Mikcja (łac. mictio) – medyczne określenie oddawania moczu, polegające na usunięciu na zewnątrz, zebranego w pęcherzu moczowym moczu przez cewkę moczową.
Mocz, stopniowo zbierając się w pęcherzu moczowym, powoduje naprężenie jego ściany, co z kolei skutkuje wysłaniem informacji do mózgu o potrzebie jego opróżnienia. Sam akt mikcji jest wynikiem świadomego wysłania informacji do mięśni kurczących pęcherz moczowy i jednocześnie rozluźniających cewkę moczową.
Zatrzymanie moczu, retencja moczu – niemożność opróżniania pęcherza moczowego. Nerki pacjenta produkują mocz, który spływa moczowodami do pęcherza, skąd nie może się wydostać na zewnątrz. Zatrzymanie moczu częściej występuje u mężczyzn.Wydalanie, ekskrecja – proces fizjologiczny polegający na usuwaniu zbędnych, a nawet szkodliwych, jak i będących w nadmiarze produktów przemiany materii oraz wody i elektrolitów. Z wydalaniem wody związana jest osmoregulacja. Wydalanie gazów oddechowych odbywa się w procesie respiracji.
Mikcja jest kontrolowana nie tylko przez ośrodek korowy odpowiedzialny za świadomą kontrolę oddawania moczu, ale również przez ośrodek w moście mózgu, gdzie znajduje się ośrodek odpowiedzialny za odruch bezwarunkowy mikcji. Oznacza to, że niemożliwe jest zatrzymywanie aktu mikcji w nieskończoność. W rdzeniu kręgowym natomiast znajdują się ośrodki współczulne (na wysokości Th10-Th12) oraz przywspółczulne (na wysokości S2-S4).
Skąpomocz (oliguria) – zmniejszenie ilości moczu dobowego poniżej 400–500 ml u dorosłych (przy wzroście 170 cm i wadze 70 kg). Odpowiednio u niemowląt poniżej 1 ml/kg/h oraz u większych dzieci 0,5 ml/kg/h. Spadek ilości moczu poniżej 100 ml/dobę określa się mianem bezmoczu (anuria).Poliuria czyli wielomocz – wydalanie moczu w ilości powyżej 3 litrów na dobę, co zwykle wiąże się z polidypsją.
Oddawanie moczu jest jednym z nielicznych przykładów sprzężenia zwrotnego dodatniego w organizmie człowieka. Polega ono na tym, że podczas początkowego skurczu mięśni przy oddawaniu moczu mięśnie opróżniające pęcherz moczowy na skutek impulsacji z ośrodkowego układu nerwowego kurczą się coraz silniej aż do całkowitego opróżnienia pęcherza.
Dysuria, dyzuria (z łac.) - to objaw chorobowy polegający na bolesnym oddawaniu moczu, któremu często towarzyszy uczucie pieczenia w cewce moczowej (stranguria). Dysurią określa się również dyskomfort towarzyszący oddawaniu moczu. Z dysurią wiąże się także pollakisuria - objaw częstego lub stałego parcia do oddawania moczu.Łagodny rozrost gruczołu krokowego (łac. hyperplasia prostatae, ang. BPH - Benign prostatic hyperplasia) – choroba występująca u mężczyzn i związana głównie z rozrostem (rozplemem) komórek gruczołowych i komórek podścieliska gruczołu krokowego, a w mniejszym stopniu przerostem komórek (stąd niejednoznaczna nomenklatura), powodująca zwężenie drogi odpływu moczu. Uważa się, że występuje u ponad 50% mężczyzn w wieku powyżej 60 roku życia i z wiekiem częstość jej występowania wzrasta.
Pojęcie przerost prostaty jest z patomorfologicznego punktu widzenia pojęciem błędnym, ponieważ przerost (łac. hypertrophia) oznacza powiększenie tkanki lub narządu na skutek powiększenia poszczególnych komórek, bez zwiększenia ich liczby, natomiast rozrost (łac. hyperplasia) zupełnie odwrotnie - powiększenie tkanki lub narządu na skutek zwiększenia liczby komórek, czego przykładem jest właśnie rozrost gruczołu krokowego.
W rozwoju osobniczym dopiero odpowiedni rozwój kory mózgu pozwala na świadome kontrolowanie oddawania moczu, dlatego małe dzieci nie potrafią kontrolować tej czynności (kontrola rozwija się pomiędzy 1. a 3. rokiem życia).
Po tym okresie brak kontroli mikcji jest objawem chorobowym i przyjmuje postać np. moczenia nocnego, nietrzymania moczu, moczenia paradoksalnego.
Inne pojęcia medyczne mające zastosowanie w określaniu patologii oddawania moczu:
Inkontynencja, nietrzymanie (łac. incontinens- "nie trzymając przy sobie") – objaw polegający na niekontrolowanym wydalaniu moczu (łac. incontinentia urinae) lub kału (łac. incontinentia alvi).Cukrzyca – grupa chorób metabolicznych charakteryzująca się hiperglikemią (podwyższonym poziomem cukru we krwi) wynikającą z defektu produkcji lub działania insuliny wydzielanej przez komórki beta trzustki. Przewlekła hiperglikemia wiąże się z uszkodzeniem, zaburzeniem czynności i niewydolnością różnych narządów, szczególnie oczu, nerek, nerwów, serca i naczyń krwionośnych. Ze względu na przyczynę i przebieg choroby, można wyróżnić cukrzycę typu 1, typu 2, cukrzycę ciężarnych i inne.
poliuria - czyli wielomocz (wydalanie zwiększonej ilości moczu np. w cukrzycy, moczówce prostej);
polakisuria - czyli częstomocz (częste oddawania zmniejszonych objętości moczu);
oliguria - czyli skąpomocz (niewystarczające wydalanie moczu np. w niewydolności nerek, odwodnieniu);
anuria - czyli bezmocz związany z uszkodzeniem aparatu filtrującego nerek (brak powstawania moczu np. z powodu wstrząsu);
zatrzymanie moczu - brak wydalania moczu, mimo jego powstawania (przeszkoda popęcherzowa np. w przeroście prostaty);
dysuria - czyli bolesne oddawanie moczu;
nykturia - czyli konieczność oddawania moczu w nocy;
paruresis - lęk przed oddawaniem moczu w obecności ludzi np. w toalecie publicznej.
Zapoznaj się z zastrzeżeniami dotyczącymi pojęć medycznych i pokrewnych w Wikipedii.
Pęcherz moczowy (łac. vesica urinaria) – narząd gromadzący mocz wydalany przez nerki. Mocz spływa do pęcherza moczowego stale, odpływa zaś z niego okresowo przez cewkę moczową. Pojemność pęcherza moczowego wynosi około 250–500 ml, ale może on jednak rozciągnąć się do objętości 1000–1500 ml. W ciężkich chorobach, np. w durze brzusznym, przy zatrzymaniu moczu pojemność pęcherza może osiągnąć 3–4 litry.Kontrola autorytatywna – w terminologii bibliotekoznawczej określenie procedur zapewniających utrzymanie w sposób konsekwentny haseł (nazw, ujednoliconych tytułów, tytułów serii i haseł przedmiotowych) w katalogach bibliotecznych przez zastosowanie wykazu autorytatywnego zwanego kartoteką wzorcową.
Zapoznaj się z zastrzeżeniami dotyczącymi pojęć medycznych i pokrewnych w Wikipedii.