Notariusz
Adwokat (łac. advocatus od advocare, wzywać na pomoc) – prawnik świadczący pomoc prawną w szczególności polegającą na udzielaniu porad prawnych, sporządzaniu opinii prawnych, opracowywaniu projektów aktów prawnych oraz występowaniu przed sądami i urzędami. Adwokatów nazywa się potocznie (choć nieprecyzyjnie) obrońcami sądowymi. W Polsce zawód wykonywany na podstawie ustawy z dnia 26 maja 1982 r. Prawo o adwokaturze.Weksel (z nm. Wechsel ‘zmiana’) – rodzaj papieru wartościowego imiennego lub na zlecenie, w którym wystawca weksla (trasant) zobowiązuje się bezwarunkowo, że inna osoba (trasat) dokona na rzecz odbiorcy weksla (remitenta) zapłaty określonej sumy pieniężnej (weksel trasowany) albo sam przyrzeka, że zapłaci sumę wekslową odbiorcy weksla (weksel własny, sola weksel). Przy wekslu własnym wystawca jest głównym dłużnikiem odbiorcy weksla – odwrotnie niż przy wekslu trasowanym, gdzie dłużnikiem głównym jest trasat, który przyjął weksel (jako akceptant), a dłużnikiem ubocznym wystawca, który odpowiada w razie niewypłacalności dłużnika głównego.
Dokument urzędowy – termin prawniczy służący do określenia środka dowodowego w postaci dokumentu pochodzącego od powołanego do jego sporządzenia organu państwowego, organizacji, jednostki organizacyjnej lub podmiotu (w zakresie poruczonych im z mocy prawa lub porozumienia spraw rozstrzyganych w drodze decyzji administracyjnej, czy też wydawania zaświadczeń).
Notariusz (etym. łac. notarius, dawniej w Polsce rejent) – w systemach prawnych należących do systemu prawa kontynentalnego prawnik tworzący akty stosowania prawa, w pewnym stopniu również świadczący pomoc prawną. Tak pojęta funkcja notariusza różni się od tej, która występuje w systemie common law (notary public).
Regulacja prawna w Polsce[ | edytuj kod]
Pozycja notariusza w polskim systemie prawnym[ | edytuj kod]
Notariusz to powoływany przez ministra sprawiedliwości prawnik upoważniony do sporządzania aktów notarialnych i dokonywania innych czynności notarialnych. Działalność notariuszy reguluje m.in. ustawa z dnia 14 lutego 1991 roku Prawo o notariacie. Zgodnie z ustawą Prawo o notariacie notariusz jest osobą zaufania publicznego i korzysta z ochrony przysługującej funkcjonariuszom publicznym. Istotną funkcją notariuszy w obrocie prawnym jest ograniczenie sporów sądowych poprzez zapewnienie czynnościom kontraktowym nadzoru profesjonalnego prawnika dbającego o formalnoprawną poprawność sporządzanych dokumentów z uwzględnieniem porządku prawnego i woli osób, w imieniu których dokonuje czynności notarialnych. Dyskusyjną kwestią jest status prawny notariuszy. Notariusze dokonują czynności notarialnych w wykonaniu uprawnień nadanych im przez państwo polskie w zakresie czynności o formie zastrzeżonej pod rygorem nieważności lub wolą stron przez inne podmioty i jednostki (strony czynności), a także w innych wypadkach prawem przewidzianych.
Czynności notarialne[ | edytuj kod]
Rolą notariuszy w systemie prawnym Rzeczypospolitej Polskiej jest zabezpieczenie niektórych sfer obrotu cywilnoprawnego (np. umów sprzedaży, protokołów prawem wymaganych itp.). Czynności dokonane przez notariusza zgodnie z prawem mają charakter dokumentu urzędowego. Z formalnego punktu widzenia notariusze nie świadczą usług jak adwokaci czy radcowie prawni, lecz dokonują czynności notarialnych, podobnie jak sądy. Notariusze mogą wykonywać także niektóre czynności w prawie polskim klasycznie zastrzeżone dla sądów powszechnych, jak np. sporządzać akty poświadczenia dziedziczenia (tak testamentowego, jak i ustawowego), zastępujące postanowienie sądu w sprawie stwierdzenia nabycia spadku. Za dokonane czynności notarialnej notariuszowi przysługuje wynagrodzenie uregulowane w rozporządzeniu ministra sprawiedliwości.
