Napoleon Bonaparte

Napoléon Bonaparte (wym. fr. [napoleˈɔ̃ bɔnɑˈpaʁt], wł. Napoleone Buonaparte, ur. 15 sierpnia 1769 w Ajaccio na Korsyce, zm. 5 maja 1821 w Longwood na Wyspie Św. Heleny) – francuski mąż stanu, dowódca wojskowy i przywódca polityczny, jako Napoleon I cesarz Francuzów i głowa I Cesarstwa Francuskiego w latach 1804–1814 oraz w roku 1815, wcześniej Pierwszy Konsul Republiki Francuskiej 1799–1804, prezydent (1802–1805), a następnie król Włoch (1805–1814), protektor Związku Reńskiego (1806–1813), a przez to faktyczny zwierzchnik Księstwa Warszawskiego. Uważany za najwybitniejszego dowódcę wojskowego w historii, a także za jedną z najważniejszych postaci w historii Francji i świata. Okres wojen napoleońskich wywarł wpływ niemal w całej Europie.

Dyktatura (łac. dictare – dyktować) – forma sprawowania rządów, którą najczęściej utożsamia się z reżimem autorytarnym, bądź totalitaryzmem. Znaczenie tego terminu zmieniało się przez wieki.Karol (Charles) de Léon-Denuelle (ur. 15 grudnia 1806 w Paryżu, zm. 14 kwietnia 1881 w Pontoise – hrabia, najstarszy syn cesarza Napoleona I.

Spis treści

1 Młodość i początki kariery wojskowej

1.1 Oblężenie Tulonu

1.2 13 Vendémiaire

2 Kampanie we Włoszech i Egipcie

3 Zamach stanu 18 brumaire’a

4 Rządy Napoleona

4.1 Konsulat

4.2 Cesarz Francuzów

5 Abdykacja

6 Sto dni Napoleona

7 Zesłanie i śmierć

8 Odznaczenia

9 Życie prywatne

10 Charakterystyka historiograficzna

11 Upamiętnienie

11.1 Twórczość

12 Zobacz też

13 Uwagi

14 Przypisy

15 Bibliografia

16 Linki zewnętrzne

Młodość i początki kariery wojskowej

Napoleon jako porucznik

Herb rodu Buonaparte

Maison Bonaparte (Casa Buonaparte) w Ajaccio – dom rodzinny i miejsce narodzin Cesarza

Urodził się jako Napoleone di Buonaparte w Ajaccio na Korsyce w szlacheckiej rodzinie pochodzenia włoskiego. Syn Carla Marii Buonapartego i jego żony Letycji. Miał liczne rodzeństwo: braci Józefa, Ludwika, Lucjana i Hieronima, oraz trzy siostry: Karolinę Bonaparte-Murat, Paulinę Bonaparte-Borghese i Elizę Bonaparte-Baciocchi. 21 lipca 1771 roku został ochrzczony jako katolik, w katedrze Ajaccio. Buonapartowie mieszkali w swoim rodzinnym domu, zwanym Maison Bonaparte.

Korupcja (łac. corruptio – zepsucie) – nadużycie stanowiska publicznego w celu uzyskania prywatnych korzyści. Korupcja może w praktyce powstawać niezależnie od formy rządów. Poziom korupcji może być bardzo różny, od drobnych przypadków wykorzystania wpływu lub faworyzowania w celu wyświadczenia lub oddania przysługi, do kleptokracji (rządów złodziei), gdzie porzucone zostają nawet zewnętrzne pozory uczciwości.Konstytucja Dyrektorialna (inna nazwa: Konstytucja roku III, fr. Constitution de l’an III) – konstytucja uchwalona przez francuski Konwent Narodowy 22 sierpnia 1795.

W styczniu 1779 roku został zapisany do seminarium duchownego w Autun, gdzie uczył się języka francuskiego. Uczęszczał do niego trzy miesiące. Rektor seminarium, ksiądz Chardon wspominał go jako poważnego i zamyślonego. Nie nauczył się jednak poprawnej wymowy francuskiej i mówił z korsykańskim akcentem. Dzięki protekcji gubernatora Korsyki, 23 kwietnia 1779 roku został przyjęty do szkoły wojskowej w Brienne-le-Château. Był jednym z pięćdziesięciu królewskich stypendystów – na łączną liczbę stu dziesięciu uczniów. Wykładane przedmioty to między innymi matematyka, łacina, francuski, niemiecki, historia, geografia, fizyka, budowa fortyfikacji, uzbrojenie, szermierka, taniec i muzyka. Tam zyskał opinię samotnika, który wolał naukę od towarzystwa lepiej sytuowanych kolegów. Jego ulubionym zajęciem było czytanie książek. Często zaszywał się w bibliotece i studiował dzieła Polibiusza, Plutarcha, Flawiusza Arriana i Kwintusa Rufusa. Od 1784 roku kontynuował naukę w l’École Militaire w Paryżu. Po zakończeniu nauki w 1786 roku, ze stopniem podporucznika, został przydzielony do służby w artylerii. Po śmierci ojca, mając 16 lat, zajął się bratem Ludwikiem, który odtąd z nim mieszkał w różnych koszarach i pobierał od niego nauki.

