Margrabstwo Istrii
Przeczytaj także...
Habsburgowie – dynastia niemiecka (von Habsburg). Założycielem dynastii był Guntram Bogaty (X wiek). Nazwa rodziny wywodzi się od pierwszej posiadłości rodu, zamku Habsburg (od staro-wysoko-niemieckiego hab lub haw – przejście, przeprawa przez rzekę; legendarna etymologia od niem. Habichtsburg – Jastrzębi Zamek) położonego w kantonie Aargau w Szwajcarii. Przedstawiciele dynastii panowali m.in. w krajach niemieckich i włoskich, Świętym Cesarstwie Rzymskim, Czechach, Hiszpanii, Portugalii, Burgundii, na Węgrzech (a co za tym idzie także w Chorwacji) i w Siedmiogrodzie, w Niderlandach, na Śląsku oraz hiszpańskich i portugalskich koloniach w Azji i obu Amerykach. Dynastia w linii męskiej wygasła w 1740. Ostatnia z rodu Maria Teresa Habsburg wraz z mężem cesarzem Franciszkiem I Lotaryńskim założyła nową dynastię Habsbursko-Lotaryńską.Święte Cesarstwo Rzymskie (łac. Sacrum Romanum Imperium lub Sacrum Imperium Romanum (S.I.R.) od 1254, niem. Heiliges Römisches Reich, potocznie (od 1441) łac. Sacrum Romanum Imperium Nationis Germanicae, niem. Heiliges Römisches Reich Deutscher Nation) – nazwa państwa stanowiącego kontynuację cesarstwa zachodniorzymskiego, odwołująca się zarówno do idei jak i kształtu politycznego średniowiecznej i wczesnonowożytnej Europy. Składało się formalnie z rdzenia którym było Królestwo Niemieckie oraz z równoprawnych mu formalnie Królestwa Włoch (de facto do 1648) i Królestwa Burgundii (od 1032, de facto do 1378).
Prowincje Iliryjskie (fran. Provinces illyriennes) – ziemie na północnym i wschodnim wybrzeżu Morza Adriatyckiego, wchodzące w skład Francji za rządów Napoleona. Obejmowały obszar 55 tys. km², zamieszkany przez 1,5 mln ludności.
Habsburgowie – dynastia niemiecka (von Habsburg). Założycielem dynastii był Guntram Bogaty (X wiek). Nazwa rodziny wywodzi się od pierwszej posiadłości rodu, zamku Habsburg (od staro-wysoko-niemieckiego hab lub haw – przejście, przeprawa przez rzekę; legendarna etymologia od niem. Habichtsburg – Jastrzębi Zamek) położonego w kantonie Aargau w Szwajcarii. Przedstawiciele dynastii panowali m.in. w krajach niemieckich i włoskich, Świętym Cesarstwie Rzymskim, Czechach, Hiszpanii, Portugalii, Burgundii, na Węgrzech (a co za tym idzie także w Chorwacji) i w Siedmiogrodzie, w Niderlandach, na Śląsku oraz hiszpańskich i portugalskich koloniach w Azji i obu Amerykach. Dynastia w linii męskiej wygasła w 1740. Ostatnia z rodu Maria Teresa Habsburg wraz z mężem cesarzem Franciszkiem I Lotaryńskim założyła nową dynastię Habsbursko-Lotaryńską.Święte Cesarstwo Rzymskie (łac. Sacrum Romanum Imperium lub Sacrum Imperium Romanum (S.I.R.) od 1254, niem. Heiliges Römisches Reich, potocznie (od 1441) łac. Sacrum Romanum Imperium Nationis Germanicae, niem. Heiliges Römisches Reich Deutscher Nation) – nazwa państwa stanowiącego kontynuację cesarstwa zachodniorzymskiego, odwołująca się zarówno do idei jak i kształtu politycznego średniowiecznej i wczesnonowożytnej Europy. Składało się formalnie z rdzenia którym było Królestwo Niemieckie oraz z równoprawnych mu formalnie Królestwa Włoch (de facto do 1648) i Królestwa Burgundii (od 1032, de facto do 1378).
