Okrywa
Przeczytaj także...
Zoochoria, zwierzęcosiewność – jeden ze sposobów rozprzestrzeniania diaspor roślinnych (nasion, zarodników, rozmnóżek) przez zwierzęta. Diaspory mogą być np. przyczepione do sierści, albo zjadane i później wydalane. Rośliny rozsiewające się przez zoochorię mają szczególne przystosowania do takiego sposobu rozsiewania, np. nasiona zaopatrzone w haczyki przyczepiające je do sierści zwierząt, specjalne ciałka zachęcające (tzw. elajosomy) mrówki do zabierania nasion, albo jadalne części owocu.Hydrochoria (wodosiewność) – jeden ze sposobów rozprzestrzeniania się nasion roślin i zarodników. Występuje często u roślin wodnych i błotnych (glony, kosaciec, olsza, grążel żółty i inne). Rzadziej u roślin rosnących na mniej wilgotnych stanowiskach np. u mchów, rozchodnika, wiesiołka. Wtedy zarodniki lub nasiona rozsiewane są dzięki deszczowi (deszczosiewność). Wśród roślin wybitnie lądowych hydrochoria występuje np. u palm, umożliwiając rozsiewanie się nasion palmy kokosowej i palmy seszelskiej na nawet bardzo odległe stanowiska (np. wyspy).
Oset (Carduus L.) – rodzaj roślin z rodziny astrowatych. W języku potocznym nazwa ta jest stosowana także dla podobnych morfologicznie roślin należących do innych rodzajów. Gatunkiem typowym jest Carduus nutans L..
Zoochoria, zwierzęcosiewność – jeden ze sposobów rozprzestrzeniania diaspor roślinnych (nasion, zarodników, rozmnóżek) przez zwierzęta. Diaspory mogą być np. przyczepione do sierści, albo zjadane i później wydalane. Rośliny rozsiewające się przez zoochorię mają szczególne przystosowania do takiego sposobu rozsiewania, np. nasiona zaopatrzone w haczyki przyczepiające je do sierści zwierząt, specjalne ciałka zachęcające (tzw. elajosomy) mrówki do zabierania nasion, albo jadalne części owocu.Hydrochoria (wodosiewność) – jeden ze sposobów rozprzestrzeniania się nasion roślin i zarodników. Występuje często u roślin wodnych i błotnych (glony, kosaciec, olsza, grążel żółty i inne). Rzadziej u roślin rosnących na mniej wilgotnych stanowiskach np. u mchów, rozchodnika, wiesiołka. Wtedy zarodniki lub nasiona rozsiewane są dzięki deszczowi (deszczosiewność). Wśród roślin wybitnie lądowych hydrochoria występuje np. u palm, umożliwiając rozsiewanie się nasion palmy kokosowej i palmy seszelskiej na nawet bardzo odległe stanowiska (np. wyspy).
Oset (Carduus L.) – rodzaj roślin z rodziny astrowatych. W języku potocznym nazwa ta jest stosowana także dla podobnych morfologicznie roślin należących do innych rodzajów. Gatunkiem typowym jest Carduus nutans L..
Okrywa z haczykowatymi łuskami na koszyczkach łopianu większego
Zakończone kolcami łuski okrywy u ostu
Okrywa (łac. involucrum, perianthium, ang. involucre, perianth) – skupienie podsadek, przysadek, czasami także podkwiatków, które okrywają niektóre rodzaje kwiatostanów u roślin. Często występują w rodzinie astrowatych (Asteraceae) okrywając koszyczek, poza tym także np. w rodzinach szczeciowatych (Dipsacaceae) i selerowatych (Apiaceae).
Diaspora (gr. dia – przez, na wskroś, sporos – nasiono) – dowolny twór, który służy do rozmnażania i rozprzestrzeniania rośliny lub grzyba. Diasporą może być zarówno cały organizm, jak i jego część zdolna do wyrośnięcia w nowy organizm. Diaspory dzielą się na generatywne i wegetatywne. Do pierwszych należą nasiona, owoce i owocostany, do diaspor wegetatywnych należą: fragmenty plechy, bulwy i bulwki, kłącze, turiony, rozmnóżki, zarodniki.Łopian (Arctium L.) – rodzaj roślin należący do rodziny astrowatych. Liczy 10 gatunków. Występuje w stanie dzikim w umiarkowanych strefach Europy i Azji. W Polsce występują na stanowiskach naturalnych 4 gatunki. Gatunkiem typowym jest Arctium lappa L..
Okrywa może być jedno- lub dwuwarstwowa, przy czym łuski wewnętrznej warstwy okrywy, tzw. (plewinki) są często inaczej zbudowane, niż łuski warstwy zewnętrznej. Po przekwitnięciu kwiatów okrywa kwiatostanu przekształca się zwykle w okrywę owocostanu.
