Ospa wietrzna (łac. varicella) – choroba zakaźna wywołana pierwotnym zakażeniem wirusem ospy wietrznej i półpaśca (VZV). Reaktywacja zakażenia wirusem ospy wietrznej i półpaśca jest przyczyną ograniczonego zakażenia pod postacią półpaśca. Choroba najczęściej pojawia się w wieku dziecięcym. Głównym objawem jest występowanie charakterystycznej wysypki pojawiającej się po parodniowym okresie niecharakterystycznych objawów prodromalnych. Wysypka początkowo przybiera formę grudek ulegających przemianie w pęcherzyki, następnie powstają krostki, które po kilku dniach zasychają w strupy. Zmiany występują przede wszystkim w obrębie twarzy i tułowia. Charakterystyczny jest wielopostaciowy charakter zmian związany z występowaniem zmian w różnych etapach ich ewolucji. Przebieg choroby na ogół jest łagodny, ale mogą występować potencjalnie groźne powikłania infekcyjne wykwitów skórnych, ospowe zapalenie płuc i powikłania neurologiczne. Pierwotne zakażenie wirusem VZV w I trymestrze ciąży wiąże się z ryzykiem obumarcia płodu lub jego uszkodzenia pod postacią zespołu ospy wrodzonej. Rozpoznanie choroby jest stawiane na podstawie obrazu klinicznego. U większości chorych wystarczającym leczeniem jest leczenie objawowe. Acyklowir znajduje zastosowanie w ciężkim przebiegu choroby lub w sytuacjach zwiększonego ryzyka powikłań.

Epidemiologia[ | edytuj kod]

Ospa wietrzna jest chorobą występującą na całym świecie i co roku rozpoznaje się około 60 milionów zakażeń. W Polsce odnotowuje się około 100 000–200 000 przypadków zachorowań rocznie. Do zachorowania może dojść w każdym wieku, ale choroba najczęściej występuje u dzieci w wieku wczesnoszkolnym. 50–60% zakażeń stwierdza się pomiędzy 5.–9. rokiem życia i do 90% zakażeń dochodzi przed 15. rokiem życia. Około 98% dorosłych osób jest seropozytywna. Szacuje się, że poniżej 5% dorosłych osób jest podatnych na zakażenie. Choroba przebiega ciężej, wiążąc się z wyższym ryzykiem powikłań u niemowląt, dorosłych i osób z zaburzoną odpornością w porównaniu do zdrowych dzieci. Zakażalność wirusa jest bardzo wysoka i w kontaktach domowych transmisja wirusa na osoby podatne zachodzi u 90% przypadków. W klimacie umiarkowanym obserwuje się sezonowość zachorowań ze szczytem w miesiącach zimowych. Istnieje zróżnicowanie geograficzne występowania choroby i mniejsza zapadalność jest stwierdzana w krajach o klimacie tropikalnym, co prawdopodobnie wynika ze zmniejszonej zdolności inwazyjnej wirusa w takich warunkach i w związku z tym w tych krajach stwierdza się większą podatność na zakażenie u dorosłych. Odporność po zakażeniu występuje na całe życie. Szacuje się, że ryzyko w ciągu całego życia pojawienia się reaktywacji zakażenia w postaci półpaśca wynosi 20%.