Prowansja (fr. Provence, prow. Provença lub Prouvènço) – kraina historyczna w południowo-wschodniej Francji, nad Morzem Śródziemnym, na wschód od dolnego biegu Rodanu. Nazwa wzięta od prowincji rzymskiej Galia Zaalpejska, którą Rzymianie nazywali także Provincia Nostra – „Nasza Prowincja".I Cesarstwo Francuskie – państwo w okresie panowania cesarza Francuzów Napoleona I z rodu Bonaparte w latach 1804-1814 i 1815. W czasie największego rozwoju terytorialnego cesarstwo obejmowało rozmaite protektoraty i posiadało wiele państw zależnych. Francja zmuszona była wówczas prowadzić wojny z prawie wszystkimi krajami Europy, łączącymi się przeciwko niej w kolejnych koalicjach. Kres cesarstwu położyła abdykacja Napoleona na rzecz Napoleona II, ten jednak nie został dopuszczony do władzy, a tron francuski zwrócono Burbonom.

Po wybuchu rewolucji francuskiej nie od razu opowiedział się po jej stronie. Zgłosił się do korsykańskich powstańców Paolego, ten go jednak nie przyjął, więc przeszedł na stronę francuską. W kwietniu 1791 roku został awansowany na porucznika. Kiedy Paoli w maju 1793 roku wywołał antyfrancuskie powstanie, rodzina Bonapartych musiała uciekać z wyspy.

Bitwa pod Marengo – decydująca bitwa drugiej kampanii włoskiej Napoleona, stoczona w dniu 14 czerwca 1800 z armią austriacką pod wodzą generała Michaela von Melasa. Bitwa zakończyła się zwycięstwem Francuzów, a jej następstwem było wycofanie się Austriaków z Włoch. Zwycięski wynik bitwy utrwalił pozycję Napoleona we Francji, porażka mogła oznaczać jego całkowitą klęskę.Carlo Maria Buonaparte, fr. Charles-Marie Bonaparte (ur. 29 marca 1746 w Ajaccio, zm. 24 lutego 1785 w Montpellier) – włoski prawnik i dyplomata, który był ojcem Cesarza Francuzów Napoleona I, a także Józefa Bonapartego – króla Neapolu i Hiszpanii, Ludwika – króla Holandii, Lucjana, Hieronima, Elizy i Karoliny. Był dziadkiem Napoleona II i Napoleona III.

Oblężenie Tulonu

W lipcu 1793 roku, Bonaparte opublikował pro-republikański pamflet pt. Le souper de Beaucaire (Kolacja w Beaucaire), którym zjednał sobie wsparcie Augustyna Robespierre’a, młodszego brata lidera Rewolucji, Maksymiliana Robespierre’a. Z pomocą swojego korsykańskiego znajomego, Antoine’a Christophe’a Salicetiego, Bonaparte został zaprzysiężony kapitanem artylerii sił rewolucyjnych podczas oblężenia Tulonu.

Wawer - dzielnica Warszawy położona w południowo-wschodniej części miasta nad prawym brzegiem Wisły. Dzielnica położona jest na obszarze Niżu Środkowopolskiego, znaczną jej część stanowią tereny zielone. Do 1951 roku miejscowość należała do gminy Wawer. Jest największą pod względem powierzchni dzielnicą Warszawy i drugą od końca (po Wilanowie) pod względem gęstości zaludnienia. Dzielnicę charakteryzuje niska zabudowa głównie willowa (Anin), brak dużych blokowisk i skupisk osiedli.Bitwa pod Waterloo – starcie zbrojne, do którego doszło 18 czerwca 1815 roku i było ostatnią bitwą Napoleona Bonaparte. Były cesarz Francuzów powrócił niespodziewanie z wygnania na Elbie i objął rządy na okres 100 dni. W krótkim czasie zebrał ponad 70-tysięczną armię, z którą ruszył w kierunku Brukseli, gdzie stały nierozwiązane jeszcze armie VI koalicji: angielska Wellingtona i pruska Blüchera. Po dwóch zwycięskich starciach 16 czerwca pod Quatre Bras i Ligny Napoleon stanął oko w oko z Wellingtonem pod Waterloo. Zwycięska początkowo bitwa po nadejściu armii Blüchera przemieniła się w klęskę, a armia francuska przestała istnieć. Napoleon musiał ponownie abdykować w dniu 22 czerwca.

