Motyw - literatura
Przeczytaj także...
Konwencja literacka - istniejący w praktyce literackiej i świadomości literackiej epoki zespół norm, zwyczajów, regulujących określoną dziedzinę wypowiedzi, dobór składników dzieła oraz ich układ, zespół zasad określających charakter i funkcję poszczególnych elementów dzieła oraz sposób ich zorganizowania w większą autonomiczną całość.Stanford Encyclopedia of Philosophy (SEP) jest ogólnie dostępną encyklopedią internetową filozofii opracowaną przez Stanford University. Każde hasło jest opracowane przez eksperta z danej dziedziny. Są wśród nich profesorzy z 65 ośrodków akademickich z całego świata. Autorzy zgodzili się na publikację on-line, ale zachowali prawa autorskie do poszczególnych artykułów. SEP ma 1260 haseł (stan na 20 stycznia 2011). Mimo, że jest to encyklopedia internetowa, zachowano standardy typowe dla tradycyjnych akademickich opracowań, aby zapewnić jakość publikacji (autorzy-specjaliści, recenzje wewnętrzne).
Postać literacka (porte parole, bohater literacki) – fikcyjna osoba ukazana w świecie przedstawionym dzieła literackiego. Może być tożsama z podmiotem mówiącym dzieła (liryka, narratorzy pamiętników itp.), ale najczęściej jest od niego różna (epika, dramat). Jest uwidoczniana w tekście przez opis – cech wyglądu i charakteru oraz działań, a także może wyrażać w tekście swoje myśli i odczucia. Natomiast jej sposób zaistnienia w świecie przedstawionym jest uzależniony od motywacji i charakterystyki.
Konwencja literacka - istniejący w praktyce literackiej i świadomości literackiej epoki zespół norm, zwyczajów, regulujących określoną dziedzinę wypowiedzi, dobór składników dzieła oraz ich układ, zespół zasad określających charakter i funkcję poszczególnych elementów dzieła oraz sposób ich zorganizowania w większą autonomiczną całość.Stanford Encyclopedia of Philosophy (SEP) jest ogólnie dostępną encyklopedią internetową filozofii opracowaną przez Stanford University. Każde hasło jest opracowane przez eksperta z danej dziedziny. Są wśród nich profesorzy z 65 ośrodków akademickich z całego świata. Autorzy zgodzili się na publikację on-line, ale zachowali prawa autorskie do poszczególnych artykułów. SEP ma 1260 haseł (stan na 20 stycznia 2011). Mimo, że jest to encyklopedia internetowa, zachowano standardy typowe dla tradycyjnych akademickich opracowań, aby zapewnić jakość publikacji (autorzy-specjaliści, recenzje wewnętrzne).
Postać literacka (porte parole, bohater literacki) – fikcyjna osoba ukazana w świecie przedstawionym dzieła literackiego. Może być tożsama z podmiotem mówiącym dzieła (liryka, narratorzy pamiętników itp.), ale najczęściej jest od niego różna (epika, dramat). Jest uwidoczniana w tekście przez opis – cech wyglądu i charakteru oraz działań, a także może wyrażać w tekście swoje myśli i odczucia. Natomiast jej sposób zaistnienia w świecie przedstawionym jest uzależniony od motywacji i charakterystyki.
Motyw – najmniejsza elementarna jednostka świata przedstawionego dzieła: zdarzenie, przedmiot, cecha, sytuacja, przeżycie. Powtarzające się na przestrzeni wieków motywy to toposy.
Łączy się według pewnych reguł w jednostki wyższego rzędu, takie jak postać literacka, wątek, temat, fabuła.
„Zarówno poszczególne motywy, jak i reguły ich kombinacji występujące w danym utworze mają zawsze charakter mniej lub bardziej konwencjonalny, należą do tradycji literackiej, inaczej bowiem nie dałyby się w ogóle wyodrębnić. Cechą motywu jako jednostki konstrukcyjnej jest dwuczłonowość; można w nim wyróżnić człon indywidualizujący, związany z umiejscowieniem motywu w konkretnym świecie przedstawionym utworu, oraz człon systematyzujący, który odpowiada powracalności tego motywu w całej historycznoliterackiej klasie utworów” – stwierdza (Janusz Sławiński).
Powieść kryminalna – to odmiana powieści charakteryzująca się fabułą zorganizowaną wokół zbrodni, okoliczności dojścia do niej, dochodzenia oraz ujawnienia osoby sprawcy. Współcześnie, w najbardziej zasadniczym podziale przyjmuje się, że powieść kryminalna dzieli się na cztery pododmiany.Janusz Sławiński (ur. 5 marca 1934 w Warszawie, zm. 1 listopada 2014 tamże) – polski teoretyk i historyk literatury, profesor nauk humanistycznych.
