• Artykuły
  • Forum
  • Ciekawostki
  • Encyklopedia

    • Ontogeneza

    Przeczytaj także...
    Płód – w embriologii zarodek ssaków od momentu, kiedy można rozpoznać cechy morfologiczne dla danego gatunku. U ludzi zarodek stadium płodu osiąga w 8 tygodniu ciąży.Rozmnażanie, reprodukcja – właściwy wszystkim organizmom proces życiowy polegający na wytwarzaniu potomstwa przez organizmy rodzicielskie.
    Język grecki, greka (starogr. dialekt attycki Ἑλληνικὴ γλῶττα, Hellenikè glõtta; nowogr. Ελληνική γλώσσα, Ellinikí glóssa lub Ελληνικά, Elliniká) – język indoeuropejski z grupy helleńskiej, w starożytności ważny język basenu Morza Śródziemnego. W cywilizacji Zachodu zaadaptowany obok łaciny jako język terminologii naukowej, wywarł wpływ na wszystkie współczesne języki europejskie, a także część pozaeuropejskich i starożytnych. Od X wieku p.n.e. zapisywany jest alfabetem greckim. Obecnie, jako język nowogrecki, pełni funkcję języka urzędowego w Grecji i Cyprze. Jest też jednym z języków oficjalnych Unii Europejskiej. Po grecku mówi współcześnie około 15 milionów ludzi. Język grecki jest jedynym językiem z helleńskich naturalnych, który nie wymarł.

    Ontogeneza, rozwój osobniczy (gr. óntos – byt, będące, istniejące, génesis – pochodzenie) – przemiany anatomiczne i fizjologiczne osobnika od powstania w wyniku rozmnażania do śmierci.

    W zależności od tego czy organizm rozmnaża się płciowo czy bezpłciowo początek ontogenezy wyznacza zapłodnienie albo oddzielenie się od organizmu macierzystego.

    Na ontogenezę może składać się u niektórych organizmów embriogeneza. U człowieka wyróżnia się wiele okresów rozwojowych.

    Teoria rekapitulacji, zjawisko opisane przez teorię ujawnia się w ten sposób, że każdy organizm (szczególnie w okresie zarodkowym) nosi w sobie ślady przeszłości. Na przykład: w rozwoju zarodkowym człowieka pojawiają się ślady łuków skrzelowych, które później przekształcają się w kosteczki słuchowe: strzemiączko, kowadełko, młoteczek.Filogeneza (gr. φυλη – gatunek, ród i γενεσις – pochodzenie) – droga rozwoju rodowego, pochodzenie i zmiany ewolucyjne grupy organizmów, zwykle gatunków. Termin wprowadzony w 1866 roku przez Ernsta Haeckla w Generelle Morphologie der Organismen.

    Zaczątek organizmu w rozmnażaniu bezpłciowym jest wielokomórkowy. Na jego rozwój osobniczy składają się dwa procesy:

  • morfogeneza
  • wzrost

    • W rozmnażaniu płciowym powstanie zaczątku nowego organizmu poprzedza gametogeneza. Po zapłodnieniu komórki jajowej lub jej pobudzeniu do rozwoju dzieworodnego bez udziału plemnika organizm ze względu na prostą budowę bywa nazywany zarodkiem.

    Ontogeneza jest badana przez biologię rozwoju.

    Morfogeneza (gr. morphē = kształt, postać, génesis = pochodzenie), kształtogeneza – biologiczne procesy rozwojowe, w wyniku których jest determinowany kształt zarodka w kolejnych stadiach rozwojowych i ostatecznie kształt dorosłego organizmu. Pojęcie obejmuje także kształtowanie się ostatecznej formy narządów i części organizmów, a w grupie protista kształtowanie się właściwych dla nich organelli.Płeć – pojęcie odnoszące się do zróżnicowanie organizmów na męskie i żeńskie. Płeć zdeterminowana jest genetycznie. Podstawowym wyznacznikiem dla istnienia płci jest prokreacja. W odniesieniu do organizmów płci męskiej stosuje się określenia samiec i mężczyzna, a w odniesieniu do organizmów płci żeńskiej: samica i kobieta, odpowiednio dla zwierząt i ludzi.

