Osiedle typu miejskiego

Osiedle typu miejskiego – typ jednostki osadniczej, której cechy lokują ją między wsią a miastem.

| edytuj kod]

W ZSRR termin ten stosowany był na określenie miejscowości, które nie posiadały formalnych praw miejskich, a posiadały pewne cechy szczególne. Ze statusem tym wiązały się pewne przywileje i obowiązki. Osiedle typu miejskiego w RFSRR było pojęciem zbiorczym, obejmującym:

Miejscowość – w Polsce w ujęciu ustawowym jednostka osadnicza lub inny obszar zabudowany odróżniający się od innych miejscowości odrębną nazwą, a przy jednakowej nazwie, odmiennym określeniem ich rodzaju. Natomiast w celach statystycznych, przy ustalaniu wykazu nazw miejscowości oraz nazw ich cześci integralnych przyjęto, że terminem tym określa się każde skupisko ludności, niezależnie od liczby zabudowań i gęstości zabudowy i liczby ludności; przy czym miejscowość musi się odróżniać od innych skupisk (szczególnie sąsiednich) odrębną nazwą urzędową, a przy nazwie identycznej, odmiennym określeniem skupiska (np. wieś, kolonia, osada itp.).Miasto (od prasłow. „местьце", „mě́sto"–„miejsce”) – historycznie ukształtowana jednostka osadnicza charakteryzująca się dużą intensywnością zabudowy, małą ilością terenów rolniczych, ludnością pracującą poza rolnictwem (w przemyśle lub w usługach) prowadzącą specyficzny miejski styl życia.

osiedla fabryczne, zlokalizowane przy dużych zakładach przemysłowych lub usługowych, gdzie co najmniej 85% ludności pracowało poza sferą rolnictwa. Osiedla takie winny były mieć powyżej 3 tysięcy mieszkańców, górna granica nie była określona. Niektóre osiedla miały nawet po kilkanaście tysięcy mieszkańców,

osiedla kurortowe, powstałe przy ośrodkach wypoczynkowych; spełniony musiał być jeszcze warunek 2 tysięcznej populacji,

osiedla-dacze, obejmujące prywatne posiadłości, gdzie nie więcej jak jedna czwarta ludności stałej zajmowała się rolnictwem.

| edytuj kod]

Селище міського типу. W Ukraińskiej Socjalistycznej Republice Radzieckiej obowiązywały inne przepisy. Tu za osiedle miejskiego typu uważano jednostkę osadniczą niebędącą miastem, skupiającą nie mniej niż 2 tysiące mieszkańców, z których jednocześnie nie mniej niż 60% pracowało poza rolnictwem. W sytuacji, gdy odsetek ten był wyższy, status taki mógł być przyznany również osiedlu, jeśli liczyło tylko 500 mieszkańców. Liczba osiedli typu miejskiego: 1940 — 459, 1950 — 478, 1960 — 823, 1970 - 861, 1973 — 896.

Rosyjska Federacyjna Socjalistyczna Republika Radziecka, Federacja Rosyjska, RFSRR (ros. Российская Советская Федеративная Социалистическая Республика, РСФСР) - największa powierzchniowo i ludnościowo z 15 republik dawnego Związku Radzieckiego.Litwa, Republika Litewska (lit. Lietuva, Lietuvos Respublika) – państwo w Europie, jeden z krajów bałtyckich, członek Unii Europejskiej i NATO; graniczy od zachodu z Rosją (obwodem kaliningradzkim), od południowego zachodu z Polską, od wschodu z Białorusią, od północy z Łotwą.

1 stycznia 1991 na Ukrainie znajdowało się 921 osiedli tego typu, co stanowi 68% ogólnej liczby osiedli miejskich.

Osobny artykuł: Osiedla typu miejskiego Ukrainy.

| edytuj kod]

Osobny artykuł: osiedla typu miejskiego na Białorusi.

Гарадскі пасёлак (Гарадзкі пасёлак)

| edytuj kod]

Посёлок городского типа. W Rosji jest obecnie (2005) 1461 osiedli typu miejskiego. Kryteria kwalifikacji do tej kategorii określają poszczególne podmioty federacji. 11 z takich osiedli ma poniżej 100 mieszkańców, a za to Goriaczewodskij liczy 35 000 mieszkańców i jest to najludniejsze z takich osiedli.

