Monarcha – osoba będąca głową państwa w państwie o ustroju monarchicznym. Sprawowanie urzędu monarchy, nazywane oficjalnie panowaniem, trwa, co do zasady do śmierci monarchy. Możliwe jest jednak zrzeczenia się władzy przez monarchę poprzez akt abdykacji. Monarcha może być również pozbawiony władzy poprzez detronizację. Urząd monarchy zazwyczaj jest dziedziczny (monarchia dziedziczna, po zakończeniu panowania tron przekazywany jest następcy tronu), rzadziej pochodzi z wyboru (monarchia elekcyjna, np. Państwo Kościelne, Polska w XVI-XVIII w.).
Wielka Brytania, Zjednoczone Królestwo (ang. United Kingdom), Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej (ang. United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland) – unitarne państwo wyspiarskie położone w Europie Zachodniej. W skład Wielkiej Brytanii wchodzą: Anglia, Walia i Szkocja położone na wyspie Wielka Brytania oraz Irlandia Północna leżąca w północnej części wyspy Irlandia. Na wyspie tej znajduje się jedyna granica lądowa Zjednoczonego Królestwa z innym państwem – Irlandią. Poza nią, Wielka Brytania otoczona jest przez Ocean Atlantycki na zachodzie i północy, Morze Północne na wschodzie, kanał La Manche na południu i Morze Irlandzkie na zachodzie.Maharadża (Sanskrit महाराज}, Mahārāja) - historyczny tytuł królewski władców różnych regionów Indii. Wyższy rangą od radży, lecz niższy od ćakrawartina lub samrata (cesarza). Małżonka maharadży nosiła tytuł maharani, synowie tytuł kumar, a niezamężne córki kumari.
Grupę monarchów pochodzącej z tej samej rodziny (rodu), dziedziczących po sobie dany tytuł, nazywa się dynastią.
Ideologią dążącą do przywrócenia lub obrony monarchii w danym państwie lub szerzej – na świecie jest monarchizm.
Mandat do sprawowania władzy[ | edytuj kod]
Dawniej prawo do sprawowania władzy było nadawane danej osobie na mocy boskiego prawa. Władca był pomazańcem Boga, jego namiestnikiem. Od czasów wielkiej rewolucji francuskiej nastąpił rozwój idei suwerenności ludu ukształtowanej w opozycji do dotychczasowej idei legitymistycznych wywodzących władzę od Boga (boskie prawo królów). Spór o uzasadnienie i pochodzenie władzy był jedną z zasadniczych kwestii europejskiej, nowożytnej filozofii politycznej. Monarcha z czasem stał się reprezentantem narodu, sprawując władze z ich woli, na mocy przepisów prawa.
Wielki książę (łac. magnus dux, welikij kniaź) - tytuł monarszy, feudalny lub arystokratyczny, między rangą królewską a książęcą. Wyróżnia się dwie podstawowe formy wielkiego księcia, nie rozróżnialne jednak w języku polskim: (z łac.) magnus princeps (niem. Großfürst) i magnus dux (niem. Großherzog, franc. Grand Duc). Na temat rozróżnienia tych dwóch forma patrz hasło Książę.Chan – głowa chanatu, tytuł oznaczający władcę w dawnych krajach Azji Środkowej i Europy Wschodniej; także część imienia, oznaczająca wysokie urodzenie w krajach muzułmańskich.
Tradycyjnie wstąpienie monarchy na tron związane jest z uroczystością koronacji. Monarcha podczas koronacji otrzymuje prawo do noszenia atrybutów władzy monarszej. W tradycji europejskiej kulturowej są to przede wszystkim: korona, berło, jabłko. Współcześnie w państwach o ustroju monarchicznym nie praktykuje się już ceremonii koronacji. Wyjątkiem są: Wielka Brytania i Tonga. W pozostałych monarchiach zamiast koronacji ma miejsce jedynie złożenie uroczystej przysięgi.
Bóg lub bóstwo – istota nadprzyrodzona, której istnienie postuluje większość religii. Zajmuje się nim teologia i filozofia, gdzie jest ono uważane za zagadnienie metafizyczno-egzystencjalne. Ze względu na duże zróżnicowanie rozumienia tego pojęcia, trudno jest o jego jednoznaczną definicję (co dodatkowo utrudniają założenia teologiczne związane z tym zagadnieniem, pochodzące z poszczególnych religii). Jako najbardziej różniące się od siebie, należy wyodrębnić definicje używane przez religie politeistyczne i monoteistyczne, deizm, panteizm oraz panenteizm.Lista istniejących monarchii przedstawia współczesne byty prawne o ustroju monarchicznym na świecie, ich typy, a także obecnie panujących władców (monarchów).
