Osocze krwi
Przeczytaj także...
Kwasy tłuszczowe – kwasy monokarboksylowe o wzorze ogólnym R-COOH (R oznacza łańcuch węglowodorowy, a COOH jest grupą karboksylową znajdującą się na końcu tego łańcucha).Sole mineralne – nieorganiczne związki chemiczne z grupy soli. Pojęcie to często odnosi się do soli spotykanych w naturze (w organizmach żywych, pożywieniu itp.). Sole mineralne są ważnym składnikiem diety człowieka, spełniają bowiem rolę budulcową oraz regulatorową. Stanowią około 4% organizmu człowieka (przy czym najważniejsze to chlorek sodu, a także sole wapnia i magnezu). Niedostateczna ilość soli mineralnych w diecie może prowadzić do poważnych zaburzeń w organizmie człowieka.
Cholesterol – organiczny związek chemiczny, lipid z grupy steroidów zaliczany także do alkoholi. Jego pochodne występują w błonie każdej komórki zwierzęcej, działając na nią stabilizująco i decydując o wielu jej własnościach. Jest także prekursorem licznych ważnych steroidów takich jak kwasy żółciowe czy hormony steroidowe.
Kwasy tłuszczowe – kwasy monokarboksylowe o wzorze ogólnym R-COOH (R oznacza łańcuch węglowodorowy, a COOH jest grupą karboksylową znajdującą się na końcu tego łańcucha).Sole mineralne – nieorganiczne związki chemiczne z grupy soli. Pojęcie to często odnosi się do soli spotykanych w naturze (w organizmach żywych, pożywieniu itp.). Sole mineralne są ważnym składnikiem diety człowieka, spełniają bowiem rolę budulcową oraz regulatorową. Stanowią około 4% organizmu człowieka (przy czym najważniejsze to chlorek sodu, a także sole wapnia i magnezu). Niedostateczna ilość soli mineralnych w diecie może prowadzić do poważnych zaburzeń w organizmie człowieka.
Cholesterol – organiczny związek chemiczny, lipid z grupy steroidów zaliczany także do alkoholi. Jego pochodne występują w błonie każdej komórki zwierzęcej, działając na nią stabilizująco i decydując o wielu jej własnościach. Jest także prekursorem licznych ważnych steroidów takich jak kwasy żółciowe czy hormony steroidowe.
Osocze krwi (plazma) – zasadniczy płynny składnik krwi, w którym są zawieszone elementy morfotyczne (komórkowe). Stanowi ok. 55% objętości krwi. Uzyskuje się je przez wirowanie krwi zabezpieczonej przed krzepnięciem. Gdy dojdzie do krzepnięcia osocza, wydziela się skrzep, a pozostały płyn to surowica.
Osocze bogatopłytkowe (ang. Platelet-rich plasma, w skrócie PRP) - preparat krwiopochodny, który otrzymuje się z krwi obwodowej pobranej od człowieka lub zwierzęcia i który zawiera zwiększoną ilość płytek krwi.Fizjologia (gr. φυσιολογία, od φύσις - natura + λόγος - nauka) – nauka o mechanizmach rządzących przebiegiem czynności życiowych organizmów.
Nazwę plazma wprowadził czeski fizjolog Jan Evangelista Purkyně; pochodzi ona od późnołacińskiego słowa plasma, a ono od starogreckiego πλάσμα plasma „kształt, odlew, obraz”.
Właściwości[ | edytuj kod]
Osocze krwi jest płynem składającym się przede wszystkim z wody, transportującym cząsteczki niezbędne komórkom (elektrolity, białka, składniki odżywcze), ale również produkty ich przemiany materii. Z powodu zdolności krzepnięcia odgrywa podstawową rolę w hemostazie. Białka osocza pełnią różne funkcje: odpowiadają za równowagę kwasowo-zasadową, ciśnienie onkotyczne, lepkość osocza, obronę organizmu, a w przypadku głodu są źródłem aminokwasów dla komórek. Osocze ma na ogół zabarwienie słomkowe, ale może przybierać także inne barwy w zależności od stanu fizjologicznego organizmu i spożytych pokarmów, np.:
Glukoza (dokładniej: D-glukoza) – organiczny związek chemiczny, monosacharyd (cukier prosty) z grupy aldoheksoz. Jest białym, drobnokrystalicznym ciałem stałym, z roztworów wodnych łatwo krystalizuje jako monohydrat. Jest bardzo dobrze rozpuszczalna w wodzie (nie zmienia pH roztworu). Ma słodki smak, nieco mniej intensywny od sacharozy.Bilirubina (z łac. bilis – żółć, ruber – czerwony) – pomarańczowoczerwony barwnik żółciowy ssaków, produkt rozpadu hemu hemoglobiny i innych hemoprotein. Wzrost stężenia bilirubiny we krwi i tkankach może powodować zażółcenie skóry i białkówki oczu, czyli żółtaczkę. Barwnik ten wykryty został także u roślin z rodzaju strelicja.
Skład[ | edytuj kod]
W medycynie osocze jest stosowane jako jeden z preparatów krwiopochodnych, np.