Polska Rzeczpospolita Ludowa (PRL) – oficjalna nazwa państwa polskiego w latach 1952–1989. Uprzednio, w latach 1945–1952 ten sam organizm państwowy funkcjonował jako podmiot prawa międzynarodowego pod nazwą Rzeczpospolita Polska. Państwo to w okresie 1945-1989 propagandowo i kolokwialnie określane było jako Polska Ludowa.Wieś (łac. pagus, rus) – jednostka osadnicza o zwartej, skupionej lub rozproszonej zabudowie i istniejących funkcjach rolniczych lub związanych z nimi usługowych lub turystycznych, nieposiadająca praw miejskich lub statusu miasta (art. 2 ustawy z 29 sierpnia 2003 o urzędowych nazwach miejscowości i obiektów fizjograficznych).

| edytuj kod]

W PRL podczas reformy administracyjnej z 1954 wprowadzono wzorem radzieckim nową jednostkę podziału terytorialnego oficjalnie nazwaną „osiedle” (z rozróżnieniem na „osiedla robotnicze”, „osiedla uzdrowiskowe” i „osiedla rybackie”). Jej status był pośredni między wsią a miastem. Do tej kategorii zaliczano miejscowości przyfabryczne (np. Rejowiec Fabryczny), większe ośrodki wypoczynkowe (np. Dziwnów), i inne miejscowości, które posiadały pewne cechy miejskie, a nie zdecydowano się na nadanie im praw miejskich. Kategorię taką wprowadziła Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o osiedlach i radach narodowych osiedli; Dz. U. Nr 43 poz. 192.

Miasteczko (łac. oppidum, niem. Städtlein, Städtchen, Markt, Flecken, jid. sztetl) – prawno-administracyjna jednostka osadnicza o charakterze przejściowym między miastem a wsią, z charakterystycznym handlowo-przemysłowym (dawniej rzemieślniczym) wyodrębnieniem specjalności i analogiczną morfologią i infrastrukturą co (małe) miasto.Rolnictwo – jeden z działów gospodarki, którego głównym zadaniem jest dostarczenie płodów rolnych. Rolnictwo uzyskuje produkty roślinne i zwierzęce dzięki uprawie roli i roślin oraz chowu i hodowli zwierząt.

Osiedla te funkcjonowały do 1972 roku, kiedy to zostały zniesione na mocy Ustawy z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych; Dz. U. Nr 49 poz. 312.; ustawa ta likwidowała również gromady. Po wprowadzeniu jej w życie części dotychczasowych osiedli nadano prawa miejskie, część przyłączono do sąsiednich miast, a część zaliczono do wsi.

Ukraińska Socjalistyczna Republika Radziecka, Ukraińska SRR, Ukraina (ros. Украинская Советская Социалистическая Республика, Ukrainskaja Sowietskaja Socyalisticzeskaja Riespublika, ukr. Українська Радянська Соціалістична Республіка, Ukrajinśka Radianśka Socialistyczna Respublika) – w latach 1919-1922 państwo marionetkowe zależne od RFSRR, od 1922 republika związkowa ZSRR.Ukraina (ukr. Україна, Ukrajina) – państwo położone w Europie Wschodniej. Graniczy od północy z Białorusią, od zachodu z Polską, Słowacją i Węgrami, od południa z Rumunią i Mołdawią oraz Morzem Czarnym i Morzem Azowskim, od północnego wschodu i wschodu z Federacją Rosyjską. Ukraina jest członkiem założycielem ONZ, członkiem Światowej Organizacji Handlu, Rady Europy, Międzynarodowej Agencji Energii Atomowej oraz organizacji regionalnych i subregionalnych, tj. Wspólnoty Niepodległych Państw, OBWE, GUAM i Organizacji Państw Morza Czarnego.

Osobny artykuł: Dawne osiedla w Polsce.

| edytuj kod]

Miesto tipo gyvenvietės – jednostka osadnicza zlikwidowana w 1989 roku. W ich miejsce powstały m.in. miasta i miasteczka. Osiedli typu miejskiego było na Litwie 22, z czego 13 obecnie jest miastami, 3 straciły status miasta w latach 2001–2003, 6 uzyskało status miasteczka w latach 90. XX wieku.

Prawa miejskie – zbiór praw dotyczący mieszkańców miasta, szczególnie istotny w średniowieczu, gdyż wyjmował mieszczan spod jurysdykcji prawa ziemskiego (tzw. prawo dworskie).Goriaczewodskij (ros. Горячеводский) – najludniejsze osiedle typu miejskiego w Rosji (Kraj Stawropolski).

Zobacz też[ | edytuj kod]

miejscowość

miasteczko

Osada typu miejskiego

Dawne osiedla typu miejskiego w Polsce

w oparciu o Wikipedię (licencja GFDL, CC-BY-SA 3.0, autorzy, historia, edycja)