W różnych tradycjach kulturowych i religijnych wyróżnia się różne tytuły monarsze:
Europa/chrześcijaństwo
cesarz/cesarzowa (por. car/caryca)
król/królowa
wielki książę/wielka księżna
arcyksiążę/arcyksiężna
książę/księżna
papież/papieżyca
Islam
kalif
padyszach
szach
sułtan
emir
szejk
malik
kedyw
szachinszach
Indie
Suwerenność ludu lub suwerenność narodu – doktryna, zgodnie z którą lud, rozumiany jako polityczna wspólnota obywateli, jest suwerenem w państwie i od niego wywodzi się władza i polityczna legitymizacja. Zasada suwerenności ludu jest jedną z podstawowych zasad demokratycznych konstytucji.Monarchia elekcyjna – ustrój polityczny charakteryzujący się wyborem monarchy (wodza, władcy, króla, cesarza) przez społeczeństwo lub jego uprawnioną część.
maharadża
radża
Inne
kagan
chan
faraon/faraonowa
satrapa
Obecni monarchowie[ | edytuj kod]
Warto zobaczyć: Lista panujących monarchów
Tytuły i zwroty honorowe
prezydent
Warto wiedzieć że... beta
Boskie prawo królów – koncepcja filozoficzno-polityczna uzasadniająca absolutną władzę monarchów jej boską genezą głoszona w Europie Zachodniej od XVII w. do XVIII w., w Rosji od XVI w. do początków XX wieku.
Następca tronu – tytuł przysługujący zazwyczaj najstarszemu dziecku monarchy lub innemu najbliższemu krewnemu (może to być osoba wyznaczona przez monarchę). Zastąpi aktualnego władcę na tronie po jego śmierci.
Kalif (arab. chalifa, „następca”) – tytuł następców Mahometa, czyli przywódców muzułmańskich społeczności państwowo-religijnych zwanych kalifatami. Pierwszym kalifem po śmierci Mahometa w 632 roku został Abu Bakr. Po zamordowaniu kalifa Alego w 661 roku, w wyniku sporu o sukcesję, doszło do rozłamu wewnątrz wyznawców islamu na szyitów i sunnitów. Kalifowie szybko zaczęli tracić władzę polityczną nad rozrastającym się imperium muzułmańskim. W 909 r. powstał szyicki kalifat w Kairze, zniszczony przez Saladyna w 1171 r. W 929 roku emir Kordoby, Abd ar-Rahman III, ogłosił się kalifem, jednak jego kalifat rozpadł się już w 1031 r.
Papież (Ojciec Święty) (łac. Summus Pontifex, od staroż. Pontifex Maximus; wł. papa, gr. pappas; forma funkcjonująca w języku polskim pochodzi od czeskiego papež) – biskup Rzymu, zwierzchnik Kościoła katolickiego, głowa Stolicy Apostolskiej oraz Suweren Państwa Miasto Watykan. Obecnym papieżem jest Franciszek.
Sułtan (tur. "władca", arab. as-sulṭān – "ten, który ma władzę") – tytuł władcy islamskiego, używany w wielu krajach muzułmańskich, m.in. w Turcji osmańskiej do 1922. Państwo rządzone przez sułtana to sułtanat.
Polska, Rzeczpospolita Polska – państwo unitarne w Europie Środkowej, położone między Morzem Bałtyckim na północy a Sudetami i Karpatami na południu, w dorzeczu Wisły i Odry. Powierzchnia administracyjna Polski wynosi 312 679 km², co daje jej 70. miejsce na świecie i dziewiąte w Europie. Zamieszkana przez ponad 38,5 miliona ludzi, zajmuje pod względem liczby ludności 34. miejsce na świecie, a szóste w Unii Europejskiej.
Termin ten pojawił się w XVI wieku p.n.e., gdy Egipt wkroczył w okres silnej ekspansji terytorialnej pod rządami XVIII dynastii. Po zjednoczeniu kraju przez Narmera egipski władca nosił tytuł nesut-biti – Ten-który-należy-do-pszczoły-i-trzciny, bowiem w tym okresie godłem Górnego Egiptu była pszczoła, a Dolnego – trzcina. Z biegiem czasu zaczęto używać tytułu Król Górnego i Dolnego Egiptu oraz Król Południa i Król Północy.