Prowincje Iliryjskie (fran. Provinces illyriennes) – ziemie na północnym i wschodnim wybrzeżu Morza Adriatyckiego, wchodzące w skład Francji za rządów Napoleona. Obejmowały obszar 55 tys. km², zamieszkany przez 1,5 mln ludności.
Margrabstwo Istrii (niem. Markgrafschaft Istrien, wł. Marchesato d’Istria) – średniowieczna marchia (od IX wieku), księstwo Świętego Cesarstwa Rzymskiego, a następnie prownicja i kraj koronny Cesarstwa Austriackiego (Przedlitawia), obejmujący tereny półwyspu Istria. W latach 1815–1849 wchodził w skład austriackiego Królestwa Ilyrii. Łącznie wraz z Gorycją i Gradyską, Wolnym miastem Triest był zaliczany w jeden kraj koronny zwany Pobrzeżem Austriackim. Siedzibą Namiestnika był Triest.
Wolne cesarskie miasto Triest z okręgiem (niem. Reichsunmittelbare Stadt Triest und ihr Gebiet, wł. Città Imperiale di Trieste e Dintorni) – kraj koronny cesarstwa austriackiego (Przedlitawia), obejmujący miasto portowe - Triest, oraz pobliskie tereny. Łączony był wraz z Gorycją i Gradyską, Margrabstwem Istrii w jeden kraj koronny zwany Pobrzeżem Austriackim. Siedzibą Namiestnika był Triest.Austro-Węgry (t. Monarchia Austro-Węgierska; niem. Österreich-Ungarn, węg. Osztrák-Magyar Monarchia) – państwo związkowe w Europie Środkowej. Austro-Węgry były wielonarodową monarchią konstytucyjną i jednym z największych mocarstw w tamtym czasie. Państwo istniało 51 lat, od 1867 aż do rozpadu w 1918 roku i zakończenia I wojny światowej.
Historia[ | edytuj kod]
Marchia Istrii po raz pierwszy jest wzmiankowana po śmierci księcia Eryka z Friuli w 799 jako jedna z marchii karolińskich. Był to jednak krótkotrwały byt. Istria ponownie zostaje marchią, gdy oddzielono ją od księstwa Karyntii w 1040. Z czasem południowe tereny marchii przechodzą pod panowanie weneckie. Sama marchia dostała się pod kontrolę Patriarchatu Akwilei. Habsburgowie zawładnęli w XIV w. jedynie niewielkim obszarem półwyspu wokół miasta Pazin, które było częścią Księstwa Krainy. Władcy Habsburg jednak zaczęli używać tytułu „margrabiego Istrii”. Reszta półwyspu należała już wówczas do Wenecji aż do pokoju z Campo Formio z 1797, kiedy to została przyznana Austrii. W 1805 na mocy pokoju w Preszburgu stała się częścią Prowincji Iliryjskich. Istria została ostatecznie przydzielona Austrii na mocy decyzji kongresu wiedeńskiego w 1815. Została wówczas włączona do austriackiego Królestwa Ilirii. Od 1849, po likwidacji królestwa, Istria stała się częścią Pobrzeża austriackiego. W 1860 powstał kraj koronny – Margrabstwo Istrii. Istniał on do końca monarchii austro-węgierskiej w 1918.
Książęce Hrabstwo Gorycji i Gradyski (niem. Gefürstete Grafschaft Görz und Gradiska) - jednostka administracyjna (kraj koronny) Austrii, wchodząca w skład Pobrzeża Austriackiego, podlegający Namiestnictwu w Trieście.Księstwo Krainy (niem. Herzogtum Krain) - istniejące w latach 1364-1918 księstwo wchodzące w skład Świętego Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego a następnie kraj koronny Cesarstwa Austriackiego, obejmujący obszar Krainy.
