Nirvana – amerykański zespół grunge'owy, założony przez wokalistę i gitarzystę Kurta Cobaina i basistę Krista Novoselica w Aberdeen (USA) w 1987. Zespół w ciągu siedmiu lat swojej działalności zatrudniał kilku perkusistów (najdłużej w zespole grał Dave Grohl, który dołączył do grupy w 1990).

Nirvana zdobyła ogólnoświatową sławę po wydaniu albumu Nevermind oraz pierwszego singla promującego płytę, "Smells Like Teen Spirit" (1991) oraz stała się jednym z prekursorów podgatunku muzyki rockowej, grunge. Inne grupy pochodzące z Seattle również odegrały dużą rolę na scenie rockowej w latach 80. i 90., Pearl Jam i Soundgarden. Dzięki działalności tych zespołów grunge i rock alternatywny stały się najczęściej nadawanymi przez stacje radiowe gatunkami muzycznymi na początku lat 90. Wokalista zespołu, Kurt Cobain, zyskał miano "przedstawiciela nowego pokolenia", zaś Nirvana stała się jednym z niewielu zespołów kojarzonych z Generacją X. Wobec medialnego zamieszania Cobain skupił się w pełni na muzyce zespołu, gdyż uważał, iż wizja artystyczna oraz przekaz zespołu zostały źle zinterpretowane przez odbiorców.

Zespół został rozwiązany po śmierci Cobaina w 1994, ale popularność Nirvany po tym wydarzeniu jeszcze bardziej wzrosła. W 2002 wydano nieukończone przez zespół demo "You Know You're Right", które okazało się międzynarodowym hitem i uplasowało się na szczytach list przebojów. Do marca 2009 zespół sprzedał ponad 25 milionów albumów w Stanach Zjednoczonych oraz ponad 50 milionów na całym świecie.

Początki[]

Cobain i Novoselic poznali się w 1985. Obaj byli fanami zespołu Melvins, uczyli się akordów do utworów tej grupy oraz uczęszczali na jej koncerty. Po kilku nieudanych próbach założenia własnego zespołu, Cobain i Novoselic połączyli siły z perkusistą Aaronem Burckhardem, tworząc pierwsze wcielenie grupy, która w wyniku wielu późniejszych zmian nazwy stała się ostatecznie Nirvaną. W późniejszych wywiadach Cobain określił wczesną muzykę zespołu jako "mieszankę Gang of Four i Scratch Acid". Po kilku miesiącach Burckhard rozstał się z kapelą, jego miejsce zajął Dale Crover z Melvins, z którym Nirvana nagrała swoje pierwsze dema. Po odejściu Crovera perkusistą został Dave Foster.

W pierwszych miesiącach istnienia zespołu jego nazwa zmieniła się kilkakrotnie (m.in. Skid Row, Pen Cap Chew i Ted Ed Fred). Nazwa Nirvana pojawiła się w 1988, co Cobain wyjaśniał: "chciałem nazwę ładną i zgrabną, nieprzypominającą jakiejś obleśnej punk-rockowej grupy w rodzaju Angry Samoans. Po raz pierwszy pod nową nazwą zespół zagrał w marcu 1988, a niedługo potem przyjął kolejnego perkusistę, Chada Channinga.

Pierwszym oficjalnym nagraniem Nirvany był singel "Love Buzz/Big Cheese", wydany w 1988 za pośrednictwem niezależnej wytwórni Sub Pop. Rok później zespół wydał pierwszy album studyjny, Bleach. Producentem nagrania został Jack Endino, który we wczesnym okresie istnienia formacji pomógł w realizacji kilku dem ich autorstwa. Bleach był w wysokim stopniu zainspirowany twórczością Melvins, Pixies i Black Sabbath. W wywiadzie dla Rolling Stone z 2001 Novoselic przyznał, że zespół w czasie trasy koncertowej słuchał płyty, która "po jednej stronie miała utwór The Smithereens, zaś po drugiej piosenkę zespołu Celtic Frost. To prawdopodobnie z tej mieszanki zaczerpnęliśmy inspirację". Bleach stał się ulubionym albumem prowincjonalnych rozgłośni radiowych, znacząco różnił się jednak od dwóch następnych wydawnictw grupy.

Koszty nagrania albumu w wysokości 606 dolarów i 17 centów opłacił Jason Everman. Everman, przedstawiony Cobainowi przez Dylana Carlsona, zaoferował pomoc finansową w kwestiach opłat za sesje nagraniowe i trasy koncertowe. Pomimo tego, że Everman nie zagrał na żadnym utworze umieszczonym na Bleach, został zapisany jako czynny gitarzysta grupy, by, jak to ujął Novoselic, "przywiązać go do zespołu i sprawić, by zaczął się z nim utożsamiać". Po zakończeniu nagrań do albumu, Everman stał się oficjalnym drugim gitarzystą Nirvany, jednak został wyrzucony z zespołu po zakończeniu amerykańskiego etapu trasy koncertowej promującej Bleach.

Crocodile Cafe – jeden z pierwszych klubów, w których grała Nirvana

W wywiadzie udzielonym pod koniec 1989, Cobain powiedział: "Pierwsze piosenki były pełne furii (...) Z biegiem czasu jednak stawały się coraz bardziej i bardziej popowe, w miarę jak ja czułem się coraz bardziej i bardziej szczęśliwy. Teraz opowiadają o konfliktach w związkach, uczuciach do innych ludzi". W kwietniu 1990 Nirvana rozpoczęła współpracę z producentem Butchem Vigiem i rozpoczęła nagrania do drugiego albumu studyjnego w Smart Studios w Madison. Novoselic i Cobain nie ukrywali, że są rozczarowani grą Channinga na perkusji, a ten z kolei był sfrustrowany faktem, że koledzy nie pozwalają mu wziąć udziału w pisaniu utworów. Tuż po zakończeniu nagrań do albumu, Channing odszedł z grupy. Po kilku tygodniach, w czasie których tymczasowym perkusistą był ponownie Dale Crover, do Nirvany dołączył dotychczasowy muzyk zespołu Mudhoney, Dan Peters. Peters nagrał z zespołem jedynie utwór "Sliver". Kilka tygodni później Buzz Osborne zapoznał Cobaina i Novoselica z Dave'em Grohlem, który szukał nowego zespołu po rozwiązaniu Scream. Kilka dni po przyjeździe do Seattle Grohl został przesłuchany przez Cobaina i Novoselic. Basista Nirvany powiedział po latach w jednym z wywiadów: "Po dwóch minutach wiedzieliśmy, że to jest właściwy perkusista".