    Wyróżnia się trzy rodzaje czynników wpływających na rozwój ontogenetyczny:

  • czynniki endogenne (genetyczne) – determinanty rozwoju,
  • czynniki endogenne (paragenetyczne) – stymulatory rozwoju,
  • czynniki egzogenne – modyfikatory rozwoju.

    • Czynniki genetyczne warunkują predyspozycje danego osobnika do określonego tempa rozwoju, do osiągnięcia odpowiednich rozmiarów ciała, sprawności fizycznej i umysłowej. Np.: płeć jest cechą wiążącą się z zasadniczymi różnicami w rozwoju chłopców i dziewcząt.

    Ciało ludzkie – synonim organizmu ludzkiego. W filozofii idealistycznej i wielu religiach drugi obok duszy element tworzący człowieka. Główne części ciała to: głowa, szyja, tułów oraz kończyny: górna i dolna. Pod względem stopnia organizacji składniki ciała dzielone są na układy (np. układ nerwowy, układ krwionośny), organy, tkanki i komórki. Poznaniem budowy ciała ludzkiego zajmuje się anatomia człowieka i antropologia fizyczna.Osobnik – jednostkowy organizm, jednostkowy okaz (przedstawiciel) gatunku, żyjący samodzielnie lub w grupie, np. w stadzie bądź kolonii, stanowiący podstawowy element populacji. Ogólnie przyjęto zasadę, że cechą charakterystyczną osobnika jest oddziaływanie na inne osobniki własnego gatunku, inne organizmy oraz środowisko.

    Czynniki paragenetyczne to te właściwości organizmu matki, które mogą dodatkowo (pozagenowo) wpłynąć na rozwój płodu, co wynika ze ścisłego kontaktu organizmu matki i dziecka w jego życiu płodowym, np.: tryb życia matki w czasie ciąży. Czynniki egzogenne dzielą się na czynniki biogeograficzne, np.: cechy klimatu, zasoby naturalne zamieszkiwanego terenu, i czynniki społeczno-kulturowe, takie jak pochodzenie społeczne, wielkość zamieszkiwanej miejscowości, wielkość rodziny. Na rozwój ontogenetyczny składają się trzy procesy: różnicowanie (progresywne narastanie odrębności w strukturze i funkcji komórek), wzrost (stały przyrost masy ogólnej) i morfogeneza (wykształcenie formy i przyjmowanie nowego kształtu). W poszczególnych etapach rozwoju jeden z tych procesów dominuje, decydując o charakterze kolejnych zmian w organizmie.

    Biomorfoza – rozwój osobniczy człowieka, całokształt zmian jakim podlega organizm człowieka na przestrzeni życia. Termin ten oznacza także naukę o rozwoju człowieka (dział antropologii).Embriogeneza, rozwój zarodkowy – rozwój zarodka, który rozpoczyna się w chwili zapłodnienia, aż do momentu wydostania się (klucia) zarodka z osłon jajowych (u jajorodnych) lub do opuszczenia układu rozrodczego samicy (urodzenie u żyworodnych).

    Zobacz też[]