Bibliografia[ | edytuj kod]
Królestwo Ilirii – jednostka administracyjna (kraj koronny) Cesarstwa Austriackiego, istniejąca w latach 1816-1849. Stolicą kraju była Lublana, a w jego skład wchodziły tereny obecnej zachodniej i środkowej Słowenii, Karyntia, tereny obecnej północno-zachodniej Chorwacji i północno-wschodnich Włoch, czyli obszar istniejących wcześniej Prowincji Iliryjskich.Marchia, margrabstwo (łac., niem. mark) – teren przygraniczny Imperium Karolińskiego, a później Świętego Cesarstwa Rzymskiego, zorganizowany jako struktura feudalno-wojskowa. Celem istnienia marchii była ochrona cesarstwa przed najazdami z zewnątrz, dlatego tworzono je na szczególnie zagrożonych odcinkach granic. Pan feudalny marchii – margrabia (markgraf) – podlegał bezpośrednio cesarzowi i miał większy zakres samodzielności, niż hrabia zarządzający hrabstwem w głębi kraju.
Warto wiedzieć że... beta
Kraj koronny (niem. Kronland) – terytorium składowe Cesarstwa Austrii w latach 1849-1867 i austriackiej części Austro-Węgier w latach 1867-1918. Głową kraju koronnego był cesarz, w którego imieniu działał Landeshauptmann (zarządca kraju) albo Statthalter (gubernator).
Istria (słń. i chor. Istra, wł. Istria) − półwysep w południowej Europie, w północnej części Morza Adriatyckiego. Zdecydowana jego większość należy do Chorwacji, tylko niewielka północna część do Słowenii, a najbardziej na północ wysunięte miasteczko Muggia do Włoch. Leży między zatokami Triesteńską, Kvarner i Rijecką. Za północno-wschodnią granicę półwyspu uznaje się zazwyczaj pasmo górskie Ćićarija i dolinę rzeki Rosandra (słń. Glinščica). Powierzchnia: ok. 3,5 tys. km². Ludność ok. 330 tys. (z tego ok. 235 tys. w Chorwacji, ok. 80 tys. w Słowenii, ok. 15 tys. we Włoszech).
Republika Wenecka (wł. Serenissima Repubblica di Venezia) – północnowłoska republika kupiecka istniejąca od VIII wieku do 1797. Najdłużej nieprzerwanie funkcjonujące państwo o ustroju republikańskim w historii. W średniowieczu jedna z największych potęg handlowych i politycznych w basenie Morza Śródziemnego i jedno z najbogatszych miast Europy. Republika Wenecka była najpotężniejszą i zarazem najtrwalszą z powstałych w średniowieczu miejskich komun włoskich. Jako jedno z nielicznych państw włoskich odegrała również wielką rolę w historii nie tylko Italii, ale całej Europy i basenu Morza Śródziemnego. Od czasów wypraw krzyżowych po zmagania z Imperium Osmańskim, dla Europy była Republika Wenecka głównym pośrednikiem i uczestnikiem kontaktów z muzułmańskim Bliskim Wschodem – zarówno tych pokojowych, jak i wojennych.
Cesarstwo Austrii niem. Kaisertum Österreich (dawniej pisane Kaiserthum Oesterreich) – państwo powstałe w 1804 w reakcji na proklamowanie przez Napoleona I Cesarstwa Francuskiego.
Pazin (wł. Pisino) - miasto w Chorwacji (ok. 5 tys. mieszkańców), ośrodek administracyjny jednostki Istarska županija.
Kongres wiedeński (niem. Wiener Kongress) – konferencja międzynarodowa przedstawicieli szesnastu państw europejskich, trwająca od września 1814 do 9 czerwca 1815 roku w Wiedniu, zwołana w celu rewizji zmian terytorialnych i ustrojowych spowodowanych wybuchem rewolucji francuskiej i wojnami napoleońskimi oraz wypracowania nowych zasad ładu kontynentalnego.
Królestwa i Kraje w Radzie Państwa Reprezentowane (niem. Die im Reichsrat vertretenen Königreiche und Länder), Przedlitawia, Cislitawia (niem. Cisleithanien, węg. Lajtántúl) – nazwy - oficjalna i potoczne - używane na określenie "austriackiej", cesarskiej części Austro-Węgier. Stolicą Przedlitawii był Wiedeń.