New Jersey (wymowa:/njuːˈdʒɜrzi/ ) – stan w północno-wschodniej części USA, nad Oceanem Atlantyckim.
Stolica Trenton (82,8 tys. mieszkańców, 2008). Największe miasta: Newark (277,7 tys. mieszkańców, 2012), Jersey City (247,5 tys. mieszkańców, 2010) i Paterson (149,2 tys. mieszkańców, 2000) należące do regionu metropolitalnego Nowego Jorku.
Powierzchnia 20,2 tys. km²; 8,7 mln mieszkańców (2008).
Ocean Atlantycki (Atlantyk) – drugi pod względem wielkości ocean na Ziemi pokrywający około jednej piątej jej powierzchni. Nazwa wywodzi się z mitologii greckiej i oznacza „Morze Atlasa”. Jak napisał Hezjod w swym eposie Prace i dni: „Ojciec Zeus utworzył, na krańcach zamieszkałego świata, gdzie nie docierają ludzie i nie mieszkają bogowie nieśmiertelni, otoczone pełnym głębokich wirów oceanem Wyspy Błogosławione, gdzie życie toczy się bez mozołu i smutku”. Oficjalna polska nazwa tego oceanu, zatwierdzona przez Komisję Standaryzacji Nazw Geograficznych brzmi Ocean Atlantycki.Kościół katolicki – największa na świecie chrześcijańska wspólnota wyznaniowa, głosząca zasady wiary i życia określane mianem katolicyzmu. Kościół katolicki jest jednym z trzech głównych nurtów chrześcijaństwa, obok Cerkwi prawosławnej i Kościołów protestanckich.
W kilku rejonach New Jersey m.in. w Garfield, Linden, Bayonne, Clifton i Jersey City mieszkają duże skupiska Polonii amerykańskiej.
W New Jersey zlokalizowany jest jeden z trzech największych portów lotniczych metropolii nowojorskiej: Newark Liberty International Airport.
Islam (arab. الإسلام ; al-islām) – religia monoteistyczna, druga na świecie pod względem liczby wyznawców po chrześcijaństwie. Świętą księgą islamu jest Koran, a zawarte w niej objawienie ma stanowić ostateczne i niezmienne przesłanie Boga do ludzi.Buddyzm (inna nazwa to: sanskr. Buddha Dharma; pāli. Buddha Dhamma lub Buddha Sasana – "Nauka Przebudzonego") – nonteistyczny system filozoficzny i religijny, którego założycielem i twórcą jego podstawowych założeń był żyjący od około 560 do 480 roku p.n.e. Siddhārtha Gautama (pāli. Siddhattha Gotama), syn księcia z rodu Śākyów, władcy jednego z państw-miast w północnych Indiach. Buddyzm bywa zaliczany do religii dharmicznych oraz do religii nieteistycznych.
Historia[]
Około 1524 roku do wybrzeży New Jersey dotarł pozostający w służbie króla Francji podróżnik włoski Giovanni da Verrazzano. W 1609 roku dolny bieg rzeki, nazwanej później jego imieniem, badał Anglik Henry Hudson. Od ok. 1620 roku obszar dzisiejszego New Jersey zasiedlali Holendrzy i Szwedzi. W 1625 roku tereny te weszły w skład kolonii Nowa Szwecja, przyłączonej w 1655 roku do Nowych Niderlandów.
Pentekostalizm (ruch zielonoświątkowy) – odłam chrześcijaństwa wyrosły i zakorzeniony w ewangelikalnym protestantyzmie.Kościół episkopalny – w szerszym znaczeniu wspólnota chrześcijańska, w której władza spoczywa w rękach biskupów (episkopatu); taka definicja objęłaby także Kościół katolicki czy Cerkiew Prawosławną. Najczęściej jednak termin ten oznacza niektóre kościoły wchodzące w skład wspólnoty anglikańskiej:
W 1664 roku zajęte przez Brytyjczyków, weszły w skład kolonii Nowy Jork, zostały jednak wkrótce wydzielone administracyjnie jako odrębna kolonia (Prowincja New Jersey). W 1776 roku New Jersey proklamowało niezależność od Anglii. W 1787 roku prowincja była jednym ze stanów-założycieli Unii.
