Marcel Duchamp, właśc. Henri-Robert-Marcel Duchamp (wymowa fr. [maʁˈsɛl dyˈʃɑ̃], ur. 28 lipca 1887 w Blainville-Crevon, zm. 2 października 1968 w Neuilly-sur-Seine) – francuski malarz i szachista.
Życiorys[]
Marcel Duchamp pochodził z rodziny artystów: był bratem rzeźbiarza Raymonda Duchamp-Villona (1876–1918), malarza fowisty, rysownika i grawera Jacques’a Villona (Gaston Duchamp) (1875–1963) i malarki Suzanne Duchamp (1889–1963), żony malarza Jeana Crottiego.
Międzynarodowy alfabet fonetyczny, MAF (ang. International Phonetic Alphabet, IPA; fr. Alphabet phonétique international, API) – alfabet fonetyczny, system transkrypcji fonetycznej przyjęty przez Międzynarodowe Towarzystwo Fonetyczne jako ujednolicony sposób przedstawiania głosek wszystkich języków. Składają się na niego zarówno symbole alfabetyczne jak i symbole niealfabetyczne oraz ok. 30 znaków diakrytycznych.Armory Show (oficjalnie: International Exhibition of Modern Art) – wystawa sztuki nowoczesnej, zorganizowana w dniach 17 lutego–15 marca 1913 roku w Nowym Jorku w budynku 69th Regiment Armory (stąd potoczna nazwa wystawy) należącym do Gwardii Narodowej Stanów Zjednoczonych. Wystawa była następnie prezentowana w Art Institute of Chicago i w Copley Society of Art w Bostonie.
Studiował na Académie Julian do roku 1905. Po raz pierwszy wystawiał swoje dzieła w 1909 na Salonie Niezależnych i Salonie Jesiennym w Paryżu. Początkowo obracał się w kręgu fowistów, nawiązywał też do Cézanne’a (Portret ojca artysty, 1910), symbolizmu (Portret doktora Dumouchel, 1910), kubizmu (Portret szachistów, 1911), działał, wraz z, m.in. Francisem Picabią, w grupie Section d’Or (Złoty podział), inspirowanej twórczością Picassa i Braque’a. Repertuar kubistycznych środków wzbogacał o zagadnienia prezentacji ruchu na obrazie, jak w Ivonne i Madelaine rozerwane na strzępy, 1911 i Akt schodzący po schodach nr 2 (Nu descendant un escalier No. 2, 1912). Ten ostatni, prezentowany na wystawie Armory Show w Nowym Jorku w 1913, wzbudził wielkie zainteresowanie, czyniąc z Duchampa uznanego malarza.
Museum of Modern Art (MoMA) – muzeum sztuki nowoczesnej mieszczące się na Manhattanie w Nowym Jorku (na 53rd Street, pomiędzy Fifth Avenue a Sixth Avenue). Ekspozycje prac ze zbiorów Muzeum oraz wystawy czasowe (indywidualne i tematyczne) prezentujące malarstwo, rysunek, grafikę, rzeźbę, fotografię, film, video, instalacje, nowe media.Jasper Johns, Jr. (ur. 15 maja 1930 w Auguście) – amerykański malarz, prekursor pop-artu i minimal art. Odznaczony Prezydenckim Medalem Wolności i Narodowym Medalem Sztuki.
W tym samym roku Marcel Duchamp porzucił tradycyjny warsztat artystyczny malarza. Swoimi działaniami wyprzedził rozwinięcie się ruchu dadaistycznego w Zurychu (1916). Stworzył termin ready-made, oznaczający użycie „przedmiotu gotowego” jako dzieła sztuki. Pierwszą tego typu pracą było zaginione Koło rowerowe z 1913 roku, chociaż w tym czasie autor nie wymyślił jeszcze koncepcji ready-made. Było to koło rowerowe wraz z widelcem przymocowane do stołka. Fontanna z 1917 roku jest jednym z najsłynniejszych ready-made. Pisuar z inskrypcją: R. Mutt 1917, ustawiony w galerii sztuki jak rzeźba, stał się symboliczną cezurą między sztuką kontynuacji w długim pochodzie artystów przez stulecia a sztuką zrywającą ostatnie ograniczenia w sposób radykalny i ironiczny. L.H.O.O.Q. to reprodukcja Mony Lisy z dorysowanymi wąsami i bródką (pierwsza w 1919) – napuszona publiczność tłocząca się w Luwrze została wykpiona.
