanadyjskich prowincji Québec, Ontario i Nowy Brunszwik. Ok. 201 milionów osób na całym świecie używa francuskiego jako języka głównego (oszacowanie z 2009 r. według Organisation mondiale de la Francophonie), a 72 miliony jako drugiego języka codziennego (w tym krajach Maghrebu). Wiele z tych osób mieszka w krajach, w których francuski jest jednym z języków urzędowych, bądź powszechnie używanych (54 kraje). Paradoksalnie, w Algierii, Maroku, i Tunezji, gdzie nie ma statusu języka urzędowego, jest bardziej rozpowszechniony niż w wielu krajach Czarnej Afryki, w których jest jedynym językiem urzędowym.

Akwitania (fr. Aquitaine) – kraina historyczna i region administracyjny we Francji, położony na wybrzeżu atlantyckim w południowo-zachodniej części kraju. Graniczy z Hiszpanią oraz regionami: Poitou-Charentes, Limousin i Midi-Pyrénées. Dzieli się na pięć departamentów: Dordogne, Gironde, Landes, Lot-et-Garonne i Pyrénées-Atlantiques.

Puy de Sancy (1885 m n.p.m.) – wygasły wulkan w masywie Monts Dore (Francja), stanowi najwyższy szczyt Masywu Centralnego.