Ochrona przyrody – ogół działań zmierzających do zachowania w niezmienionym lub optymalnym stanie przyrody ożywionej i nieożywionej, a także krajobrazu. Głównym celem ochrony przyrody jest utrzymanie stabilności ekosystemów i procesów ekologicznych oraz zachowanie różnorodności biologicznej.
Bolesław I Chrobry (Wielki) (ur. 967, zm. 17 czerwca 1025) – pierwszy koronowany król Polski (od 1025 roku) z dynastii Piastów, w latach 1003-1004 także książę Czech jako Bolesław IV, książę Polski od 992 roku.Nowa Zelandia (ang. New Zealand, język maoryski Aotearoa – Kraj Długiej Białej Chmury) – państwo wyspiarskie, położone na południowo-zachodnim Pacyfiku i składające się z dwóch głównych wysp (Północnej i Południowej) oraz szeregu mniejszych wysp, w tym Wyspy Stewart i Wysp Chatham. Archipelag Nowej Zelandii jest najdalej na południe wysuniętą częścią Oceanii, na południowy wschód od Australii. W skład Nowej Zelandii (a dokładnie w skład Commonwealth realm Nowej Zelandii, czyli są to terytoria stowarzyszone lub zależne Nowej Zelandii, ale wchodzące wraz z nią w skład wspólnej domeny królewskiej tudzież królestwa stowarzyszeniowego, połączonego unią personalną ze Zjednoczonym Królestwem i innymi Commonwealth realms) wchodzą również Wyspy Cooka i Niue, które są samorządne, oraz Tokelau i Dependencja Rossa.
Geneza i pierwsze formy ochrony przyrody[]
Działania na rzecz ochrony przyrody podejmowano od najdawniejszych czasów. Znane jest rozporządzenie z 1100 roku p.n.e. w Chinach, dotyczące "zachowania cenniejszych drzew, niektórych lasów i polepszenia gospodarki leśnej". W starożytności kult drzew i lasów był szeroko rozpowszechniony. Z tej przyczyny zwycięskie wojska, chcąc zadać bolesny cios, wycinały drzewa w pokonanych miastach. Rzymianin Cyceron pisał: "niszczenie lasów jest najgorszym wrogiem dobrobytu społeczeństwa".
Regalia (także ducalia) – charakterystyczne dla wczesnego średniowiecza dziedziny gospodarki zastrzeżone dla panującego, wynikające z prawa książęcego i patrymonialnej zasady, iż państwo jest prywatną własnością monarchy. Niektóre z regaliów utrzymały się przez kilka następnych stuleci.Jan Gwalbert Pawlikowski (ur. 18 marca 1860 r. w Medyce, zm. 5 marca 1939 r. we Lwowie) – polski ekonomista, publicysta i polityk, historyk literatury, taternik, jeden z pionierów ochrony przyrody.
Wraz z coraz większym wykorzystaniem zasobów przyrody oraz powiększaniem się wiedzy przyrodniczej pojawiały się inne motywy ochrony środowiska naturalnego.
motywy religijne – według wielu pierwotnych wierzeń "drzewa, jaskinie i inne osobliwości przyrody były siedzibą bogów i duchów, stąd otoczone je kultem religijnym. Dzięki temu stawały się one 'tabu', którego zniszczenie wiązało się ze ściągnięciem na siebie potępienia i przekleństwa". Tak było np. z polami gejzerowymi na terenie Parku Narodowego Yellowstone; Indianie uważali wybuchy gorącej wody i pary wodnej za przejaw gniewu złych duchów i stąd otaczali te miejsca kultem i ochroną.
motywy kulturowe – niektóre miejsca otaczano ochroną, ponieważ wiązały się z wydarzeniami lub postaciami upamiętnionymi w historii i kulturze narodowej danego kraju, np. "Wodogrzmoty Mickiewicza" (Tatry), "Dąb Jagiełły" (Puszcza Białowieska), "Lipy Czarnoleskie".
motywy ekonomiczne – pewne gatunki chronione były z przyczyn ekonomicznych. Jako przykład mogą posłużyć regalia, czy zarządzenie ochrony cisa (z drzewa tego wyrabiano łuki i kusze, nadmierne ich wycinanie i wywóz za granicę mogło grozić osłabieniem siły militarnej kraju), polowań na jelenie, dziki, konie leśne i łososie wydane przez króla Jagiełłę, czy odłowu bobrów wydany Bolesława Chrobrego.
motywy estetyczne – pewne elementy środowiska chroniono ze względu na ich piękno. Przykładem jest "prawo ochrony ptaków śpiewających w Szwajcarii z 1353 roku, zakaz zabijania skowronków wydany w Norymberdze w XV wieku, czy zakaz niszczenia kwiatów wiosennych w okresie Świąt Wielkanocnych wydany w XVII wieku w księstwie Műnster". Do rozwoju motywacji estetycznej przyczynił się np. modny we Francji w XVIII wieku "kult natury", zainicjowany przez Jana Jakuba Rousseau.
motywy patriotyczne – "miłość do Ojczyzny mieści w sobie nieodzownie miłość ojczystej Ziemi", pisał Jan Gwalbert Pawlikowski. Hasło to zainspirowało w Polsce ruchy krajoznawstwa głoszące potrzebę ochrony przyrody.
Podobne rozporządzenia wprowadził w Danii Chrystian V Oldenburg (m.in. zakaz wycinania lasów z 1671 roku). W Rosji rozporządzenia o takim charakterze wydał Piotr I Wielki. W kraju tym w roku 1763 wydano pierwsze zarządzenie o ochronie fauny łownej w wiosennym okresie rozmnażania.
Panda mała, panda mniejsza, panda czerwona (Ailurus fulgens) – gatunek drapieżnego ssaka z rodziny pandowatych (Ailuridae). Dawniej była zaliczana do szopowatych. Wraz z pandą wielką tworzyła niegdyś podrodzinę Ailurinae w rodzinie niedźwiedziowatych (Ursidae).Pomnik przyrody – prawnie chroniony twór przyrody, szczególnie cenny ze względów naukowych, zabytkowych, kulturowych i innych.
W XIX wieku do rozpropagowania idei ochrony środowiska przyczynił się niemiecki przyrodnik Aleksander von Humboldt, który wprowadził pojęcie pomnik przyrody.
Rozwój wiedzy przyrodniczej w XIX wieku przyczynił się do powstania idei parku narodowego. Pierwszym takim obiektem był Park Narodowy Yellowstone powołany ustawą amerykańskiego Kongresu w 1872 roku. W 1887 roku powołano Park Narodowy Banff w Kanadzie, a w 1894 roku w Nowej Zelandii Park Narodowy Tongariro.
Łosoś szlachetny, łosoś atlantycki, łosoś pospolity, łosoś europejski, łosoś (Salmo salar) – ryba z rodziny łososiowatych (Salmonidae).Jean-Jacques Rousseau (ur. 28 czerwca 1712 w Genewie, zm. 2 lipca 1778 w Ermenonville) – genewski pisarz tworzący w języku francuskim, filozof i pedagog, autor koncepcji swobodnego wychowania.
Zobacz też[]
Ochrona przyrody w Polsce
Ochrona środowiska
Struktura ekosystemu
Zielone Płuca Polski
Przypisy
