Monacyt
Pegmatyty – rodzaj skał magmowych charakteryzujących się szczególną mega- lub gigantokrystaliczną teksturą, wzbogaconych w pierwiastki niekompatybilne oraz minerały zawierające składniki lotne jak fluor, bor, fosfor i inne. Najczęstszym typem są pegmatyty granitoidowe, ale występują również pegmatyty gabrowe, sjenitowe, skał wysoko alkalicznych (pegmatyty agpaitowe i miaskitowe). Nazwa pochodzi od gr. pegma – silne łącze, stwardniałość, dla odwzorowania zwięzłości granitu pismowego. Skałę tę wyróżnił i opisał po raz pierwszy René-Just Haüy w 1813 roku.Język grecki, greka (starogr. dialekt attycki Ἑλληνικὴ γλῶττα, Hellenikè glõtta; nowogr. Ελληνική γλώσσα, Ellinikí glóssa lub Ελληνικά, Elliniká) – język indoeuropejski z grupy helleńskiej, w starożytności ważny język basenu Morza Śródziemnego. W cywilizacji Zachodu zaadaptowany obok łaciny jako język terminologii naukowej, wywarł wpływ na wszystkie współczesne języki europejskie, a także część pozaeuropejskich i starożytnych. Od X wieku p.n.e. zapisywany jest alfabetem greckim. Obecnie, jako język nowogrecki, pełni funkcję języka urzędowego w Grecji i Cyprze. Jest też jednym z języków oficjalnych Unii Europejskiej. Po grecku mówi współcześnie około 15 milionów ludzi. Język grecki jest jedynym językiem z helleńskich naturalnych, który nie wymarł.
Tor (Th, łac. thorium) – pierwiastek chemiczny z grupy aktynowców w układzie okresowym. Nazwa pochodzi od imienia jednego z bogów nordyckich, Thora.
Monacyt – minerał, mieszana sól kwasu fosforowego, ceru i kilku lantanowców. Należy do minerałów rzadkich.
Nazwa pochodzi od gr. monazeis = jedyny lub monaxo = być samotnym; nawiązując do rzadkości występowania.
Właściwości[ | edytuj kod]
Występuje w postaci drobnych ziarn (wrostków w innych minerałach), skupień ziarnistych oraz luźnych ziarn (w aluwiach). Często wykazuje znaczne zawartości innych pierwiastków. Niekiedy tworzy bardzo duże (do 40 kg) i doskonale wykształcone kryształy o pokroju tabliczkowym-spłaszczonym, słupkowym lub klinowatym. Może zawierać uran oraz wszystkie ziemie rzadkie; jego częstym składnikiem bywa wapń.
Bywa silnie promieniotwórczy, tym bardziej im większa zawartość uranu lub toru. Jest kruchy, przezroczysty, jest izostrukturalny z krokoitem.
Występowanie[ | edytuj kod]
Najczęściej występuje w skałach magmowych, przede wszystkim kwaśnych, głównie pegmatytach. Duże, narosłe kryształy bywają spotykane w druzach i szczelinach skalnych. W postaci drobnych wrostków powszechnie występuje w granitoidach, sjenitach i granodiorytach. Rzadziej w skałach metamorficznych (stanowi ich główny składnik zawierający tor). Gromadzi się również w piaskach monacytowych z powodu odporności na wietrzenie.
Miejsca występowania:
Zastosowanie[ | edytuj kod]
Stanowi ważne źródło uzyskiwania ceru i innych pierwiastków ziem rzadkich oraz toru. Ma znaczenie naukowe i kolekcjonerskie. Duże ważące nawet kilka kilogramów kryształy spotykane są w pegmatytach granitowych. Pięknie wykształcone okazy znajdowane są na Madagaskarze, USA i w Norwegii.