U niektórych gatunków listki okrywy mają haczykowate zakończenia umożliwiające zaczepianie się do sierści zwierząt i rozsiewanie diaspor (zoochoria), jak np. u łopianu. U innych, jak np. u ostów stwardniałe łuski okrywy pełnią funkcję obronną, podobną jak kolce i ciernie.
Koszyczek (łac. anthodium, calathidium, ang. anthodium, head) – typ kwiatostanu groniastego. Na szerokim dnie kwiatowym gęsto osadzone są bezszypułkowe, zwykle drobne kwiaty. Mogą to być same rurkowate kwiaty (jak np. u ostów) lub wyłącznie kwiaty języczkowe (jak np. u mlecza i mniszka). Najczęściej jednak na zewnątrz, jako kwiaty brzeżne umieszczone są kwiaty języczkowe, a wewnątrz kwiaty rurkowate (jak np. u słonecznika). Zewnętrzne kwiaty brzeżne pełnią wówczas zwykle rolę powabni, mającej za zadanie zwabianie owadów, są duże i barwne, często też bezpłodne. Kwiaty w koszyczku z zewnątrz otoczone są łuskami okrywy. Często kielich kwiatów przekształcony jest w puch kielichowy. U podstawy poszczególnych kwiatów w koszyczku często znajduje się łuseczka zwana plewinką, będąca przekształconą przysadką.Gatunek (łac. species, skrót sp.) – termin stosowany w biologii w różnych znaczeniach, zależnie od kontekstu, w jakim występuje. Najczęściej pod pojęciem gatunku rozumie się:
Niektóre owoce rozsiewane przez wodę (hydrochoria) posiadają na okrywie specjalne włoski lub łuski (tzw. miotacze deszczowe), które umożliwiają otwarcie się podczas deszczu owocostanu i wyrzucenie diaspor.
Bibliografia[]
- Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
- Stanisław Tołpa, Jan Radomski: Botanika. Podręcznik dla Techników Rolniczych. Warszawa: PWRiL, 1971.
Warto wiedzieć że... beta
Szczeciowate (Dipsacaceae Juss.) – rodzina roślin okrytonasiennych z rzędu szczeciowców (Dipsacales). Zalicza się tu w zależności od ujęcia systematycznego około 290 gatunków skupionych w 8–11 rodzajów. Rośliny tu należące to byliny z główkowatymi kwiatostanami, liśćmi naprzeciwległymi i suchymi owocami zawierającymi pojedyncze nasiono.
Ciernie (ang. thorn, spine, łac. spina) – ostro zakończone wyrostki roślinne o szydłowatym kształcie będące przekształconymi liśćmi (ciernie pochodzenia liściowego np. u berberysu i kaktusów) lub pędami bocznymi (np. u tarniny i grochodrzewu) oraz rzadziej przylistkami (np. u niektórych wilczomleczowatych). U niektórych palm powstają również ciernie pochodzenia korzeniowego (rzadkość).
Owocostan, owoc złożony – owoce powstające z przeobrażenia całych kwiatostanów. Przy ich tworzeniu może brać udział (oprócz słupka) dno kwiatowe, okwiat, liście przykwiatowe i oś kwiatostanu. Owocostany po dojrzeniu w całości odpadają od rośliny.
Astrowate, złożone (Asteraceae Dum., Compositae Gis.) – rodzina roślin należąca do rzędu astrowców (Asterales). Jedna z najliczniejszych rodzin roślin naczyniowych – należy do niej około 23,6 tysięcy gatunków grupowanych w 1620 rodzajów.
Kwiatostan (ang. inflorescence, łac. inflorescentium) – wyodrębniające się od pozostałej części rośliny skupienie rozgałęzień pędów zakończonych kwiatami. W obrębie kwiatostanu znajdować się mogą poza nimi także liście przykwiatowe (podkwiatek i przysadka), a sam kwiatostan bywa wsparty liściem zwanym podsadką.
Podkwiatek – liść wyrastający na szypułce kwiatowej, między kwiatem i węzłem, z którego wyrasta szypuła. Występuje u niektórych przedstawicieli roślin okrytonasiennych. Zwykle niewielki, czasem wykształca się jednak jako okazały i barwny liść, pełniąc funkcje wabiące (np. u bugenwilli Bougainvillea). U niektórych rodzajów ma duże znaczenie w identyfikacji gatunków (np. u tojadów Aconitum).
Sierść – okrywa włosowa większości ssaków, zarazem ich cecha charakterystyczna. U poszczególnych gatunków sierść wykształciła się w różny sposób, w zależności od środowiska przyrodniczego w jakim ewoluowały. Pełni funkcję ochronną przed mechanicznymi urazami skóry, termoregulacyjną – zapobiega utracie ciepła lub przegrzaniu (odbija część promieni słonecznych chroniąc przed hipertermią), co pozwala zwierzęciu utrzymywać stałą temperaturę ciała.