Nimfy

Przeczytaj także...
Priap (stgr. Πρίαπος Priapos, łac. Priapus) – w mitologii greckiej i rzymskiej bóg płodności, zapewniający urodzaj. Był synem Dionizosa lub Hermesa i Afrodyty. Opiekował się ogrodami, drzewami w nich rosnącymi oraz winnicami.Hesperydy (gr. Ἑσπερίδες Hesperídes, łac. Hesperides ‘wieczornice’) – w mitologii greckiej nimfy Zachodzącego Słońca; strażniczki jabłoni o złotych jabłkach; trzy siostry o imionach:
Hermes (gr. Ἑρμῆς Hermḗs, łac. Mercurius) – w mitologii greckiej bóg dróg, podróżnych, kupców, pasterzy, złodziei, posłaniec bogów i psychopomp. Hermes jako bóg handlu musiał mieć opanowane techniki dobijania targu, uznano go więc za boga "przekonującej wymowy". A ponieważ stąd już tylko krok od zwykłego cwaniactwa, Hermes został także opiekunem złodziei, co przypisywano mu raczej żartem niż serio. Jeden z 12 bogów olimpijskich.

Jasnowłosa nimfa – obraz olejny Paula Chabasa

Zdziwiona Diana – obraz olejny Jules'a Josepha Lefebvre'a z 1879 r.

Nimfa – obraz olejny Henryka Siemiradzkiego z 1863 r.

Nimfy (gr. Νύμφαι Nýmphai, l. poj. Νύμφη Nýmphē, łac. Nymphae ‘młode kobiety’, ‘dziewczyny w porze godowej’, ‘narzeczone’) – w mitologii greckiej i mitologii rzymskiej boginie (niższego rzędu) i uosobienia sił żywotnych przyrody.

Echo (gr. Ἠχώ Ēchṓ, łac. Echo, ‘echo’, ‘odgłos’, ‘dźwięk’) – w mitologii greckiej oreada i uosobienie echa.Nereidy (gr. Νηρηίδες Nērēídes, łac. Nereides, l.poj. gr. Νηρηίς Nērēís, łac. Nereid) – w mitologii greckiej kilkadziesiąt nimf morskich, córek Nereusa i Doris, powszechnie znanych z wielkiej urody.

Spis treści

Mitologia[]

Homer przedstawiał je jako córki Zeusa. Były pięknymi, młodymi i długowiecznymi kobietami. Mieszkały we wsiach, lasach i wodach. Były duchami pól i ogólnie całej przyrody. Stanowiły uosobienie jej płodności i wdzięku. Zamieszkiwały groty, gdzie spędzały czas przędąc i śpiewając.

Jules Joseph Lefebvre (ur. 14 marca 1836 w Tournan-en-Brie, zm. 24 lutego 1911 w Paryżu), francuski malarz akademicki i pedagog.Étienne Maurice Falconet (ur. 1 grudnia 1716 roku w Paryżu, tamże zm. 1 stycznia 1791 roku) – rzeźbiarz francuski, pod patronatem Madame Pompadour zaliczany do najlepszych rzeźbiarzy nurtu barokowego we Francji, mimo tego pod pewnymi względami uważany za rzeźbiarza neoklasycznego. Jego najbardziej znanym dziełem jest pomnik konny Piotra Wielkiego w Petersburgu,znany jako Jeźdźciec miedziany.

Nimfy nie stanowiły grupy jednorodnej. Dzieliły się na różne grupy w zależności od miejsca zamieszkania: nimfy wodne nazywano najadami, leśne driadami, drzewne hamadriadami, górskie oreadami, a łąkowe lejmoniadami. W mitologii występują także alseidy, meliady, Nereidy, Okeanidy, syreny i Atlantydy (Hesperydy, Hiady oraz Plejady).

Język grecki, greka (starogr. dialekt attycki Ἑλληνικὴ γλῶττα, Hellenikè glõtta; nowogr. Ελληνική γλώσσα, Ellinikí glóssa lub Ελληνικά, Elliniká) – język indoeuropejski z grupy helleńskiej, w starożytności ważny język basenu Morza Śródziemnego. W cywilizacji Zachodu zaadaptowany obok łaciny jako język terminologii naukowej, wywarł wpływ na wszystkie współczesne języki europejskie, a także część pozaeuropejskich i starożytnych. Od X wieku p.n.e. zapisywany jest alfabetem greckim. Obecnie, jako język nowogrecki, pełni funkcję języka urzędowego w Grecji i Cyprze. Jest też jednym z języków oficjalnych Unii Europejskiej. Po grecku mówi współcześnie około 15 milionów ludzi. Język grecki jest jedynym językiem z helleńskich naturalnych, który nie wymarł.Dafne (gr. Δάφνη Dáphnē, łac. Daphne ‘laur’, ‘wawrzyn’) – w mitologii greckiej nimfa, ulubienica Artemidy, ukochana Apollina.

