Nadczynność tarczycy, hipertyreoza (łac. hyperthyreosis lub hyperthyreoidismus) – stan chorobowy będący wynikiem nadmiernej produkcji hormonów tarczycy. Rzadziej nadczynność tarczycy powstaje na skutek leczenia nadmiernymi dawkami hormonów tarczycy, zaburzeń w ich obwodowym metabolizmie lub upośledzonej czynności wiążących je receptorów.
Jod (I, łac. iodum) – pierwiastek chemiczny z grupy 17 – fluorowców w układzie okresowym. Jego nazwa pochodzi od stgr. ἰοειδής ioeides – fioletowy.Scyntygrafia – obrazowa metoda diagnostyczna medycyny nuklearnej, polegająca na wprowadzeniu do organizmu środków chemicznych (najczęściej farmaceutyków) znakowanych radioizotopami, cyfrowej rejestracji ich rozpadu i graficznym przedstawieniu ich rozmieszczenia.
Rodzaje nadczynności tarczycy[]
Choroba Gravesa-Basedowa[]
Choroba z grupy chorób autoimmunologicznych. Organizm zaczyna produkować immunoglobuliny klasy IgG, które – naśladując fizjologiczne działanie hormonu tyreotropowego przysadki (TSH) – pobudzają tarczycę do produkcji hormonów tarczycy – tyroksyny i trójjodotyroniny. Obecność wymienionych przeciwciał i nadmiar hormonów tarczycy we krwi powoduje wystąpienie objawów klinicznych. Cechami charakterystycznymi towarzyszącymi chorobie jest obecność wola miąższowego i zmiany oczne tzw. orbitopatia tarczycowa (oftalmopatia). Choroba Gravesa-Basedowa jest najczęstszą postacią nadczynności tarczycy występującą u dzieci.
Propranolol (Propranololi hydrochloricum, Nazwa systematyczna: 1-(izopropyloamino)-3-(naftalen-1-yloksy)propan-2-ol, ATC: C 07 AA 05) – organiczny związek chemiczny, wielofunkcyjna pochodna naftalenu. Nieselektywny lek β-adrenolityczny (β-bloker), bez wewnętrznej aktywności sympatykomimetycznej, mający działanie stabilizujące błonę komórkową. Blokuje działanie amin katecholowych (a konkretnie adrenaliny i noradrenaliny) na serce, powodując spadek zapotrzebowania serca na tlen oraz zwolnienie częstości jego pracy i w konsekwencji spadek ciśnienia krwi (zwłaszcza skurczowego).Ultrasonografia, USG – nieinwazyjna, atraumatyczna metoda diagnostyczna, pozwalająca na uzyskanie obrazu przekroju badanego obiektu. Metoda ta wykorzystuje zjawisko rozchodzenia się, rozpraszania oraz odbicia fali ultradźwiękowej na granicy ośrodków, przy założeniu stałej prędkości fali w różnych tkankach równej 1540 m/s. W ultrasonografii medycznej wykorzystywane są częstotliwości z zakresu ok. 2-50 MHz. Fala ultradźwiękowa najczęściej generowana jest oraz przetwarzana w impulsy elektryczne przy użyciu zjawiska piezoelektrycznego (opisanego przez braci Curie na przełomie lat 1880-1881). Pierwsze doświadczenia nad wykorzystaniem ultrasonografii w diagnostyce prowadzone były w trakcie i zaraz po II wojnie światowej, a ultrasonografy wprowadzone zostały do szpitali na przełomie lat 60. i 70. XX wieku (jednym z pierwszych klinicznych zastosowań była diagnostyka płodu)
]
Spowodowane są powstaniem w miąższu tarczycy guzka lub guzków, które produkują hormony tarczycy, jednakże są autonomiczne, czyli nie podlegają fizjologicznej kontroli sprzężenia zwrotnego zależnego od TSH. Guzki prawie zawsze są łagodne, jednakże w wyniku długotrwałego przebiegu mogą ulec przemianie złośliwej. Nigdy nie występują zmiany oczne pod postacią oftalmopatii.
Przysadka mózgowa (łac. hypophysis) – gruczoł dokrewny o masie 0,7 g, którego funkcją jest wytwarzanie i wydzielanie hormonów.Tarczyca (łac. glandula thyroidea) – nieparzysty gruczoł wydzielania wewnętrznego występujący u kręgowców. Wytwarza hormony trójjodotyroninę (T3), tyroksynę (T4) i kalcytoninę, wpływając na metabolizm i gospodarkę wapniowo-fosforową organizmu.
Inne rzadkie przyczyny[]
nadczynność w przebiegu wole Hashimoto
guzy przysadki mózgowej wydzielające TSH
guzy trofoblastu
spożywanie nadmiernych ilości jodu (Jod-Basedow)
zażywanie nadmiernych dawek hormonów tarczycy (Thyreotoxicosis factitia)
ciąża w 3. trymestrze – pobudzanie receptora dla TSH przez hCG z powodu ich znacznego podobieństwa
Objawy chorobowe[]
Osobny artykuł: Objawy tarczycowe.
