Orogeneza alpejska lub fałdowania alpejskie – ostatni okres globalnych fałdowań górotwórczych, w czasie którego doszło do powstania górotworu alpejskiego.
Orogenezę alpejską pośrednio wywołał rozpad superkontynentu Gondwany. Po oderwaniu się płyt afrykańskiej, arabskiej i indoaustralijskiej podryfowały one na północ i zderzyły się z płytą eurazjatycką, powodując intensywne fałdowanie. Większość gór powstałych w trakcie tej orogenezy – alpidów – rozciąga się wzdłuż krawędzi tych płyt.
Kordyliery – rozległy obszar o charakterze wyżynno-górskim w zachodniej części Ameryki Północnej. Rozciągłość południkowa łańcucha to około 8 000 km, od Cieśniny Beringa na północy po Kanał Panamski na południu. Szerokość dochodzi do 1 700 km. Najwyższym szczytem jest McKinley (6194 m n.p.m.). Te góry fałdowe mają duży wpływ na klimat, florę i faunę, gospodarkę i rozmieszczenie ludności w Ameryce Północnej, ponieważ hamują masy wilgotnego powietrza napływające z zachodu, co prowadzi do obniżenia rocznej sumy opadów w centralnej części Ameryki. Powstały w orogenezie alpejskiej.Hercynidy/Waryscydy – góry powstałe w czasie orogenezy hercyńskiej/waryscyjskiej (trwającej od środkowego dewonu do końca permu). Orogen waryscyjski ma charakter spolaryzowany z wyraźnymi strefami internidów i eksternidów.
Orogeneza alpejska zaczęła się w triasie, a największe nasilenie nastąpiło w trzeciorzędzie. Trwała przez cały paleogen, na który przypadła główna faza fałdowań, i trwa nadal.
W jej ramach wyróżnia się 3 etapy:
wczesnoalpejski (trias–kreda)
środkowoalpejski (paleogen)
późnoalpejski (neogen)
A także bardziej szczegółowe fazy orogeniczne:
eokimeryjska (koniec triasu)
neokimeryjska (koniec jury)
laramijska (koniec kredy)
walahijsko-wołowska (pliocen–plejstocen)
rodańska (miocen–pliocen) – została wyniesiona wtedy południowa Europa
attycka (miocen–pliocen) – zostały wyniesione Hellenidy
styryjska (późny miocen) – wyniesione Karpaty oraz Alpy
sawska (paleogen–neogen)
helwecka (oligocen)
pirenejska (eocen)
Skutki orogenezy alpejskiej[ | edytuj kod]
W toku orogenezy alpejskiej zostały wypiętrzone w szczególności łańcuchy górskie łańcucha alpejsko-himalajskiego:
Płyta indoaustralijska (ang. Indo-Australian Plate) – kontynentalna płyta tektoniczna, która prawdopodobnie dzieli się na dwie mniejsze płyty: australijską i indyjską, będącą najmniejszą płytą kontynentalną. Indie, Sahul (czyli dawny kontynent obejmujący Australię, Nową Gwineę i Tasmanię), Nowa Zelandia i Nowa Kaledonia stanowią fragmenty prehistorycznego superkontynentu Gondwany, do którego należała również południowa Afryka, Ameryka Południowa i Antarktyda.Karpaty (51-54) (węg. Kárpátok; rum. Carpaţi; ukr. i serb. Карпати; czes. i słow. Karpaty) – łańcuch górski w środkowej Europie (jeden z największych w tej części świata), ciągnący się łukiem przez terytoria Austrii, Czech, Polski, Słowacji, Węgier, Ukrainy, Serbii i Rumunii. Najwyższy szczyt Gerlach ma wysokość 2655 m n.p.m.
Europa:
Pireneje
Góry Betyckie
Apeniny
Alpy
Karpaty
Bałkan
Góry Dynarskie
Hellenidy (m.in. Pindos)
Góry Krymskie
Azja:
Kaukaz
Góry Pontyjskie
Elburs
Kopet-dag
Taurus
Zagros
Mekran
Kunlun
Hindukusz
Karakorum
Pamir
Himalaje
Góry Arakańskie
Afryka:
Atlas
a także
Andy w Ameryce Południowej
Kordyliery w Ameryce Północnej
Góry Koriackie i Góry Środkowe w Azji.