Andrzej Trzebski (ur. 2 lutego 1928 w Warszawie) – polski fizjolog, neurofizjolog, od 1971 roku profesor Akademii Medycznej w Warszawie, od 1981 członek Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, od 1983 Polskiej Akademii Nauk, a od 1990 także Polskiej Akademii Umiejętności. Doktor honoris causa Uniwersytetu Jagiellońskiego.Lepkość (tarcie wewnętrzne, wiskoza) – właściwość płynów i plastycznych ciał stałych charakteryzująca ich opór wewnętrzny przeciw płynięciu. Lepkością nie jest opór przeciw płynięciu powstający na granicy płynu i ścianek naczynia. Lepkość jest jedną z najważniejszych cech płynów (cieczy i gazów).
Zobacz też[ | edytuj kod]
Przypisy[ | edytuj kod]
- Zdzisława Traczyk: 16.2.6. Osocze i płyny zewnątrzkomórkowe. W: Fizjologia człowieka z elementami fizjologii stosowanej i klinicznej. Władysław Traczyk, Andrzej Trzebski (red.). Wyd. 3. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2001. ISBN 83-200-2364-5.
- Henry George Liddell, Robert Scott, A Greek-English Lexicon, πλάσμα, www.perseus.tufts.edu [dostęp 2019-11-04].
- Bawarski Czerwony Krzyż: Ein Blick in die Blutverarbeitung Wiesentheid (niem.). 2011-12-14.
Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.
Ciśnienie onkotyczne - rodzaj ciśnienia osmotycznego powodowanego przez białka obecne w osoczu krwi. Ciśnienie onkotyczne równoważy ciśnienie krwi w naczyniach krwionośnych, dzięki czemu nie dochodzi do utraty wody z naczyń. Główną rolę w regulowaniu ciśnienia onkotycznego odgrywają albuminy – białka produkowane w wątrobie. W stanach chorobowych, w których następuje obniżenie poziomu białek w osoczu (np. przy białkomoczu lub niedożywieniu), zmniejszone ciśnienie onkotyczne prowadzić może do powstania obrzęku.Dwutlenek węgla (nazwa systematyczna: ditlenek węgla; nazwa Stocka: tlenek węgla(IV)), CO2 – nieorganiczny związek chemiczny z grupy tlenków, w którym węgiel występuje na IV stopniu utlenienia.
Warto wiedzieć że... beta
Plazmafereza – metoda oczyszczania osocza krwi z dużych cząstek, takich jak kompleksy immunologiczne. Krew przechodzi przez filtr usuwający cząstki o masie do 2 MDa. W miejsce usuniętego przesączu do krwi dodaje się albuminy zawieszone w roztworze o składzie jonowym i ciśnieniu osmotycznym identycznym z prawidłowym osoczem.
Odlewnictwo – technologia (niekiedy sztuka lub umiejętność) polegająca na zalewaniu uprzednio przygotowanej formy ciekłym materiałem, najczęściej stopem metali, ale również gipsem, woskiem czy tworzywami sztucznymi oraz takim sterowaniu procesem krzepnięcia lub reakcji chemicznej tężenia odlewu, aby otrzymać wyrób o odpowiedniej strukturze i właściwościach. Do odlewnictwa zalicza się także techniki przygotowania form odlewniczych (formierstwo) oraz obróbki odlanych obiektów.
Urobilinogen (sterkobilinogen) – organiczny związek chemiczny, pochodna bilirubiny, powstająca w świetle przewodu pokarmowego wskutek działania enzymów bakteryjnych. Część urobilinogenu ulega resorpcji przez błonę śluzową jelita i jest wydalana z moczem przez nerki. Zwiększenie ilości urobilinogenu występuje w chorobach wątroby, kiedy metabolizm związku w hepatocytach jest zahamowany, a także w przypadku krwawień do przewodu pokarmowego, gdy wskutek hemolizy powstają duże ilości bilirubiny.
Mocznik (karbamid, E927b), CO(NH2)2 – organiczny związek chemiczny, diamid kwasu węglowego. W wyniku kondensacji podczas ogrzewania tworzy biuret.
Surowica krwi – produkt krzepnięcia krwi i retrakcji (rozpuszczania) skrzepu. Jej skład różni się znacząco od składu osocza. Płynna frakcja krwi pozbawiona krwinek, płytek krwi oraz fibrynogenu i czynników krzepnięcia (w przeciwieństwie do osocza surowica krwi nie krzepnie), w jej skład wchodzą natomiast rozpuszczalne produkty konwersji fibrynogenu w fibrynę oraz składniki uwalniane z płytek krwi. Nie można zatem powiedzieć, że w skład krwi wchodzi m.in. osocze, a w skład osocza m.in. surowica.
Lipoproteina bardzo małej gęstości (ang.) Very Low Density Lipoprotein, VLDL – wytwarzana jest przez wątrobę, transportuje lipidy z wątroby do tkanek tłuszczowych. Nowo powstała w wątrobie VLDL zawiera apolipoproteiny – apoB100 i apoE oraz triacyloglicerole pochodzenia endogennego. Lipoproteiny VLDL charakteryzują się gęstością względną 1,0 - 1,006 g/ml i odpowiadają ruchliwością elektroforetyczną frakcji α2- globulinowej (pre-β).
Elementy morfotyczne krwi – upostaciowane składniki krwi, będące albo żywymi komórkami (leukocyty), wyspecjalizowanymi komórkami o ograniczonym metabolizmie (erytrocyty), bądź fragmentami komórek (trombocyty). Elementy morfotyczne krwi są wytwarzane w układzie krwiotwórczym, który obejmuje głównie szpik kostny czerwony, a także węzły chłonne, śledzionę, migdałki, grasicę. Muszą być stale wytwarzane; u człowieka długość ich życia wynosi od kilku godzin do kilku lat.