Katolicyzm – doktryna Kościoła chrześcijańskiego – jedna z dwóch grup Kościołów, obok Kościoła prawosławnego, powstałych w wyniku rozłamu w Kościele chrześcijańskim w 1054 (tzw. schizmy wschodniej). Jedna z największych grup wyznań chrześcijańskich, obok prawosławia i protestantyzmu oraz ogół zasad wiary i życia religijnego do których odwołuje się Kościół Kościół katolicki wraz z Kościołami wschodnimi pozostającymi z nim w pełnej jedności, wspólnoty tradycjonalistyczne, starokatolickie oraz część anglikańskich, liberalnych i niezależnych.Polska, Rzeczpospolita Polska – państwo unitarne w Europie Środkowej, położone między Morzem Bałtyckim na północy a Sudetami i Karpatami na południu, w dorzeczu Wisły i Odry. Powierzchnia administracyjna Polski wynosi 312 679 km², co daje jej 70. miejsce na świecie i dziewiąte w Europie. Zamieszkana przez ponad 38,5 miliona ludzi, zajmuje pod względem liczby ludności 34. miejsce na świecie, a szóste w Unii Europejskiej.
Od początku XIX w. intensywny napływ imigracji europejskiej, m.in. z Polski.
W 2013 w stanie New Jersey zalegalizowano małżeństwa osób tej samej płci.
Gospodarka[]
Powierzchnia stanu w większości nizinna, jedynie w północno-wschodniej części pagórkowata i wyżynna.
New Jersey należy do jednego z najsilniej uprzemysłowionych stanów USA. Rozwinięty przemysł chemiczny, elektromaszynowy, odzieżowy, środków transportu. Intensywne rolnictwo i hodowla.
Protestantyzm – jedna z głównych gałęzi chrześcijaństwa, obok katolicyzmu i prawosławia, na którą składają się wyznania religijne powstałe na skutek ruchów reformacyjnych wewnątrz Kościoła rzymskokatolickiego rozpoczętych wystąpieniem Marcina Lutra w XVI wieku oraz ruchów przebudzeniowych w łonie macierzystych wyznań protestanckich w kolejnych stuleciach.Giovanni da Verrazzano lub Verrazano (ur. ok. 1485 w Val di Greve w Toskanii, zm. 1528 na Gwadelupie) – włoski żeglarz, podróżnik i odkrywca. Sławę przyniosła mu podróż do Ameryki w celu znalezienia przejścia północno-zachodniego na zlecenie króla Francji Franciszka I.
Wzdłuż wybrzeża oceanu są zlokalizowane liczne kąpieliska i ośrodki wypoczynkowe (najbardziej znane – Atlantic City).
Znajduje się tu w parku rozrywki Six Flags największy rollercoaster na świecie który osiąga prędkość 206 km/h wspinając się do 104 m n.p.m.
Podział administracyjny[]
Stan New Jersey podzielony jest na 21 hrabstw.
Zbory Boże (ang. Assemblies of God, dosłownie: Zgromadzenia Boże) – największa spośród zielonoświątkowych denominacji na świecie. W Stanach Zjednoczonych pierwsza lub druga (różne szacunki) co do ilości zrzeszonych w niej zielonoświątkowców.Kościół Ewangelicko-Luterański w Ameryce (ang. Evangelical Lutheran Church in America, w skrócie ELCA) – największy Kościół luterański w Stanach Zjednoczonych, liczący według danych za 2011 rok 4 059 785 członków. Powstał w 1988 roku z połączenia trzech działających na obszarze USA Kościołów luterańskich. Jest członkiem Światowej Federacji Luterańskiej i Światowej Rady Kościołów. Od 2013 roku zwierzchnikiem Kościoła jest biskup Elizabeth Eaton.
Zapoznaj się również z: Stany Zjednoczone, Stany Zjednoczone/Podział terytorialny, Stany Zjednoczone/Historia.
Religia[]
katolicyzm - 42%
protestantyzm - 30%
bez religii - 12%
judaizm - 6%
hinduizm - 2%
prawosławie, islam i buddyzm - 3%
pozostali - 5%
Największymi grupami religijnymi w 2010 roku, były:
Kościół katolicki: 3,235,290
Judaizm: 216,706
Protestantyzm bezdenominacyjny: 167,015
Muzułmanie: 160,666
Zjednoczony Kościół Metodystyczny: 138,052
Kościół Prezbiteriański USA: 97,885
Zielonoświątkowcy: 90,000 (głównie: Zbory Boże)
Amerykańskie Kościoły Baptystyczne w USA: 86,120
Kościół Episkopalny: 75,390
Narodowa Konwencja Baptystyczna USA: 74,106
Kościół Ewangelicko-Luterański w Ameryce: 62,644
Przypisy
Linki zewnętrzne[]
New Jersey – galerie zdjęć i informacje dotyczące najciekawszych miejsc w New Jersey
