Marceli z Ancyry
Chrześcijańskie wyznania wiary lub symbole wiary, to zazwyczaj krótkie i zwięzłe, układane przez wspólnotę uczniów Chrystusa zbiory podstawowych prawd wiary. Tradycja spisywania krótkich formuł wyznania wiary sięga czasów apostolskich, szereg z nich można odnaleźć już w pismach nowotestamentalnych.Sirmium – starożytne miasto greckie, rzymskie i bizantyjskie nad rzeką Sawą, ważna twierdza broniąca północnej granicy Cesarstwa Rzymskiego, obecnie Sremska Mitrovica na terenie Serbii.
Galacja (gr. Galatike, łac. Gallograecia) – w starożytności kraina w centralnej Azji Mniejszej, położona wokół dzisiejszej Ankary, nazwana tak przez Rzymian od nazwy Galatów, przybyłego w ten rejon w III w. p.n.e. odłamu celtyckiej armii Brennusa, która splądrowała w roku 279 roku p.n.e. Macedonię, Tesalię i Epir. Po klęsce zadanej Celtom przez Antygona Gonatasa w bitwie pod Lizymachią część wojowników z rodzinami (ok. 20 tys. ludzi) przeprawiła się do Azji Mniejszej. W 275 roku p.n.e. Antioch I Soter, w wyniku zwycięskiej bitwy, zepchnął Galatów na tereny, na których powstała później Galacja.
Marceli z Ancyry, (łac.) Marcellinus episcopus Ancyranus (zm. ok. 374) – biskup Ancyry (późniejsza Ankara) w Galacji w Azji Mniejszej.
Marceli był zdecydowanym przeciwnikiem arianizmu, występując przeciw niemu na I Soborze Nicejskim, a później walcząc gorliwie o ortodoksję chrześcijańską u boku św. Atanazego. W swojej gorliwości w zwalczaniu arianizmu posunął się aż do przyjęcia w swoim Piśmie polemicznym (ok. 334 r.) pozycji sabeliańskich, za co został złożony z urzędu biskupiego (336 r.) i skazany na wygnanie. Jego ortodoksyjność uznał synod rzymski z 340 r. oraz synod w Sardyce z 343/344 r., ale ostatecznie potępił go Sobór konstantynopolitański I z 381 r. Z dzieł Marcelego znamy: Wyznanie wiary (zachowane u Epifaniusza z Salaminy), O świętym Kościele przekazane pod imieniem Antyma z Nikomedii oraz pseudoatanazjańskie O wcieleniu i przeciw arianom, które też prawdopodobnie jest jego autorstwa.
Marceli twierdził, argumentując to Pismem Świętym, że Bóg jest duchem oraz niepodzielną Jednością. Słowo, czyli Logos, było w Bogu jako immanentny Rozum, który był z Nim tożsamy. W ten sposób zwalczał więc koncepcję Logosu jako osobnej hipostazy, bo według niego groziłoby to rozbiciem jedności i prowadziłoby do politeizmu. Logos w stworzeniu i objawieniu uzewnętrznił się jako czynna energia Boga. Jego wyjście od Boga (Marceli twierdzi, że nie można mówić o zrodzeniu) jest rozprzestrzenieniem się lub rozszerzaniem się boskiej Monady, która w momencie stworzenia i wcielenia staje się diadą, ale nie ulega podziałowi, a w momencie zesłania Ducha Świętego - triadą. Przy końcu czasów Logos i Duch Święty wrócą do Boga-Monady i Bóg znów stanie się Jednością.
Uczniem Marcelego był biskup Sirmium Fotyn.
Przypisy[ | edytuj kod]
- Wydał K. Holl, Griechische Christliche Schrifsteller der ersten drei Jahrhunderte (GChSch), 3,258, Lipsk 1897; PG 42,385D
- H. Denzinger, A. Schönmetzer: Enchiridion symbolorum : definitionum et declarationum de rebus fidei et morum, n.11. Wyd. 36. Freiburg/B: 1976.