Nimfy były często żonami herosów lub założycieli miast. Często pojawiały się w mitach o tematyce miłosnej. Zwykle ich kochankami byli: Pan, satyrowie, Priap, którzy uosabiali męskie siły w przyrodzie. Były także wybrankami większych bogów, jak: Zeus, Apollo, Hermes, Dionizos. Nimfy często zakochiwały się i uprowadzały młodzieńców np. Hylasa.

Heros (stgr. ἥρως "bohater") – w mitologii greckiej postać zrodzona ze związku człowieka i boga. Herosi mieli nadzwyczajne zdolności, jak wielka siła, spryt lub inne przymioty. Byli dowodem przenikania się świata bogów i ludzi.Kalipso (gr. Καλυψώ Kalypsṓ, łac. Calypso) – w mitologii greckiej nimfa żyjąca na Ogygii (gr. Ὠγυγία), wyspie identyfikowanej z różnymi rzeczywistymi wyspami na Morzu Śródziemnym i Oceanie Atlantyckim. Uchodziła za córkę tytana Atlasa lub Heliosa. To przez wspieranie ich podczas tytanomachii została uwięziona na Ogygii.

Opiekowały się boskimi niemowlętami jak Zeus czy Dionizos, np. Amaltea.

Najbardziej znanymi nimfami były: Dafne, Echo i Kalipso. W wiekach późniejszych nimfy stały się częstym tematem wierszy i dramatów. Od ich nazwy wywodzą się terminy nimfomania, nimfetka i nimfofilia.

Kult[]

Uważano je za bóstwa niższego rzędu, do których zwracano się z prośbami i które nie były groźne. Zazwyczaj były w służbie u wielkich bogiń, najczęściej Artemidy, niekiedy bogów, jak Hermes czy Dionizos, gdzie były partnerkami satyrów lub sylenów, albo jednej z nich, ale wyższego rzędu.

Animizm (łac. anima – dusza) – zespół wierzeń występujący w religiach archaicznych bądź tradycyjnych zakładający istnienie świata materialnego i duchowego, współistnienie duszy z ciałem, przypisujący duszę lub rzadziej ducha zmarłych ludzi, wszystkim roślinom, zwierzętom, minerałom i żywiołom.Wiła, samowiła – południowosłowiański i ruski odpowiednik południcy, mamuny i rusałki. Na zachodniej Słowiańszczyźnie znana w zdegradowanej formie jako straszydło lub demon sprowadzający na ludzi obłęd.

W Grecji wierzono w nimfy do czasów nowożytnych. Obecnie tłumaczy się ich kult jako pozostałości pierwotnego animizmu.

Nimfy w kulturze[]

W latach 1512–1515 powstał obraz Dwie nimfy, autorstwa Palmy il Vecchio. Ok. 1525 ten sam artysta namalował obraz Kąpiąca się nimfa. W 1580 r. Giovanni da Bologna stworzył rzeźbę, której nadał tytuł Nimfa. W 1613 r. Peter Paul Rubens stworzył obraz Nimfa i satyrowie. Ten sam malarz namalował w 1617 r. obraz Trzy nimfy z rogiem obfitości. Natomiast spod pędzla tego malarza w latach 1635–1640 wyszedł obraz Nimfy Diany, zaskoczone przez satyrów. Étienne Maurice Falconet stworzył w 1757 r. rzeźbę, którą nazwał Nimfa wychodząca z kąpieli. W 1855 r. za sprawą Arnolda Böcklina powstało dzieło Centaur i nimfa.

Południca (przypołudnica, żytnia, rżana baba, baba o żelaznych zębach) – według wierzeń słowiańskich złośliwy i morderczy demon polujący latem na tych, którzy niebacznie w samo południe przebywali w polu.Dramat (z gr. δρᾶμα – dráma czyli działanie, akcja) – jeden z trzech rodzajów literackich (obok liryki i epiki). Jest to właściwie rodzaj sztuki na granicy teatru i literatury.

