Oaza antarktyczna
Przeczytaj także...
McMurdo Dry Valleys (pol. Suche Doliny McMurdo) − doliny na Ziemi Wiktorii, w pewnej części stale pozbawione pokrywy lodowej. Zajmują one ok. 4800 km (0,03% powierzchni kontynentu) i są największą oazą antarktyczną. Ze względu na niską wilgotność powietrza i brak znaczącej pokrywy lodowej, jest to de facto pustynia.Pustynia – teren o znacznej powierzchni, pozbawiony zwartej szaty roślinnej wskutek małej ilości opadów i przynajmniej okresowo wysokich temperatur powietrza, co sprawia, że parowanie przewyższa ilość opadów. Na gorących pustyniach temperatury sięgają do 50 °C (najwyższa zanotowana temperatura to 57,7 °C), nocą zaś dochodzą do 0 °C, charakterystyczne są dla nich też znaczne amplitudy dobowe temperatury, stały deficyt wilgotności oraz silne nasłonecznienie.
Fauna (od łac. Faunus – bóg trzód i pasterzy) – ogólne określenie na wszystkie gatunki zwierząt na danym obszarze (np. fauna Polski) lub w danym środowisku (fauna sawannowa), a także okresie geologicznym (np. fauna kambryjska). Badanie fauny pozostaje w gestii faunistyki, ale korzystają z niego również inne dziedziny biologii, np. ekologia i etologia, natomiast odkrycia faunistyki są systematyzowane przez systematykę.
McMurdo Dry Valleys (pol. Suche Doliny McMurdo) − doliny na Ziemi Wiktorii, w pewnej części stale pozbawione pokrywy lodowej. Zajmują one ok. 4800 km (0,03% powierzchni kontynentu) i są największą oazą antarktyczną. Ze względu na niską wilgotność powietrza i brak znaczącej pokrywy lodowej, jest to de facto pustynia.Pustynia – teren o znacznej powierzchni, pozbawiony zwartej szaty roślinnej wskutek małej ilości opadów i przynajmniej okresowo wysokich temperatur powietrza, co sprawia, że parowanie przewyższa ilość opadów. Na gorących pustyniach temperatury sięgają do 50 °C (najwyższa zanotowana temperatura to 57,7 °C), nocą zaś dochodzą do 0 °C, charakterystyczne są dla nich też znaczne amplitudy dobowe temperatury, stały deficyt wilgotności oraz silne nasłonecznienie.
Fauna (od łac. Faunus – bóg trzód i pasterzy) – ogólne określenie na wszystkie gatunki zwierząt na danym obszarze (np. fauna Polski) lub w danym środowisku (fauna sawannowa), a także okresie geologicznym (np. fauna kambryjska). Badanie fauny pozostaje w gestii faunistyki, ale korzystają z niego również inne dziedziny biologii, np. ekologia i etologia, natomiast odkrycia faunistyki są systematyzowane przez systematykę.
Stacja Nowołazariewskaja położona w oazie Schirmachera
Oaza antarktyczna – leżący na Antarktydzie teren wolny od pokrywy lodowej.
Pochodzenie terminu[ | edytuj kod]
Termin „oaza” dla określenia nie zlodowaconego fragmentu kontynentu antarktycznego został po raz pierwszy użyty w 1936 przez Alfreda Stephensona z brytyjskiej wyprawy, przez analogię z oazami na pustyniach. W 1957, a potem w 1968 radzieccy badacze nadali mu węższe znaczenie, związane z meteorologią: miał on oznaczać wyłącznie obszary, w których ablacja pokrywy lodowcowej sprawia, że lokalnie lód nie występuje. Definicja taka wyłącza spod terminu nunataki, przybrzeżne urwiska, półwyspy, wyspy i obszary, w których warunki topograficzne uniemożliwiają utrzymywanie się lodu. Ta ostatnia grupa obejmuje największe na Antarktydzie tereny wolne od lodu: Suche Doliny na Ziemi Wiktorii i Oazę Amery’ego, ograniczoną przez duże lodowce.
Wielka Brytania, Zjednoczone Królestwo (ang. United Kingdom), Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej (ang. United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland) – unitarne państwo wyspiarskie położone w Europie Zachodniej. W skład Wielkiej Brytanii wchodzą: Anglia, Walia i Szkocja położone na wyspie Wielka Brytania oraz Irlandia Północna leżąca w północnej części wyspy Irlandia. Na wyspie tej znajduje się jedyna granica lądowa Zjednoczonego Królestwa z innym państwem – Irlandią. Poza nią, Wielka Brytania otoczona jest przez Ocean Atlantycki na zachodzie i północy, Morze Północne na wschodzie, kanał La Manche na południu i Morze Irlandzkie na zachodzie.Definicja (z łac. definitio; od czas. definire: de + finire, "do końca, granicy"; od finis: granica, koniec) – wypowiedź o określonej budowie, w której informuje się o znaczeniu pewnego wyrażenia przez wskazanie innego wyrażenia należącego do danego języka i posiadającego to samo znaczenie.
Warunki[ | edytuj kod]
Oazy generalnie nie muszą być obszarami, w których opady są szczególnie małe. Przeważnie oazy położone są w strefie przybrzeżnej o klimacie łagodniejszym niż w głębi kontynentu; większość leży nad otwartym morzem, choć oazy Bungera i Schirmachera są oddzielone od morza przez lodowce szelfowe. Wszystkie noszą ślady istnienia w przeszłości pokrywy lodowcowej. Często występują powierzchniowe jeziora i niewielkie cieki wodne. Dzięki istnieniu rozmaitych nisz ekologicznych występuje różnorodna fauna. W części oaz antarktycznych rośnie także prymitywna roślinność – mchy i porosty na podłożu skalnym.
