Motyw (literatura)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania

Motyw – najmniejsza elementarna jednostka świata przedstawionego dzieła: zdarzenie, przedmiot, cecha, sytuacja, przeżycie. Powtarzające się na przestrzeni wieków motywy to toposy.

Powieść kryminalna – to odmiana powieści charakteryzująca się fabułą zorganizowaną wokół zbrodni, okoliczności dojścia do niej, dochodzenia oraz ujawnienia osoby sprawcy. Współcześnie, w najbardziej zasadniczym podziale przyjmuje się, że powieść kryminalna dzieli się na cztery pododmiany.Janusz Sławiński (ur. 5 marca 1934 w Warszawie, zm. 1 listopada 2014 tamże) – polski teoretyk i historyk literatury, profesor nauk humanistycznych.

Łączy się według pewnych reguł w jednostki wyższego rzędu, takie jak postać literacka, wątek, temat, fabuła.

„Zarówno poszczególne motywy, jak i reguły ich kombinacji występujące w danym utworze mają zawsze charakter mniej lub bardziej konwencjonalny, należą do tradycji literackiej, inaczej bowiem nie dałyby się w ogóle wyodrębnić. Cechą motywu jako jednostki konstrukcyjnej jest dwuczłonowość; można w nim wyróżnić człon indywidualizujący, związany z umiejscowieniem motywu w konkretnym świecie przedstawionym utworu, oraz człon systematyzujący, który odpowiada powracalności tego motywu w całej historycznoliterackiej klasie utworów” – stwierdza (Janusz Sławiński).

Topos (gr. tópos koinós miejsce wspólne) – powtarzający się motyw, który często występuje w obrębie literatury i sztuki danej kultury, cywilizacji. Wskazuje na jedność kulturową danego kontynentu czy na istnienie pierwotnych wzorców myślenia człowieka.Świat przedstawiony – jeden ze składników dzieła literackiego, reprezentuje ogół świata przedstawionego w utworze (czas akcji, miejsce akcji, bohaterów, zdarzenia, procesy życiowe, świat fizyczny itd.).

Wśród motywów występujących w utworach fabularnych wyróżnia się:

  • motyw dynamiczny – rodzaj motywu literackiego, dzięki któremu świat przedstawiony może się zmieniać i przekształcać w czasie; są to najczęściej zdarzenia: motyw podróży, motyw spotkania;
  • motyw statyczny – rodzaj motywu literackiego dzięki któremu kształtowana jest przestrzeń świata przedstawionego; przede wszystkim przedmioty, elementy krajobrazu i inne zjawiska wypełniające tę przestrzeń, wpływające na wygląd zarówno świata jak i postaci w nim umieszczonych;
  • motyw obiegowy (motyw wędrowny) – rodzaj motywu, dzięki któremu możemy rozpoznać akcje przechodzącą w następną.

    • Wszystkie motywy w utworze literackim układają się w pewien porządek, czasowy lub przyczynowy; decydują o wątkach i fabule utworu.

    Utwór – termin prawniczy z zakresu prawa autorskiego, który według Ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych jest zdefiniowany następująco:Fantastyka naukowa (ang. science fiction) – gatunek literacki lub filmowy, a także gier komputerowych o fabule osnutej na przewidywanych osiągnięciach nauki i techniki oraz ukazującej ich wpływ na życie jednostki lub społeczeństwa. Razem z fantasy i horrorem, fantastyka naukowa zaliczana jest do fantastyki.

    Przypisy[ | edytuj kod]

    1. J. Sławiński, Motyw w: Literatura polska. Przewodnik encyklopedyczny, tom 1, Warszawa 1984, za: Motyw w: A. Niewiadowski, A. Smuszkiewicz, Leksykon polskiej literatury fantastycznonaukowej, , Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1990, ​ISBN 83-210-0892-5​.
    2. Motywy obiegowe odgrywają szczególną rolę w gatunkach skonwencjonalizowanych, takich jak powieść kryminalna czy fantastyka naukowa. W tej ostatniej przykładowe motywy to: android, arka, cyborg, fantomatyka, hibernacja, nadprzestrzeń, niewidzialność, podróż w czasie, robot, sobowtór, świat równoległy.

    Bibliografia[ | edytuj kod]

  • A. Niewiadowski, A. Smuszkiewicz, Leksykon polskiej literatury fantastycznonaukowej, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1990, ​ISBN 83-210-0892-5​.

    • Linki zewnętrzne[ | edytuj kod]

  • Anna-Sofia Maurin, Tropes, [w:] Stanford Encyclopedia of Philosophy [online], CSLI, Stanford University, 9 września 2013, ISSN 1095-5054 [dostęp 2018-01-03] (ang.). (Motywy)
    • Tradycja literacka – ogół doświadczeń oraz dokonań literackich z przeszłości, które w określonym czasie i dla określonej grupy społecznej służą za punkt odniesienia dla działalności twórczej.Fabuła – układ zdarzeń w świecie przedstawionym utworów epickich i dramaturgicznych, a także filmów i gier komputerowych.




    Warto wiedzieć że... beta

    Motyw wędrowny (obiegowy) - motyw najczęściej występujący w literaturze, wspólny dziełom różnych autorów i epok literackich, łatwo rozpoznawany przez czytelników. Obecność motywów wędrownych jest cechą charakterystyczną utworów wywodzących się z kultury ludowej (baśń, bajka, ballada, legenda) oraz należących do tzw. kultury popularnej (powieść kryminalna, love story).
    Wątek – ciąg zdarzeń o więzi przyczynowo-skutkowej, skupionych wokół jednej postaci lub grupy osób, dotyczących ich wzajemnych relacji. Jest to część składowa fabuły utworu literackiego, filmowego itp. (przy czym sama fabuła może być jedno- lub wielowątkowa).
    Historia literatury to jeden z podstawowych działów literaturoznawstwa zajmujący się przekształceniami w literaturze określonego kręgu językowego dokonywanymi na tle historycznym. Historia literatury zajmuje się periodyzacją procesu historycznoliterackiego, badaniem rozwoju ewolucji i różnych zjawisk w dziedzinie literatury, komparatystyką, ewolucją postaw czytelniczych, form literackich, związkami literatury z życiem danej społeczności a także ewolucją idei, problemów i motywów, będących pożywką dla literatury poszczególnych okresów literackich.
    International Standard Serial Number, ISSN czyli Międzynarodowy Znormalizowany Numer Wydawnictwa Ciągłego – ośmiocyfrowy niepowtarzalny identyfikator wydawnictw ciągłych tradycyjnych oraz elektronicznych. Jest on oparty na podobnej koncepcji jak identyfikator ISBN dla książek, ISAN dla materiałów audio-wideo. Niektóre publikacje wydawane w seriach mają przyporządkowany zarówno numer ISSN, jak i ISBN.
    Utwór literacki, dzieło literackie – tekst słowny, pisany (najczęściej) lub ustny (np. eposy Homera, utwory z kręgu folkloru), ukształtowany za pomocą środków, jakimi dysponuje język, na sposób artystyczny. Jego szczególny charakter polega na tym, że odpowiada on na estetyczne oczekiwania odbiorców.

    Reklama