W czasie orogenezy alpejskiej sąsiadujące ze strefą fałdowań górskie masywy hercyńskie często uległy odmłodzeniu bądź, przeciwnie, zniszczeniu i zapadnięciu.
Łańcuch alpejsko-himalajski – wielki system górski w północnej Afryce, południowej Europie i południowej Azji. Należą do niego subsystemy górskie powstałe w orogenezie alpejskiej wskutek zderzenia napierających z południa płyt afrykańskiej, adriatyckiej, egejskiej, arabskiej i indoaustralijskiej z płytą eurazjatycką. Łańcuch alpejsko-himalajski wciąż podlega wypiętrzaniu, wskutek czego jako całość jest drugim co do intensywności wstrząsów obszarem sejsmicznym na świecie (po pacyficznym pierścieniu ognia).Płyta arabska - niewielka płyta tektoniczna, położona między płytą afrykańską na południu i zachodzie, płytą eurazjatycką na północy i płytą indyjską na wschodzie.
tabela stratygraficzna.

Warto wiedzieć że... beta
Hindukusz (paszto: هندوکش; lub Hindu Kūh = هندوکوه i Kūh-e Hind = کوه هند) – system górski w środkowej części Azji mieszczący się w północno-zachodnim Pakistanie oraz centralnym i wschodnim Afganistanie. Hindukusz graniczy z górami Safed Koh na zachodzie, natomiast od wschodu – z wyżyną Pamiru, górami Karakorum oraz z Himalajami.
Zagros – góry w Iranie, od pd.-zach. obrzeżają Wyżynę Irańską. Długość ok. 1600 km, szerokość 200-300 km. Najwyższy szczyt Zard Kuh, 4548 m n.p.m. Obejmują kilkanaście grzbietów górskich (biegnących równolegle z pn.-zach. na pd.-wsch.) rozdzielonych podłużnymi obniżeniami pochodzenia tektonicznego i krasowego. Grzbiety z płaskimi wierzchołkami i stromo opadającymi stokami.
Płyta afrykańska – płyta tektoniczna, obejmująca swoim zasięgiem Afrykę i znaczną część południowego Atlantyku oraz Oceanu Indyjskiego.
Góry Betyckie (Cordilleras Béticas albo Sistemas Béticos) – należą do Alpidów Zachodnich, łańcuch górski w południowo-wschodniej części Półwyspu Iberyjskiego, w Hiszpanii, drugi po Alpach pod względem wysokości w Europie. Ciągnie się wzdłuż wybrzeża Morza Śródziemnego, od Gibraltaru do przylądka Nao (przedłużeniem tektonicznym Gór Betyckich są Baleary, a także na afrykańskim brzegu — Góry Rif). Łańcuch ma długość 600 km, szerokość 100–160 km.
Alpy (fr. Alpes, niem. Alpen, wł. Alpi, słoweń. Alpe, ret. Alps) – najwyższy łańcuch górski Europy, ciągnący się łukiem od wybrzeża Morza Śródziemnego po dolinę Dunaju w okolicach Wiednia. Łańcuch ma długość około 1200 km, szerokość od 150 do 250 km i zajmuje powierzchnię około 220 tys. km².
Bałkan (też Bałkany, Bałkanidy) - system gór fałdowych na Półwyspie Bałkańskim. Część północnego pasma alpidów zawarta między przełomem Dunaju w Żelaznej Bramie a wybrzeżem Morza Czarnego. Przedłużenie Karpat na północy i Gór Pontyjskich na wschodzie.
Tabela stratygraficzna – schemat obrazujący przebieg historii Ziemi na podstawie następstwa procesów i warstw skalnych. Obecnie przyjęta tabela stratygraficzna została ustalona przez Międzynarodową Komisję Stratygrafii (ICS).