Oaza Amery’ego – oaza antarktyczna położona u stóp północno-wschodnich Gór Księcia Karola, na Ziemi Mac Robertsona na Antarktydzie Wschodniej.Porosty (łac. Lichenes z gr. λειχήνα, leichena) – tradycyjna nazwa organizmów składających się z grzybów (Fungi), tworzących obligatoryjne symbiozy – głównie z prokariotycznymi cyjanobakteriami (Cyanobacteria) lub eukariotycznymi zielenicami (Chlorophyta). Jako samodzielna jednostka taksonomiczna przestała istnieć w 1981 roku w wyniku zmian, wprowadzonych przez Międzynarodowy Kodeks Nomenklatury Botanicznej. Pojęcie to ujmowane jest obecnie w kategoriach ekologicznych (podobnie jak grzyby mykoryzowe), a nie systematycznych. Systematyka i nomenklatura porostów dotyczy ich komponentu grzybowego.
Lista[ | edytuj kod]
Poniższa tabela opisuje największe pod względem powierzchni i niektóre spośród mniejszych oaz. Podane są także stacje polarne położone w ich obrębie:
Przypisy[ | edytuj kod]
- ↑ Beau Riffenburgh: Encyclopedia of the Antarctic. Taylor & Francis Group, 2007, s. 679. ISBN 0-415-97024-5.
- ↑ D.B. Gore. Blanketing snow and ice; constraints on radiocarbon dating deglaciation in East Antarctic oases. „Antarctic Science”. 9 (3), s. 336–346, 1997.
Mchy (Bryophyta) – gromada roślin telomowych obejmująca małe, osiągające od 1 do 10 cm wysokości organizmy, przeważnie żyjące skupiskowo w ocienionych i wilgotnych miejscach. Nie wykształcają one prawdziwych liści, łodyg czy korzeni, zamiast nich posiadają listki (mikrofile), łodyżki oraz chwytniki, spełniające podobne funkcje, lecz mające odmienną budowę. W rozwoju mchów wyróżnia się dwa następujące po sobie pokolenia: płciowe (gametofit) wytwarzające gametangia (plemnie i rodnie) oraz bezpłciowe (sporofit) wytwarzające zarodniki.Urwisko – bardzo stromy, pionowy lub przewieszony teren. Urwisko może być zbudowane ze skał, gliny. Wspinacze nazywają tak fragment ściany w górach czy skałkach.
Warto wiedzieć że... beta
Nunatak (kalaallisut: nunataq) – wzgórze, szczyt wznoszący się nad powierzchnię lądolodu i otoczony zewsząd przez pokrywę lodową.
Lodowiec szelfowy – brzeżna część lądolodu, która unosi się swobodnie na powierzchni wody, podczas gdy jego podstawa jest zanurzona. Powierzchnia lodowca szelfowego jest niemal zupełnie płaska (spadek nie przekracza 0,5%) i na ogół kończy się lodowym klifem, stanowiącym czoło lodowca, od którego oddzielają się góry lodowe. Innymi słowy, lód szelfowy to przesuwające się masy lodowe, które u czoła tworzą barierę lodową, od której odrywają się fragmenty tworzące luźno pływające góry lodowe.
Oaza Bungera - jedna z największych na Antarktydzie powierzchni nie pokrytych lądolodem, położona na granicy Wybrzeża Królowej Mary i Wybrzeża Knoxa.
Oaza (ze stgr. Ὄασις Óasis, pierwotnie prawdopodobnie z koptyjskiego wahe, ouahe – miejsce do zamieszkania) – teren o bardzo bujnej roślinności na obszarze pustyń i półpustyń. Występują one w miejscach, gdzie woda z rzek przenika do gruntu (oazy nadrzeczne) lub w miejscach, gdzie zwierciadło wody gruntowej znajduje się płytko lub sięga powierzchni gruntu, powodując występowanie zbiorników lub obszarów źródliskowych. Zakładane są także oazy sztuczne – w miejscach zasilanych wodami gruntowymi pozyskiwanymi poprzez studnie artezyjskie lub nawadnianych kanałami prowadzącymi wody rzeczne. Takie same działania pozwalają także powiększyć obszar oaz naturalnych.
Lodowiec – wolno płynąca masa lodu powstałego z przekształcenia pokładów wiecznego śniegu. Lodowce są największym rezerwuarem wody słodkiej na Ziemi i drugim po oceanach wody na świecie.
Wyspa – trwały fragment lądowej powierzchni Ziemi, który jest otoczony ze wszystkich stron wodą. Wyspy istnieją więc na rzekach, jeziorach, stawach, morzach i oceanach. Mała wyspa to wysepka. Za wyspy nie uznaje się ruchomych ławic piaszczystych ani obszarów lądu zalewanych podczas przypływów.
Meteorologia (gr. metéōron (μετέωρον) - unoszący się w powietrzu, lógos (λόγος)- słowo, wiedza) - nauka zajmująca się badaniem zjawisk fizycznych i procesów zachodzących w atmosferze, szczególnie w jej niższej warstwie - troposferze. Bada, jak te procesy wpływają na przebieg procesów atmosferycznych i stan pogody na danym obszarze.