Orogeneza
Podstrony: 1 [2] [3]
Przeczytaj także...
Liparyt, ryolit, riolit – kwaśna skała magmowa wylewna lub subwulkaniczna, o składzie odpowiadającym plutonicznemu granitowi. Synonim ryolitu.Fałd – ciągła deformacja tektoniczna polegająca na wygięciu plastycznym pierwotnie płasko ułożonych warstw skalnych bez przerwania ich ciągłości. Wyróżnia się dwie formy fałdu, przeważnie sąsiadujące ze sobą: antykliny i synkliny (łęki). Antyklina posiada w swoim jądrze utwory starsze, natomiast synklina posiada w swoim jądrze utwory młodsze. Zwykle antyklina jest wypukła ku górze, a synklina wklęsła ku górze, ale nie dotyczy to fałdów leżących, przewalonych, silnie przechylonych i pionowych.
Liparyt, ryolit, riolit – kwaśna skała magmowa wylewna lub subwulkaniczna, o składzie odpowiadającym plutonicznemu granitowi. Synonim ryolitu.Fałd – ciągła deformacja tektoniczna polegająca na wygięciu plastycznym pierwotnie płasko ułożonych warstw skalnych bez przerwania ich ciągłości. Wyróżnia się dwie formy fałdu, przeważnie sąsiadujące ze sobą: antykliny i synkliny (łęki). Antyklina posiada w swoim jądrze utwory starsze, natomiast synklina posiada w swoim jądrze utwory młodsze. Zwykle antyklina jest wypukła ku górze, a synklina wklęsła ku górze, ale nie dotyczy to fałdów leżących, przewalonych, silnie przechylonych i pionowych.
Orogeneza (ruchy orogeniczne, górotwórczość, ruchy górotwórcze, fałdowanie)
1. Powstanie gór wskutek ruchów tektonicznych.
2. Intensywne, krótkotrwałe i nieodwracalne ruchy skorupy ziemskiej obejmujące dość ograniczone obszary. Zwykle orogenezie towarzyszy plutonizm. Jest to definicja klasyczna.
3. Epoka górotwórcza.
Terran - jednostka tektoniczna o stosunkowo jednorodnej budowie geologicznej, oddzielona od innych podobnych jednostek relatywnie ostro wyrażoną strefą nieciągłości (tzw. szwem tektonicznym). Terrany powstają z odrębnych bloków skorupy ziemskiej, przede wszystkim kontynentalnej, które zderzyły się ze sobą, przyrastając do istniejącego kratonu lub do siebie nawzajem.Wojciech Jaroszewski (ur. 3 lutego 1935 roku w Poznaniu, zm. 24 grudnia 1993 roku w Warszawie) – polski geolog, wykładowca Uniwersytetu Warszawskiego, znawca Tatr, działacz turystyczny. Wnuk Tadeusza Smoluchowskiego – polskiego chemika i alpinisty.
Współcześnie uważa się, że powstawanie gór zachodzi na granicach płyt tektonicznych, gdy w strefie kontaktu naprężenia prowadzą do wyniesienia jednych bloków skalnych ponad inne (jako fałdy lub uskoki), lub gdy zachodzą intensywne procesy magmatyczne – powstające wtedy góry mają charakter wulkaniczny. Przez lata przyjmowano, że prekursorem łańcucha górskiego jest geosynklina, czyli zagłębienie terenu gromadzące osady, które zostają następnie ściśnięte i wypiętrzone. Dziś odchodzi się od tego prostego obrazu w kierunku złożonej klasyfikacji możliwych warunków orogenez, wśród których tylko niektóre pasują do założeń dawnej teorii geosynkliny. Niektóre istotne aspekty związane ze współczesnymi wynikami geologii poruszone są również w artykułach: geosynklina, terran.
Magma (stgr. μάγμα „gęsta maść”) – gorąca, stopiona masa krzemianów i glinokrzemianów z domieszkami tlenków i siarczków, z dużą ilością wody i gazów, powstająca w głębi Ziemi. Magma, która wydobywa się na powierzchnię jest nazywana lawą.Batolit — wielka intruzja o kształcie niezgodnym, rozciągająca się w głąb skorupy ziemskiej do głębokości nieosiągalnych dla badań geologicznych.