  • Biomorfoza
  • filogeneza
  • teoria rekapitulacji

    • Przypisy

    1. Marzena Popielarska-Konieczna: Słownik szkolny: biologia. Kraków: Wydawnictwo Zielona Sowa, 2003, s. 350. ISBN 83-7389-096-3.
    2. ↑ Biologia: słownik encyklopedyczny. Warszawa: Wydawnictwo Europa, 2001, s. 228. ISBN 83-87977-73-X.
    3. ↑ ontogeneza w encyklopedii PWN. [dostęp 2014-01-12].
    4. Jura C., Klag J., Podstawy embriologii zwierząt i człowieka, tom 1, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2005.
    Partenogeneza (z greckiego παρθενος, "dziewica" oraz γενεσις "narodziny"), dzieworództwo – odmiana rozmnażania traktowana najczęściej jako bezpłciowa (pomimo udziału gamety) z powodu braku zapłodnienia, polegająca na rozwoju osobników potomnych z komórki jajowej bez udziału plemnika. Jest rodzajem apomiksji.Rozmnażanie bezpłciowe, wegetatywne, agamiczne - typ rozmnażania organizmów, który nie jest związany z wytwarzaniem komórek generatywnych czyli gamet. Organizm potomny powstaje z części organizmu rodzicielskiego. U bakterii może dojść do prostego przewężenia i powstania dwóch komórek potomnych z jednej rodzicielskiej, organizm rozgwiazdy może zostać odtworzony tylko z jednego ramienia oderwanego od organizmu rodzicielskiego, rośliny mogą wytwarzać bulwy, cebule, rozłogi, porosty urwistki itd. (patrz typy rozmnażania bezpłciowego poniżej).



    w oparciu o Wikipedię (licencja GFDL, CC-BY-SA 3.0, autorzy, historia, edycja)

    Warto wiedzieć że... beta

    Śmierć (łac. mors, exitus letalis) – stan charakteryzujący się ustaniem oznak życia, spowodowany nieodwracalnym zachwianiem równowagi funkcjonalnej i załamaniem wewnętrznej organizacji ustroju.
    Zapłodnienie – połączenie się komórek rozrodczych (komórki męskiej i żeńskiej) w wyniku czego powstaje nowa komórka nazywana zygotą.
    Biologia rozwoju – dział biologii, zajmujący się przede wszystkim rozwojem osobniczym, czyli ontogenetycznym (gr. óntos – byt, będące, istniejące, génesis) organizmów żywych, od chwili powstania w wyniku rozmnażania do śmierci, przy czym pojęcie „rozwój” oznacza zachodzące w ciągu życia zmiany morfologiczne (powstanie nowych tkanek i organów) i czynnościowe. Przedmiotem badań są m.in. procesy oogenezy, zapłodnienia, bruzdkowania, embriogenezy (np. embriogenezy roślin), wzrostu.
    Rozmnażanie płciowe, generatywne - rozmnażanie za pomocą haploidalnych komórek rozrodczych (gamet) - męskiej i żeńskiej, powstających zazwyczaj w wyspecjalizowanych narządach płciowych (u zwierząt) lub organach generatywnych (u roślin). Po połączeniu się dwóch komórek rozrodczych powstaje diploidalna zygota, z której rozwija się diploidalny zarodek, a następnie nowy organizm.
    Wzrost (biologia) – proces życiowy polegający na zwiększaniu ilości komórek danego organizmu, na skutek podziałów mitotycznych i zwiększaniu się ich rozmiarów albo tylko zwiększaniu się rozmiarów jak to ma miejsce u zwierząt eutelicznych albo zwiększeniu się masy macierzy pozakomórkowej (akrecja). Wzrost może odbywać się przez całe życie organizmu (typowe dla roślin ze względu na obecność merystemów; występuje u niektórych zwierząt np.: ryb) albo jedynie w pewnym okresie (np.: w młodości ssaków lub okresowo u zwierząt które linieją).
    Zarodek lub z greckiego embrion – osobnik roślinny lub zwierzęcy (także ludzki) we wczesnym etapie rozwoju zwanym okresem zarodkowym. Okres ten zaczyna się podziałem zygoty i u różnych organizmów kończy w różnym czasie. Zarodek występuje u zwierząt wielokomórkowych produkujących gamety a więc począwszy od niektórych gąbek i jamochłonów, natomiast o zarodku wśród roślin mówimy począwszy od paprotników (u mszaków dorosłą rośliną jest gametofit a sporofit nigdy nie jest samodzielny).

    Reklama

    Czas generowania strony: 0.028 sek.