Zaadaptował plan obsadzenia artylerią wzgórza niedaleko miasta w celu dosięgnięcia nabrzeża miasta i zmuszenia do odwrotu Anglików, którzy bronili miasta z morza. Atak z tej pozycji umożliwił zajęcie miasta, jednak w trakcie natarcia Napoleon został ranny w udo. Dzięki temu sukcesowi został mianowany generałem brygady mając zaledwie 24 lata. Będąc zauważonym przez Komitet Ocalenia Publicznego został przydzielony do wojsk artyleryjskich w Armii Włoch.

Joseph Fouché, książę Otranto (ur. 21 maja 1759 w Le Pellerin koło Nantes, zm. 25 grudnia 1820 w Trieście we Włoszech) – francuski polityk, członek Konwentu w okresie rewolucji francuskiej, minister policji podczas panowania Napoleona. Odpowiedzialny za masowe mordy w Lyonie podczas rewolucji (stąd przydomek Kat z Lyonu).Order Korony Rucianej (niem. Orden der Rautenkrone) – do 1918 najwyższe odznaczenie państwowe Królestwa Saksonii i jest dziś orderem domowym byłej panującej w Polsce i Saksonii albertyńskiej linii rodu Wettynów.

Napoleon, czekając na potwierdzenie swoich apanaży z Armii Włoch, przeprowadzał inspekcje nadmorskich fortyfikacji niedaleko Marsylii. Opracował także plany ataku na Królestwo Sardynii, jako część francuskiej odpowiedzi na działania Pierwszej Koalicji. Augustyn Robespierre i Saliceti byli gotowi wysłuchać propozycji świeżo mianowanego generała.

Stworzenie zestawienia władców Francji może nastręczać problemy ze względu na wątpliwości w ustaleniu początku państwa francuskiego. Zwykle przyjmuje się, iż był nim początek dynastii Kapetyngów w 987 roku.Rada Pięciuset została powołana przez Dyrektoriat w ramach Konstytucji Roku III, uchwalonej 22 lipca 1795 (5 fructidora roku III), jako izba niższa parlamentu. Jej obrady odbywały się w Salle du Manège usytuowanej przy ulicy de Rivoli. Pierwszym przewodniczącym Rady Pięciuset był Pierre Daunou (28 października 1795 – 21 listopada 1795). W ciągu swego istnienia skład jej zarządu zmieniał się 52 razy.

Francuska armia przeprowadziła plan Napoleona w bitwie pod Saorgio(ang.) w kwietniu 1794 roku, zajmując tereny Królestwa Piemontu i Sardynii na wysokości górskiego miasta Ormea. Z tej pozycji Armia Francuska idąc na zachód oflankowała Armię sardyńsko-austriacką zlokalizowaną wokół Saorge. Po tej kampanii, Augustin Robespierre wysłał generała Bonaparte z misją dyplomatyczną do Genui w celu zbadania intencji Republiki wobec Francji.

Współksiążęta Andory – dwoje książąt, będących kolegialną głową państwa w Księstwie Andory. Współksiążęta oficjalnie reprezentują księstwo na arenie międzynarodowej. Każdy ze współksiążąt jest reprezentowany w Andorze przez osobistego przedstawiciela.Biblioteka Narodowa (BN) – polska biblioteka narodowa w Warszawie, na Ochocie, na Polu Mokotowskim, narodowa instytucja kultury założona w 1928.

13 Vendémiaire

Po upadku jakobinów, z którymi był związany, znalazł się chwilowo w więzieniu, a potem przez kilkanaście miesięcy pozostawał bez przydziału. Dopiero lider Dyrektoriatu Paul Barras, który pamiętał Napoleona z okresu oblężenia Tulonu, powołał go do objęcia dowództwa nad oddziałami broniącymi Republiki w czasie rojalistycznego powstania 13 Vendémiaire (5 października 1795 roku). Pozwoliło to Napoleonowi kolejny raz wykazać się skutecznością, przez zastosowanie w walkach ulicznych artylerii. Po tym wydarzeniu został mianowany dowódcą wojsk wewnętrznych i generałem dywizji. 9 marca 1796 roku, mając 27 lat, poślubił owdowiałą arystokratkę Józefinę de Beauharnais, która po śmierci swojego męża była kochanką Barrasa i kilku innych wpływowych polityków. To wówczas zmienił nazwisko, nadając mu francuską pisownię i wymowę. Kilka dni po ślubie z Józefiną, Napoleon objął dowództwo nad wojskami francuskimi walczącymi z Austriakami na terytorium północnej Italii i spekulowano, że stało się tak dzięki znajomościom Józefiny.