Claes Oldenburg (ur. 28 stycznia 1929 w Sztokholmie) – urodzony w Szwecji rzeźbiarz amerykański. Odznaczony Narodowym Medalem Sztuki. Zasłynął jako autor oryginalnych prac, tworzonych, np. ze sztucznego futra lub plastiku. Jego najsłynniejsze wystawy to Ulica (na tej wystawie znalazły się m.in. rzeźby przedstawiające śmieci) oraz Sklep.Szachownica – w szachach klasycznych i warcabach kwadratowa 64-polowa plansza, składająca się z 8 poziomych rzędów i 8 pionowych kolumn (rzędy i kolumny nazywane są również liniami). Pola te są przemiennie jasne i ciemne (dla ujednolicenia nazywane kolorem białym i czarnym). Każda linia pól w pionie oznaczona jest w notacji algebraicznej literą (od a do h), natomiast liniom pól w poziomie przyporządkowane są cyfry (od 1 do 8). Dzięki temu każde pole ma swoją współrzędną i może być w łatwy sposób zlokalizowane. Pole a1 jest koloru czarnego i znajduje się zawsze w lewym dolnym rogu szachownicy (dla zawodnika grającego białymi bierkami). Standardowy wymiar szachownicy wynosi 50 × 50 cm.
Od początku lat 20. Duchamp pracował w Stanach Zjednoczonych. W 1923 powstała Panna młoda rozebrana przez swych kawalerów, jednak (Mariée mise à nu par ses célibataires, même) tzw. Wielka szyba. – tworzone od 1915 na wielkiej tafli szkła „antyarcydzieło” o niejasnym znaczeniu. Po jego zakończeniu Duchamp demonstracyjnie porzucił sztukę dla gry w szachy (jednak nie na zawsze).
Alexander Porfiryevich Archipenko (ur. 30 maja 1887 w Kijowie, zm. 25 lutego 1964 w Nowym Jorku) - ukraiński rzeźbiarz, rysownik, malarz, grafik i pedagog tworzący we Francji i Stanach Zjednoczonych.Rouen – miejscowość i gmina we Francji, w regionie Normandia, w departamencie Seine-Maritime. Położona jest nad Sekwaną.
W Nowym Jorku Duchamp współpracował z Francisem Picabią i Manem Rayem, tworzył pisma 291, The Blind Man, Rongwrong. Zajmował się w tym okresie rzeźbą. Był też autorem dwuznacznej postaci Rrose Sélavy, istoty która po raz pierwszy pojawiła się we Fre(n)sh Wi(n)dow, czyli oknie na sposób francuski, przy czym bawił się tu angielskim znaczeniem fresh widow (świeża wdowa). Sélavy jest homonimem c’est la vie (takie jest życie). Pod tym pseudonimem Duchamp wydał zbiór aforyzmów i przebrany za kobietę pozował do zdjęć Mana Raya. Duchamp stworzył też całą serię nowych powiedzonek typu „gra półsłówek”, ciesząc się z ich nieprzyzwoitego wydźwięku i bawiąc aliteracją.
Król – kluczowa figura w szachach. W tradycyjnym początkowym ustawieniu bierek król znajduje się pomiędzy hetmanem i królewskim gońcem, na pierwszej (ósmej) linii. W notacji algebraicznej król białych znajduje się na polu e1, król czarnych na e8. Król jest specyficzną figurą, ponieważ zasadniczym celem przeciwnika jest jego osaczenie.Bruksela (fr. Bruxelles, nid. Brussel, niem. Brüssel) – miasto i stolica Belgii oraz Unii Europejskiej, położone w środkowej części kraju nad rzeką Senne.
