Posąg Ramzesa II w Memfis
Memfis – grecka nazwa jednego z najważniejszych miast starożytnego Egiptu, stolicy w epoce Starego Państwa (III-VI dynastia).
Wedle Herodota miasto Memfis miało zostać założone przez Menesa, który zjednoczył Dolny i Górny Egipt i stał się pierwszym władcą zjednoczonego Egiptu. Menes miał wznieść tamę, by chronić miasto przed wylewami Nilu. Następca Menesa polecił zbudować, jak pisze Herodot, pierwszy pałac w mieście.
Górny Egipt (egip. Ta Shemau) – kraina starożytnego Egiptu nazwana tak dla odróżnienia od leżącej na północ od niej krainy Dolnego Egiptu. Za panowania faraonów zwana była "ziemią jęczmienia".Menkaure (egip. Men-Kau-Re - „Trwała-jest-moc-duszy-Re (boskiej-światłości)” ; egip. Horus Ka-Chet - egip. „Horus-o-ciele-Byka”; gr. Mykerinos) – władca starożytnego Egiptu z okresu IV dynastii (III tysiąclecie p.n.e.).
Nazwa Memfis pochodzi od nazwy piramidy Pepiego I Men-nefer („Doskonałe Trwanie”) i używana była na określenie całego miasta od czasów XVIII dynastii. Najstarsza nazwa miasta brzmiała Inebu-hedż („Biały mur”), zapewne od muru królewskiej rezydencji. W czasach Średniego Państwa Memfis określano nazwą Anch-taui („Którym żyją Oba Kraje”, tj. Egipt), co podkreśla położenie Memfis dokładnie na granicy między Górnym i Dolnym Egiptem (doliną i deltą Nilu).
Sakkara – miejscowość w Egipcie położona na południe od Kairu i na zachód od Memfis. Nazwa pochodzi od Sokara (Sokarisa), bóstwa opiekującego się nekropolą.Sfinks (lub czasem Fiks, gr. Σφίγξ Sphínx lub Φίξ Phíks, łac. Sphinx lub Phix) – mityczne stworzenie, przedstawiane zazwyczaj jako lew z ludzką głową. Wizerunek ten wywodzi się z czasów egipskiego Starego Państwa - tworzonym wówczas rzeźbom starożytni Grecy nadali nazwę, określającą żeńskiego potwora, "dusicielkę", wywodzącą się z greckiej mitologii. Podobne stworzenia pojawiają się także w kulturze południowo-wschodniej Azji. W europejskiej sztuce, sfinks stał się popularnym motywem zdobniczym w renesansie. Później wizerunek tego stworzenia, często bardzo zbliżony do oryginalnej, egipskiej wersji, pojawił się w wielu innych kulturach.
Pozostałości Memfis znajdują na zachodnim brzegu Nilu, ok. 20 km na południe od Kairu (w pobliżu wioski Mit Rahina). Dzisiaj z tego wielkiego w starożytności miasta nie pozostało prawie nic. Wciąż dobrze widoczne ślady dawnej świetności to jedynie kolosalne posągi Ramzesa II oraz alabastrowy sfinks, prawdopodobnie tego samego władcy.
Chrześcijaństwo, chrystianizm (gr. Χριστιανισμóς, łac. Christianitas) – monoteistyczna religia objawienia, bazująca na nauczaniu Jezusa Chrystusa zawartym w kanonicznych ewangeliach. Jej wyznawcy uznają w nim obiecanego Mesjasza i Zbawiciela, który ustanowił Królestwo Boże poprzez swoje Zmartwychwstanie. Kanon wiary chrześcijańskiej został spisany w Nowym Testamencie i przekazywany jest przez Kościoły.Ramzes II zwany też Ramzesem Wielkim (w źródłach greckich Ozymandias) – trzeci faraon z XIX dynastii, syn i następca Seti I, jeden z najwybitniejszych i najdłużej żyjących władców starożytnego Egiptu okresu Nowego Państwa.
Główną budowlą Memfis była świątynia boga Ptaha, w czasach Nowego Państwa zwana Hut-ka-Ptah („Siedziba ducha Ptaha”), od której to nazwy ma pochodzić, wedle niektórych badaczy, grecka nazwa całego kraju – Aigyptos, a zatem i nasz Egipt. Świątynię, istniejącą od czasów Starego Państwa, rozbudowywali kolejni władcy aż po Epokę Późną. Na południowy wschód od świątyni zlokalizowano mniejsze budowle kultowe oraz królewski pałac Merenptaha, władcy XIX dynastii.