Wśród motywów występujących w utworach fabularnych wyróżnia się:
Wszystkie motywy w utworze literackim układają się w pewien porządek, czasowy lub przyczynowy; decydują o wątkach i fabule utworu.
Topos (gr. tópos koinós miejsce wspólne) – powtarzający się motyw, który często występuje w obrębie literatury i sztuki danej kultury, cywilizacji. Wskazuje na jedność kulturową danego kontynentu czy na istnienie pierwotnych wzorców myślenia człowieka.Świat przedstawiony – jeden ze składników dzieła literackiego, reprezentuje ogół świata przedstawionego w utworze (czas akcji, miejsce akcji, bohaterów, zdarzenia, procesy życiowe, świat fizyczny itd.).
Przypisy[ | edytuj kod]
- J. Sławiński, Motyw w: Literatura polska. Przewodnik encyklopedyczny, tom 1, Warszawa 1984, za: Motyw w: A. Niewiadowski, A. Smuszkiewicz, Leksykon polskiej literatury fantastycznonaukowej, , Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1990, ISBN 83-210-0892-5.
- Motywy obiegowe odgrywają szczególną rolę w gatunkach skonwencjonalizowanych, takich jak powieść kryminalna czy fantastyka naukowa. W tej ostatniej przykładowe motywy to: android, arka, cyborg, fantomatyka, hibernacja, nadprzestrzeń, niewidzialność, podróż w czasie, robot, sobowtór, świat równoległy.
Bibliografia[ | edytuj kod]
Linki zewnętrzne[ | edytuj kod]
Utwór – termin prawniczy z zakresu prawa autorskiego, który według Ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych jest zdefiniowany następująco:Fantastyka naukowa (ang. science fiction) – gatunek literacki lub filmowy, a także gier komputerowych o fabule osnutej na przewidywanych osiągnięciach nauki i techniki oraz ukazującej ich wpływ na życie jednostki lub społeczeństwa. Razem z fantasy i horrorem, fantastyka naukowa zaliczana jest do fantastyki.
Warto wiedzieć że... beta
Tradycja literacka – ogół doświadczeń oraz dokonań literackich z przeszłości, które w określonym czasie i dla określonej grupy społecznej służą za punkt odniesienia dla działalności twórczej.
Fabuła – układ zdarzeń w świecie przedstawionym utworów epickich i dramaturgicznych, a także filmów i gier komputerowych.
Motyw wędrowny (obiegowy) - motyw najczęściej występujący w literaturze, wspólny dziełom różnych autorów i epok literackich, łatwo rozpoznawany przez czytelników. Obecność motywów wędrownych jest cechą charakterystyczną utworów wywodzących się z kultury ludowej (baśń, bajka, ballada, legenda) oraz należących do tzw. kultury popularnej (powieść kryminalna, love story).
Wątek – ciąg zdarzeń o więzi przyczynowo-skutkowej, skupionych wokół jednej postaci lub grupy osób, dotyczących ich wzajemnych relacji. Jest to część składowa fabuły utworu literackiego, filmowego itp. (przy czym sama fabuła może być jedno- lub wielowątkowa).
Historia literatury to jeden z podstawowych działów literaturoznawstwa zajmujący się przekształceniami w literaturze określonego kręgu językowego dokonywanymi na tle historycznym. Historia literatury zajmuje się periodyzacją procesu historycznoliterackiego, badaniem rozwoju ewolucji i różnych zjawisk w dziedzinie literatury, komparatystyką, ewolucją postaw czytelniczych, form literackich, związkami literatury z życiem danej społeczności a także ewolucją idei, problemów i motywów, będących pożywką dla literatury poszczególnych okresów literackich.
International Standard Serial Number, ISSN czyli Międzynarodowy Znormalizowany Numer Wydawnictwa Ciągłego – ośmiocyfrowy niepowtarzalny identyfikator wydawnictw ciągłych tradycyjnych oraz elektronicznych. Jest on oparty na podobnej koncepcji jak identyfikator ISBN dla książek, ISAN dla materiałów audio-wideo. Niektóre publikacje wydawane w seriach mają przyporządkowany zarówno numer ISSN, jak i ISBN.
Utwór literacki, dzieło literackie – tekst słowny, pisany (najczęściej) lub ustny (np. eposy Homera, utwory z kręgu folkloru), ukształtowany za pomocą środków, jakimi dysponuje język, na sposób artystyczny. Jego szczególny charakter polega na tym, że odpowiada on na estetyczne oczekiwania odbiorców.