Osiedle typu miejskiego
Na Litwie istnieją 103 miasta (po litewsku – l.poj. miestas; l.mn. miestai). Miasto zostało zdefiniowane przez litewski parlament jako obszar o zwartej zabudowie liczący >3000 mieszkańców, gdzie dwie trzecie ludności znajduje zatrudnienie poza rolnictwem. Miejscowości które liczą <3000 mieszkańców ale posiadają historyczne prawa miejskie, również posiadają status miasta. Najstarszym litewskim miastem jest Kłajpeda, która otrzymała prawa miejskie w 1257. Większość litewskich miast to miasta małe, tylko 6 liczy >50 tys. mieszkańców, a tylko 2 więcej niż 200 tys. Z kolei aż 65 ma <10 tys. mieszkańców. Dla porównania, prawie 70 lat wcześniej istniało tylko 1 miasto z ludnością >100 tys., 3 miasta z ludnością 20÷50 tys. i 2 miasta z ludnością 10÷20 tys. Obecnie największym miastem i stolicą zarazem jest Wilno, liczące >500 tys. mieszkańców. Według spisu ludności z 2001 w miastach żyło 66,7% mieszkańców Litwy.Dziwnów (hist. Dyuennow, Diuenow, Dievenau, niem. Dievenow) – miasto w północno-zachodniej Polsce, nad Morzem Bałtyckim, w woj. zachodniopomorskim, w powiecie kamieńskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Dziwnów przy drodze nr 102. Miejscowość wypoczynkowa, letnie kąpielisko morskie, port morski.
Jednostka osadnicza – wyodrębniony przestrzennie obszar zabudowy mieszkaniowej wraz z obiektami infrastruktury technicznej zamieszkany przez ludzi.
Osiedle typu miejskiego – typ jednostki osadniczej, której cechy lokują ją między wsią a miastem.
]
W ZSRR termin ten stosowany był na określenie miejscowości, które nie posiadały formalnych praw miejskich, a posiadały pewne cechy szczególne. Ze statusem tym wiązały się pewne przywileje i obowiązki. Osiedle typu miejskiego w RFSRR było pojęciem zbiorczym, obejmującym:
]
Селище міського типу. W Ukraińskiej Socjalistycznej Republice Radzieckiej obowiązywały inne przepisy. Tu za osiedle miejskiego typu uważano jednostkę osadniczą niebędącą miastem, skupiającą nie mniej niż 2 tysiące mieszkańców, z których jednocześnie nie mniej niż 60% pracowało poza rolnictwem. W sytuacji, gdy odsetek ten był wyższy, status taki mógł być przyznany również osiedlu, jeśli liczyło tylko 500 mieszkańców. Liczba osiedli typu miejskiego: 1940 — 459, 1950 — 478, 1960 — 823, 1970 - 861, 1973 — 896.
1 stycznia 1991 na Ukrainie znajdowało się 921 osiedli tego typu, co stanowi 68% ogólnej liczby osiedli miejskich.
]
Гарадскі пасёлак (Гарадзкі пасёлак)
]
Посёлок городского типа. W Rosji jest obecnie (2005) 1461 osiedli typu miejskiego. Kryteria kwalifikacji do tej kategorii określają poszczególne podmioty federacji. 11 z takich osiedli ma poniżej 100 mieszkańców, a za to Goriaczewodskij liczy 35 000 mieszkańców i jest to najludniejsze z takich osiedli.
]
W PRL podczas reformy administracyjnej z 1954 wprowadzono wzorem radzieckim nową jednostkę podziału terytorialnego oficjalnie nazwaną "osiedle" (z rozróżnieniem na "osiedla robotnicze", "osiedla uzdrowiskowe" i "osiedla rybackie"). Jej status był pośredni między wsią a miastem. Do tej kategorii zaliczano miejscowości przyfabryczne (np. Rejowiec Fabryczny), większe ośrodki wypoczynkowe (np. Dziwnów), i inne miejscowości, które posiadały pewne cechy miejskie, a nie zdecydowano się na nadanie im praw miejskich. Kategorię taką wprowadziła Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o osiedlach i radach narodowych osiedli; Dz. U. Nr 43 poz. 192.
Osiedla te funkcjonowały do 1972 roku, kiedy to zostały zniesione na mocy Ustawy z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych; Dz. U. Nr 49 poz. 312.; ustawa ta likwidowała również gromady. Po wprowadzeniu jej w życie części dotychczasowych osiedli nadano prawa miejskie, część przyłączono do sąsiednich miast, a część zaliczono do wsi.
]
Miesto tipo gyvenvietės - jednostka osadnicza zlikwidowana w 1989 roku. W ich miejsce powstały m.in. miasta i miasteczka. Osiedli typu miejskiego było na Litwie 22, z czego 13 obecnie jest miastami, 3 straciły status miasta w latach 2001-2003, 6 uzyskało status miasteczka w latach 90. XX wieku.