Herodot z Halikarnasu (starogr. Ἡρόδοτος ὁ Ἁλικαρνασσεύς, Herodotos ho Halikarnasseus) (ur. ok. 484 p.n.e. w Halikarnasie, obecnie Bodrum w Turcji, zm. ok. 426 p.n.e. w Turioj lub Atenach) – historyk grecki, zwany Ojcem historii, czasem także Ojcem geografii. Jedynym zachowanym jego dziełem jest 9-księgowa relacja z wojen perskich, opisująca także geografię i historię Hellady, Persji i Egiptu oraz okolicznych krain, zatytułowana Dzieje (Ἱστορίαι Historiai, łac. Historiae). Jego relacje nie były zawsze dokładne, ale − w odróżnieniu od wielu innych historyków, aż po czasy dzisiejsze − zawsze opatrzone klauzulą "zgodnie z tym, czego się dowiedziałem" (Dzieje, I, 2) i "Ja zaś muszę podać, co się opowiada, ale bynajmniej nie jestem zobowiązany w to wierzyć i te słowa mają się odnosić do całych mych Dziejów." (VII, 152).Horemheb, także Haremhab, początkowo Paatonemheb (1319-1292 p.n.e.) – ostatni faraon XVIII dynastii, nie spokrewniony jednak ze swoimi poprzednikami ani następcami, mąż Amenii, a po jej śmierci Mutnedżmet, córki Aj i królowej Tiy II.
W roku 3100 p.n.e. Memfis było pierwszym miastem, którego populacja przekroczyła 30 tys.(dane szacunkowe). Około roku 1557 p.n.e. pod względem populacji Memfis wyprzedziło Awaris i stało się największym miastem świata (dane szacunkowe).
O znaczeniu miasta świadczyć może nekropolia memficka, ciągnąca się na przestrzeni ponad 30 km na krawędzi pustyni. Nekropolia obejmuje, idąc od południa (nazwy pochodzą od współcześnie istniejących wiosek arabskich):
Dahszur:
dwie piramidy założyciela IV dynastii, króla Snofru,
piramidy kilku władców XII dynastii,
groby prywatne (najsłynniejszy ze względu na znalezione w nim rzeźby – księcia Rahotepa i jego żony Nofret);
Sakkara, jądro nekropolii:
wielkie mastaby z czasów I i II dynastii,
pierwsza piramida (schodkowa) króla Neczericheta, zwanego Dżeserem,
piramida schodkowa króla Sechemcheta,
piramidy pierwszego (Userkaf) i ostatniego (Unis) władcy V dynastii, piramidy władców VI dynastii,
najsłynniejsze mastaby prywatne, głównie z czasów V i VI dynastii,
grobowce prywatne z końca XVIII dynastii, budowane przez elitę po upadku herezji Echnatona, wśród nich grób generała Horemheba, budowany jeszcze w stylu amarneńskim zanim jeszcze Horemheb został władcą Egiptu,
Serapeum (miejsce pochówku świętych byków, Apisów);
Abusir, nekropolia V dynastii i okresu perskiego:
piramidy władców V dynastii,
mastaby prywatne (największa należąca do niejakiego Ptahszepsesa),
groby urzędników z końca okresu saickiego (XXVI dynastia) i panowania perskiego (wśród nich grobowiec słynnego Udżahoresneta, zdrajcy, który przeszedł na stronę perską);
Abu Gurab
świątynie solarne władców V dynastii – zachowane są dwie: Userkafa (słabo) i Niuserre (bardzo dobrze);
Giza, nekropolia IV dynastii:
najsłynniejsze piramidy – Cheopsa, Chefrena, Mykerinosa,
wielki sfinks,
grobowce rodziny królewskiej i urzędników z czasów IV dynastii,
pozostałości pałacu królewskiego Mykerinosa;
Abu Roasz
piramida syna Cheopsa, Dżedefre.
Memfis, osłabione po założeniu Aleksandrii, która przejęła znaczną część jego funkcji ekonomicznych, ostatecznie straciło na znaczeniu po uznaniu chrześcijaństwa za jedyną religię cesarstwa rzymskiego za panowania cesarza Teodozjusza.
Narmer (gr. Menes, Menas /u Diodora/, Mena, Meni, Min /u Herodota/, egip. Hr nar-mr) Józef Flawiusz nadał mu imię Minajas. Uważany za twórcę i założyciela państwa "Obydwu Krajów", czyli Górnego i Dolnego Egiptu oraz I dynastii, choć najnowsze badania stawiają go raczej jako ostatniego władcę dynastii "0".Dżeser (Dżoser) – władca górnego i dolnego Egiptu, drugi król z III dynastii. Panował w l. 2690–2670 p.n.e. lub 2720–2700 p.n.e.
Arabowie, którzy zdobyli Egipt w roku 641, założyli swą stolicę na wschodnim brzegu Nilu, na północ od Memfis, w al-Fustat (dziś Stary Kair).
Zobacz też[]
Memphis – miasto w środkowej części Stanów Zjednoczonych
