Muzeum Historyczne w Sanoku – regionalne muzeum z siedzibą w Sanoku.

Muzeum posiada zbiory z zakresu sztuki dawnej i współczesnej. Prowadzi działalność kulturalną na rzecz mieszkańców oraz regionu. Muzeum odwiedza około 60 tys. turystów rocznie. Na Podkarpaciu jest trzecim pod względem liczby zwiedzających (po muzeum w Łańcucie i sanockim skansenie).

Historia[ | edytuj kod]

Pierwszą działalność gromadzenia eksponatów w terenie do przyszłego Muzeum Ziemi Sanockiej rozpoczęli Aleksander Rybicki oraz Adam Fastnacht i Stefan Stefański (wówczas jako uczniowie sanockiego gimnazjum). Istotną rolę przy powstaniu Muzeum Ziemi Sanockiej odegrał również ówczesny burmistrz miasta, Tadeusz Malawski, który w pomieszczeniach magistratu zgromadził wiele eksponatów i pamiątek, przekazanych następnie do powstałego muzeum. Instytucja powstała formalnie w 1934 roku jako Muzeum Ziemi Sanockiej, a inicjatorami byli referentka Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego dr Jadwiga Przeworska i starosta sanocki dr Bolesław Skwarczyński. Pod auspicjami polskimi Muzeum Ziemi Sanockiej istniało do 1939, funkcjonowało sanockim zamku, a jego ekspozycja była podzielona na działy: historyczny, kościelny i etnograficzny. Zadaniem muzeum był gromadzenie zabytków przeszłości ziemi sanockiej, ich naukowe opracowywanie i udostępnianie mieszkańcom. W 1934 przy wejściu do muzeum ustanowiono tablicę upamiętniającą o treści: W gmachu tym części dawnego zamku sanockiego wzniesionego przez króla Kazimierza Wielkiego w połowie wieku XIV pamiętnego godami weselnymi króla Władysława Jagiełły w dniu 2 maja 1417 r. odbudowanego za króla Zygmunta Starego przez jego małżonkę Bonę Sforza w wieku XVI założono Muzeum Ziemi Sanockiej staraniem Towarzystwa Przyjaciół Ziemi Sanockiej w 1934 roku. Badania z zakresu historii ziemi sanockiej prowadził Adam Fastnacht.

Po wybuchu II wojny światowej we wrześniu 1939 zamek został splądrowany. Później w okresie okupacji urządzono na zamku Kreismuseum in Sanok (pol. Muzeum Okręgowe w Sanoku) oraz Muzeum Łemkowszczyzny. W sierpniu 1944 zbiory muzeum zostały ponownie zdewastowane przez wojska niemieckie, zaś lokalne władze niemieckie wywiozły z sanockiego zamku ocalałe najstarsze pamiątki kultury polskiej (ok. 300-400 najcenniejszych eksponatów, m.in. królewskie nadania dla Sanoka, obrazy, księgi ręcznie pisane, komplety strojów ludowych), część z nich została odnaleziona po wojnie w okolicach Legnicy, a następnie przekazana do AGAD i archiwum rzeszowskiego. Do 1946 w zamku mieścił się szpital wojskowy, a następnie rusznikarnia. Po wojnie rozpoczęto odtwarzanie i tworzenie na nowo ekspozycji muzeum.

Zarządzeniem Ministra Kultury i Sztuki z 9 czerwca 1950 Muzeum Ziemi Sanockiej w Sanoku zostało przemianowane na Muzeum w Sanoku. Później placówka działała jako Muzeum Regionalne w Sanoku. W 1959 obchodzono 25-lecie istnienia muzeum.

Filią muzeum został otwarty 28 marca 1987 „Dom Pamięci gen. Karola Świerczewskiego” w Jabłonkach (istniejący w pobliżu tamtejszego pomnika generała), finansowany wówczas z budżetu miasta Sanoka.