Jerzy Kawalerowicz (ur. 19 stycznia 1922 w Gwoźdźcu koło Kołomyi, zm. 27 grudnia 2007 w Warszawie) – polski reżyser i scenarzysta ormiańskiego pochodzenia, poseł na Sejm PRL (1985–1989).Oblężenie Tulonu (18 września – 18 grudnia 1793) – jedno z pierwszych zwycięskich dla strony republikańskiej starć z rojalistycznymi buntownikami. Miało miejsce w portowym mieście Tulon, położonym na południu Francji, w okresie rewolucji francuskiej.

Kampanie we Włoszech i Egipcie

Napoleon w Egipcie, obraz Wojciecha Kossaka

Bitwa pod piramidami, obraz François Watteau

W latach 1796–1797 Napoleon odniósł we Włoszech sukcesy militarne, pokonał Austriaków oraz Sardyńczyków i narzucił im pokój w Campo Formio w 1797 roku. Pod jego rozkazami służyły Legiony Polskie dowodzone przez generała Jana Henryka Dąbrowskiego.

Order Orła Czarnego (niem. Schwarzer Adlerorden) – do 1918 najwyższe odznaczenie Królestwa Prus, obecnie – order domowy b. panującej pruskiej i cesarsko-niemieckiej dynastii Hohenzollernów.Elba – trzecia co do wielkości włoska wyspa, położona na Morzu Tyrreńskim, między Półwyspem Apenińskim a Korsyką. Największa z Archipelagu Wysp Toskańskich.

W 1797 roku trwała wciąż wojna Francji z Monarchią Brytyjską, ostatnim państwem I koalicji antyfrancuskiej, zawiązanej w 1793 roku przeciwko rewolucji we Francji. By zmusić Wielką Brytanię do zakończenia wojny, Napoleon Bonaparte zaproponował podbicie Indii – perły Korony Brytyjskiej. W tym celu Napoleon ruszył na Egipt, mający być przyszłą bazą wypadową do ataku na Indie. Wyprawa egipska doszła do skutku w maju 1798 roku. Wzięło w niej udział 38 tysięcy marynarzy i żołnierzy oraz 175 uczonych i artystów, którzy mieli badać kulturę i historię Egiptu. Ich zasługą było odkrycie na nowo dla Europy historii starożytnego Egiptu.

Koronacja Napoleona (nazwa pierwotna Konsekracja cesarza Napoleona I i Koronacja cesarzowej Józefiny w katedrze Notre-Dame de Paris, 2 grudnia 1804) – obraz francuskiego malarza Jacques’a-Louis Davida z 1806 roku. Wielka Armia (fr. Grande Armée) – nazwa nadawana kolejnym głównym armiom, tworzonym w czasie I Cesarstwa Francuskiego w latach 1805-1808 i 1811-1814 przez wojska francuskie i sojusznicze. Motto formacji brzmiało: „Valeur et Discipline” (męstwo i dyscyplina).

Po sukcesach, jakimi było zajęcie Malty i Dolnego Egiptu z Aleksandrią, bitew pod Abukirem i pod piramidami, wojska ekspedycyjne spotykały same niepowodzenia: upiorny klimat, choroby tropikalne, zniszczenie floty francuskiej admirała Bruey’ego 2 sierpnia przez eskadrę angielskich okrętów admirała Nelsona u ujścia Nilu, powstanie ludności w Kairze, ingerencja wojsk tureckich, zajęcie Malty przez Anglików. Ostatecznie Francuzi zmuszeni zostali przez siły turecko-angielskie do kapitulacji w 1801 roku.

Jan Henryk Dąbrowski, herbu Virgo Violatta Dąbrowski (ur. 2 sierpnia 1755 w Pierzchowie nad Rabą w Małopolsce, zm. 6 czerwca 1818 w Winnej Górze w Wielkopolsce) – polski generał, uczestnik insurekcji kościuszkowskiej, twórca Legionów Polskich we Włoszech, dowódca naczelny wojsk polskich w 1813, senator-wojewoda Królestwa Polskiego w 1815, generał jazdy armii Królestwa Polskiego w 1815.Drezno (niem. Dresden, górnołuż. Drježdźany, czes. Drážďany, dawniej Drezdno) – miasto we wschodnich Niemczech na Pogórzu Zachodniosudeckim, położone nad Łabą, stolica kraju związkowego Saksonia. Aglomeracja drezdeńska liczy ok. 1,036 mln mieszkańców (2004).

Podstrony: 1 [2] [3] [4] [5] [6] [7]