Są różnorakie i mogą przyjmować poniższą postać jako izolowany objaw, bądź grupa objawów:
Choroba Gravesa-Basedowa, choroba Basedowa (łac. struma diffusa toxica) – schorzenie autoimmunologiczne o cechach nadczynności tarczycy, w którym autoantygenem jest receptor TSH (TSHR) - jego pobudzenie przez przeciwciała anty-TSHR powoduje wzmożone wydzielanie hormonów tarczycy i objawy nadczynności tarczycy, a także stymuluje wzrost tarczycy i rozwój jej unaczynienia.Tachykardia inaczej częstoskurcz (łac. tachycardia) – przyspieszenie akcji serca powyżej 100 uderzeń na minutę. Tachykardia nie zawsze jest objawem choroby. Najczęściej akcja serca przyspiesza wskutek zdenerwowania lub wysiłku fizycznego (tachykardia zatokowa).
wzmożona pobudliwość nerwowa (nadpobudliwość)
zwiększona potliwość
nietolerancja gorąca
kołatania serca i tachykardia
duszność
uczucie osłabienia (często uczucie zmęczenia podczas chodzenia po schodach)
ogólna niechęć do wysiłków fizycznych i intelektualnych
utrata masy ciała
paradoksalne w stosunku do spadku masy ciała zwiększenie apetytu
drżenie rąk
wytrzeszcz oczu
ciepła i wilgotna skóra
nieregularne miesiączkowanie
bezsenność
zahamowanie wzrostu
powiększenie tarczycy (wole)
u dzieci – przyspieszenie wzrostu
Diagnostyka[]
badanie palpacyjne tarczycy
zwiększenie poziomu fT3 i fT4
poziom TSH
przeciwciała anty-TSHR, anty-TPO i anty-Tg
USG tarczycy
scyntygrafia tarczycy
Leczenie[]
Ma na celu doprowadzenie, a następnie utrzymania prawidłowych wartości hormonów tarczycy (eutyreozy). W zależności od sytuacji, ale również w przypadku niepowodzenia danej metody, można stosować:
Tyreotropina, hormon tyreotropowy (TSH od ang. Thyroid-stimulating hormone) – hormon glikoproteinowy o masie cząsteczkowej 28 000 D, wytwarzany przez przysadkę mózgową.Białka receptorowe (receptory) – białka łączące się z określoną inną substancją (ligandem), taką jak np. neuroprzekaźnik albo hormon, i inicjujące kaskadę przewodzenia sygnału i reakcji komórki w odpowiedzi na ligand. W zasadzie ligand pasuje do receptora jak klucz do zamka, jednak jeden ligand może wiązać się z różnymi receptorami oraz jeden receptor może być pobudzany przez jeden lub więcej ligandów. Receptory mają ogromne znaczenie w biotechnologii i medycynie: badania nad nowymi lekami koncentrują się na znalezieniu substancji chemicznych blokujących lub pobudzających receptory.
tyreostatyki, początkowo stosowane w dużych dawkach, następnie w dawkach podtrzymujących
tiamazol, karbimazol, metimazol
propylotiouracyl, metylotiouracyl, benzylotiouracyl
leczenie jodem radioaktywnym (izotop I)
leczenie chirurgiczne: częściowe usunięcie tarczycy (subtotalna tyreidektomia)
leczenie wspomagające celem opanowania objawów ze strony układu krążenia:
beta-blokery najczęściej propranolol
Zobacz też[]
Niedoczynność tarczycy
Zapalenie tarczycy Hashimoto
Przypisy
Zapoznaj się z zastrzeżeniami dotyczącymi pojęć medycznych i pokrewnych w Wikipedii.
Leczenie chirurgiczne – wykonywanie zabiegów, mających na celu naprawę uszkodzeń lub leczenie chorób. W leczeniu chirurgicznym uwzględnia się okres przygotowania do operacji, operację oraz okres pooperacyjny. Leczenie chirurgiczne obejmuje także zabiegi bezkrwawe takie jak: nastawianie złamań i zwichnięć, czy leczenie stanów zapalnych.Orbitopatia tarczycowa (łac. orbitopathia thyrogenes, ang. thyroid eye disease, TED) – zespół objawów ocznych wywołany zapaleniem immunologicznym tkanek miękkich oczodołu, powstałych w przebiegu choroby Gravesa-Basedowa. Nazwa orbitopatia tarczycowa jest nazwą aktualnie zalecaną. W przeszłości choroba była nazywana także oftalmopatią tarczycową, oftalmopatią naciekowo-obrzękową, oftalmopatią Gravesa-Basedowa lub wytrzeszczem złośliwym.