Od połowy lat 30. współpracował z surrealistami, uczestnicząc w ich wystawach. W 1942, podczas okupacji Paryża przez Niemców, osiadł na stałe w Nowym Jorku, a trzynaście lat później otrzymał amerykańskie obywatelstwo.
Sztuka drugiej połowy ubiegłego stulecia, pop-art, happening i konceptualizm nawiązują do twórczości Duchampa, który w roku 1953 stał się Satrapą w Kolegium Patafizyki.
Na jego grobie w Rouen jest wygrawerowane epitafium: „Poza tym (zresztą) to zawsze inni umierają”.
Luwr (fr. Louvre, Musée du Louvre) – dawny pałac królewski w Paryżu, obecnie muzeum sztuki. Jedno z największych muzeów na świecie, najczęściej odwiedzana placówka tego typu na świecie. Stanowi jedno z ważniejszych punktów orientacyjnych stolicy Francji. Luwr położony jest między Rue de Rivoli i prawym brzegiem Sekwany oraz ogrodami Tuileries i Rue du Louvre w obrębie Pierwszej Dzielnicy. W kompleksie budynków o całkowitej powierzchni wynoszącej 60,600 metrów kwadratowych znajdują się zbiory liczące około 35,000 dzieł sztuki od czasów najdawniejszych po połowę wieku XIX, dzieła światowego dziedzictwa o największej sławie takie jak np. stela z kodeksem Hammurabiego, Nike z Samotraki, Mona Lisa pędzla Leonarda.Orfizm (Orficyzm) – nurt religijny w starożytnej Grecji powstały w VII wieku p.n.e., związany z kultem Dionizosa, cechujący się wiarą w wędrówkę dusz i ich wyższości nad ciałem.
Podstrony: 1 [2] [3] [4]
Warto wiedzieć że... beta
Joseph Fernand Henri Léger (ur. 4 lutego 1881 w Argentan, zm. 17 sierpnia 1955 w Gif-sur-Yvette) – francuski malarz związany z kubizmem, grafik, rzeźbiarz, artysta ceramik i reżyser filmowy.
Juan Gris (właściwie José Victoriano Carmelo Carlos González-Pérez) (ur. 23 marca 1887 w Madrycie, zm. 11 maja 1927 w Boulogne-Billancourt), malarz hiszpański, przedstawiciel kubizmu.
Salon Niezależnych – wystawa artystyczna, organizowana corocznie w Paryżu od 1884 roku. Jej powstanie było wyrazem sprzeciwu artystów wobec oficjalnego salonu, którego jury odrzucało część zgłoszonych prac.
Danuta Gwizdalanka (ur. 22 czerwca 1955 w Poznaniu) – polska muzykolog, autorka książek o muzyce, członkini Związku Kompozytorów Polskich. Żona Krzysztofa Meyera.
Mistrzostwa Francji w szachach – rozgrywki organizowane od roku 1923 (choć pierwsze nieoficjalne mistrzostwa Francji odbyły się w roku 1914 w Lyonie i zakończyły się zwycięstwem Alphonse Goetza), mające na celu wyłonienie najlepszego szachisty we Francji. W dotychczasowej historii najwięcej tytułów mistrzowskich zdobył Étienne Bacrot (7).
Fowizm (fr. Les Fauves – dzikie zwierzęta, drapieżniki) – kierunek w malarstwie francuskim początku XX wieku o bardzo żywej i oderwanej od rzeczywistości kolorystyce dzieł.
Kubizm – kierunek w sztukach plastycznych, głównie malarstwie i rzeźbie, który rozwinął się we Francji na początku XX wieku, poszukujący nowych zasad budowy przestrzennej dzieła przez odrzucenie reguł perspektywy i geometryczne uproszczenie elementów kompozycji.