Niektóre obowiązki[ | edytuj kod]
Przy dokonywaniu czynności notarialnych notariusz jest obowiązany czuwać nad należytym zabezpieczeniem praw i słusznych interesów stron oraz innych osób, dla których czynność ta może powodować skutki prawne. Doniosłą rolę odgrywa obowiązek notariusza dbania o zgodne interesy stron czynności prawnych, ograniczając tym samym możliwość wykorzystania braku wiedzy prawniczej jednej strony kontraktu przez drugą, poprzez ułożenie stosunku prawnego w optymalny sposób. W przypadku czynności notarialnych dokumentujących czynności prawne konsensualne ostateczny kształt uformowanego stosunku prawnego zależy jednak głównie od woli stron czynności, jednak formowany stosunek prawny musi mieścić się w granicach obowiązującego prawa. Notariusz jest także płatnikiem podatków należnych Skarbowi Państwa: podatku od czynności cywilnoprawnych i podatku od spadków i darowizn oraz pobiera i odprowadza do sądu niektóre opłaty sądowe w określonych przypadkach. Notariusz obowiązany jest przekazywać organom podatkowym wypisy aktów notarialnych lub informacje w zakresie danych dotyczących czynności prawnej objętej obowiązkiem podatkowym właściwym naczelnikom urzędów skarbowych, a także innym uprawnionym osobom (np. stronom czynności) i instytucjom (sądom powszechnym).
Wybrane ograniczenia[ | edytuj kod]
Ograniczenia dotyczące podejmowania dodatkowego zajęcia oraz zrzeszania się w formie spółek:
Rejestry notarialne[ | edytuj kod]
W 2009 roku Krajowa Rada Notarialna utworzyła system informatyczny do prowadzenia Rejestru Aktów Poświadczenia Dziedziczenia (RAPD). Utworzenie Rejestru Aktów Poświadczenia Dziedziczenia było związane z powierzeniem polskim notariuszom nowych kompetencji z zakresu prawa spadkowego. W szczególności notariusze mogą dokonywać alternatywnie wobec postępowań sądowych – notarialnych poświadczeń dziedziczenia. Notarialny akt poświadczenia dziedziczenia zarejestrowany w wyżej wymienionym Rejestrze ma skutki prawomocnego postanowienia sądu o stwierdzeniu nabycia spadku.
W 2011 został utworzony kolejny rejestr elektroniczny, Notarialny Rejestr Testamentów, którego celem jest, z jednej strony, zmniejszenie ryzyka, że testament pozostanie nieznany lub będzie ujawniony z opóźnieniem, a z drugiej strony – ułatwienie ujawnienia tegoż testamentu po śmierci testatora. Dokonano również unowocześnienia zaplecza informatycznego i połączenia obu rejestrów w jeden spójny system o nazwie Rejestry Notarialne. W 2012 Notarialny Rejestr Testamentów został przyłączony do Europejskiej Sieci Rejestrów Testamentów. Od tej chwili obywatele polscy za pośrednictwem notariusza mogą przeszukiwać zagraniczne rejestry testamentów, a obywatele innych państw – zadawać zapytania do rejestru polskiego.
W 2016 roku RAPD przekształcony został w Rejestr Spadkowy, w którym rejestruje się zarówno Akty Poświadczenia Dziedziczenia, sporządzane przez Notariuszy, jak i Sądowe Postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku.
Przypisy[ | edytuj kod]
- REJENT nr 11 z 2013, 116–118, http://www.rejent.com.pl/app/appStowarzyszenieS/4c7a49774d544d7663334230587a49774d544e664d5445756347526d, 2013 .!!!goły link w tytule
- Ustawa z dnia 14 grudnia 2018 r. o zmianie ustawy – Prawo o notariacie (Dz.U. z 2019 r. poz. 87).
- ↑ Art. 79 ustawy Prawo o notariacie (Dz.U. z 2020 r. poz. 1192).
- Art. 1 ustawy Prawo o notariacie.
- Ustawa o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz.U. z 2020 r. poz. 815).
- Ustawa o podatku od spadków i darowizn (Dz.U. z 2019 r. poz. 1813).
- Art. 19 ustawy Prawo o notariacie.
- Art. 4 ustawy Prawo o notariacie (Dz.U. z 2020 r. poz. 1192).
- Dz.U. z 2020 r. poz. 1192.