Osłona batolitu zawsze zbudowana jest ze skał przeobrażonych, których fragmenty często zostają zasymilowane przez magmę.
Kontakty batolitu ze skałami otaczającymi są przeważnie niezgodne, tzn. granice pomiędzy intruzją magmową i tymi skałami przecinają poprzecznie, ukośnie lub dowolnie kierunki strukturalne skał. Batolity są to więc bezdenne wielkie plutony, mierzące nieraz setki i tysiące kilometrów sześciennych objętości, które wtargnęły w skorupę ziemską nie dostosowując swych kształtów do budowy starszych formacji skalnych.
Większość potężnych masywów skalnych odpowiada temu typowi intruzji
Jest to niewątpliwe najważniejszy w geologii typ intruzji.
Spis treści
Warto wiedzieć że... beta
Uskok – struktura tektoniczna powstała w wyniku rozerwania mas skalnych i przemieszczenia ich wzdłuż powstałej powierzchni (lub wąskiej strefy zniszczenia), zwanej powierzchnią uskoku (lub strefą uskokową). Uskokom mogą towarzyszyć inne struktury tektoniczne (przyuskokowe podgięcia warstw, fałdy, fleksury).
Subsydencja to powolne obniżanie się pewnych obszarów skorupy ziemskiej, spowodowane przez procesy endogeniczne, głównie tektoniczne.
Granodioryt – kwaśna skała magmowa typu głębinowego o strukturze drobnokrystalicznej lub średniokrystalicznej i barwie szarej. Na diagramie klasyfikacyjnym QAPF granodioryt zajmuje pole 4.
Łupek – dość niejednoznaczne pojęcie opisujące grupę skał, wykazujących dobrą łupkowatość (złupkowacenie). Najczęściej określenie to dotyczy skał metamorficznych (łupek metamorficzny lub też łupek krystaliczny), lecz jest także powszechnie stosowane do skał osadowych o podobnym wyglądzie (łupek osadowy).
Polski termin łupek odpowiada angielskim shale, slate, schist, czy czeskim břidlice i svor. Jest to skała o zróżnicowanym składzie i o charakterystycznej teksturze łupkowej. Tekstura łupków osadowych jest spowodowana pierwotnym uwarstwieniem sedymentacyjnym lub wtórnym złupkowaceniem.
Kraton (z grec. kratos) najstarsza, utwardzona część skorupy ziemskiej, niepodlegająca już w zasadzie fragmentacji. Największe współczesne kratony to: Sinia - platforma chińska, Angoria - platforma syberyjska, kraton wschodnioeuropejski; kratony Kongo, Kalahari i saharyjski, a w Ameryce m.in.: kraton północnoamerykański i amazoński. Kratony budują, obok pasów fałdowych, znaczną część powierzchni kontynentów.
Plutonizm (od rzymskiego boga podziemia, Plutona) – ogół procesów geologicznych polegających na podziemnym tworzeniu, przemieszczaniu się magmy, jej zastyganiu w obrębie dolnej skorupy ziemskiej i górnego płaszcza (tzw. intruzje) oraz tworzeniu się z niej skał plutonicznych. W wyniku wdzierania się magmy w skorupę ziemską powstają intruzje. Taka magma krzepnie powoli więc powstałe z niej skały mają strukturę holokrystaliczną. Intruzje dzielimy na zgodne i niezgodne.
Geosynklina - podłużne zagłębienie w skorupie ziemskiej (np. rowy oceaniczne lub inna część oceanu bądź morza przybrzeżnego), w którym gromadziły się osady. Dominującą cechą jest duża i zmienna głębokość oraz rozciągłość, przy stosunkowo małej szerokości. W trakcie sedymentacji osady były ściskane i deformowane, a później wydźwignięte tworząc łańcuch górski. Towarzyszyły temu zjawiska wulkaniczne i plutoniczne - eugeosynkliny. W miogeosynklinach nie występowały zjawiska wulkaniczne.