Zobacz też[]

Bibliografia[]

P. Grimal, Słownik mitologii greckiej i rzymskiej, Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich, Wrocław 1987, ISBN 83-04-01069-0

W. Kopaliński, Słownik mitów i kultury tradycji, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1987, ISBN 83-06-00861-8

Henryk Hektor Siemiradzki (ur. 12 października/24 października 1843 w Nowobiełgorodzie, zm. 23 sierpnia 1902 w Strzałkowie) – polski malarz, przedstawiciel akademizmu.Homer (st.gr. Ὅμηρος, Hómēros, nw.gr. Όμηρος) (VIII wiek p.n.e.) – grecki pieśniarz wędrowny (aojda), epik, śpiewak i recytator (rapsod). Uważa się go za ojca poezji epickiej. Najstarszy znany z imienia europejski poeta, który zapewne przejął dziedzictwo długiej i bogatej tradycji ustnej poezji heroicznej. Do jego dzieł zalicza się eposy: Iliadę i Odyseję. Grecka tradycja widziała w nim również autora poematów heroikomicznych Batrachomyomachia i Margites oraz Hymnów homeryckich. Żaden poeta grecki nie przewyższył sławą Homera. Na wyspach Ios i Chios wzniesiono poświęcone mu świątynie, a w Olimpii i Delfach postawiono jego posągi. Pizystrat wprowadził recytacje homeryckich poematów na Panatenaje.

w oparciu o Wikipedię (licencja GFDL, CC-BY-SA 3.0, autorzy, historia, edycja)

Warto wiedzieć że... beta

Okeanidy (gr. Ὠκεανίδες Ōkeanídes, łac. Oceanides, l.poj. gr. Ὠκεανίς Ōkeanís, łac. Oceanid) – w mitologii greckiej nimfy morskie.

Giambologna, Giovanni da Bologna, właśc. Jean de Boulogne, (ur. 1529 w Douai, obecnie we Francji, zm. 1608 we Florencji), rzeźbiarz manierysta florencki, pochodzenia flamandzkiego.

Hiady (Dżdżownice) – gromada otwarta w gwiazdozbiorze Byka, położona 151 lat świetlnych od Ziemi. Zawiera około 300 młodych gwiazd, z których większości nie można dostrzec gołym okiem.

Plejady (gr. Πληἰαδες Plēíades, Πλειάδες Pleiádes, od peleiades ‘gołębice’ lub pleín ‘żeglować’, łac. Pleiades, Vergiliae) – w mitologii greckiej nimfy, siedem sióstr:

Historia nowożytna, dzieje nowożytne, nowożytność – epoka w historii następująca według tradycyjnej periodyzacji po średniowieczu i poprzedzająca XIX wiek (jako epokę). Za jej datę początkową uznaje się najczęściej upadek Konstantynopola, a tym samym cywilizacji bizantyńskiej (1453) lub odkrycie Ameryki przez Krzysztofa Kolumba (1492). Obie te daty mają wyłącznie charakter umowny – upadek Bizancjum miał bardzo ograniczony wpływ na rozwój kultury europejskiej, natomiast ekspansja europejska w kierunku zachodnim i południowym miała przynieść skutki dopiero w XVI wieku. Realnymi wyznacznikami przejścia od epoki średniowiecznej do nowożytnej są natomiast przemiany kulturowe, polityczne, państwowe, ideologiczne i w ograniczonym stopniu techniczne. W historii świata za umowne zakończenie epoki najczęściej uznaje się wybuch rewolucji francuskiej, a rzadziej kongres wiedeński.

Apollo (gr. Ἀπόλλων Apóllōn, zwany też Φοῖβος Phoibos "Jaśniejący", łac. Apollo) – w mitologii greckiej syn Zeusa i Leto. Urodził się na wyspie Delos. Był bliźniaczym bratem Artemidy. Uważany za boga piękna, światła, życia, śmierci, muzyki, wróżb, prawdy, prawa, porządku, patrona sztuki i poezji, przewodnika muz (Ἀπόλλων Μουσηγέτης Apóllōn Mousēgétēs). Przebywał na Parnasie, skąd zsyłał natchnienie.

Zeus (także Dzeus, stgr. Ζεύς Zeús, nowogr. Δίας Días, łac. Iupiter, Iuppiter) – w mitologii greckiej najwyższy z bogów. Syn Kronosa i Rei. Był szóstym dzieckiem Rei i Kronosa. Brat Hestii, Demeter, Hery (również jej mąż), Posejdona i Hadesa. Władca błyskawic. Uosobienie najwyższej zasady rządzącej Wszechświatem. Władca wszystkich bogów i ludzi. Jego atrybutami były złote pioruny, orzeł i tarcza zwana egidą. Wychowały go nimfy górskie i koza Amaltea.