Majątek ziemski
Pałac (st.czes. palác, z wł. palazzo, z łac. palātium, Palātium, Palatyn) – reprezentacyjna budowla mieszkalna pozbawiona cech obronnych, rezydencja władcy, wielkopańska lub patrycjuszowska; od XIX w. także okazały gmach użyteczności publicznej, zwłaszcza siedziba władz lub instytucji państwowych.Przedsiębiorstwo (lub inaczej jednostka gospodarcza) – wyodrębniona prawnie, organizacyjnie i ekonomicznie jednostka, prowadząca działalność gospodarczą. Najczęściej definiowanym celem działalności przedsiębiorstwa jest osiąganie zysku poprzez zaspokajanie potrzeb konsumentów. W jego skład mogą wchodzić mniej lub bardziej odrębne jednostki gospodarcze, nazywane zakładami. Nieco inne znaczenie ma przedsiębiorstwo w języku prawnym.
Kościół katolicki – największa na świecie chrześcijańska wspólnota wyznaniowa, głosząca zasady wiary i życia określane mianem katolicyzmu. Kościół katolicki jest jednym z trzech głównych nurtów chrześcijaństwa, obok Cerkwi prawosławnej i Kościołów protestanckich.
Majątek ziemski, dobra, rzadziej folwark – rolno lub rolno-przemysłowe przedsiębiorstwo o dużej powierzchni (z reguły powyżej 50 hektarów gruntów ornych) stanowiące całość. Głównie własność szlachecka, kościelna i królewska.
Majątki ziemskie były w zasadzie samowystarczalne, choć z czasem ulegały specjalizacji produkcyjnej. Ośrodkiem majątku była siedziba właścicieli, zwanych dawniej dziedzicami lub panami. Siedzibą mógł być skromny, drewniany dwór, pałac lub zamek. Majątek ziemski miał własną księgę hipoteczną i był z reguły niepodzielny. Od XIX wieku majątki ulegały parcelacji, co było związane z zachodzącymi zmianami ekonomicznymi, głównym powodem była utrata przymusowej i darmowej pracy wykonywanej przez chłopów a określanej mianem pańszczyzny. Właściciele dokonywali również częściowej parcelacji, zazwyczaj parcelowano część dóbr z gruntami gorszej jakości a uzyskane sumy inwestowano w resztę majątku lub przeznaczano na spłatę jego zadłużenia.
Majątki ziemskie w Polsce o powierzchni powyżej 50 ha rozparcelowano na skutek reformy rolnej wprowadzonej w 1944 r. dekretem PKWN. Wyłączenie z reformy rolnej majątków kościoła było zasługą Józefa Stalina, który stanowczo odradzał polskim komunistom konfiskatę ziemi należącej do klasztorów i kościołów.
Przypisy
- Praca zbiorowa, Mała encyklopedia rolnicza", Warszawa 1964, s.908.
- Praca zbiorowa, Mała encyklopedia rolnicza", Warszawa 1964, s.528.
- Praca zbiorowa, Historia gospodarcza Polski XIX i XX wieku", Warszawa 1978, s.302.
- Tadeusz Żenczykowski, Polska lubelska 1944", Warszawa 1990, s.138.
- Tadeusz Żenczykowski. Polska lubelska 1944 Warszawa 1990, str.137, 138.