Majątek ziemski
Przeczytaj także...
Pałac (st.czes. palác, z wł. palazzo, z łac. palātium, Palātium, Palatyn) – reprezentacyjna budowla mieszkalna pozbawiona cech obronnych, rezydencja władcy, wielkopańska lub patrycjuszowska; od XIX w. także okazały gmach użyteczności publicznej, zwłaszcza siedziba władz lub instytucji państwowych.Przedsiębiorstwo (lub inaczej jednostka gospodarcza) – wyodrębniona prawnie, organizacyjnie i ekonomicznie jednostka, prowadząca działalność gospodarczą. Najczęściej definiowanym celem działalności przedsiębiorstwa jest osiąganie zysku poprzez zaspokajanie potrzeb konsumentów. W jego skład mogą wchodzić mniej lub bardziej odrębne jednostki gospodarcze, nazywane zakładami. Nieco inne znaczenie ma przedsiębiorstwo w języku prawnym.
Kościół katolicki – największa na świecie chrześcijańska wspólnota wyznaniowa, głosząca zasady wiary i życia określane mianem katolicyzmu. Kościół katolicki jest jednym z trzech głównych nurtów chrześcijaństwa, obok Cerkwi prawosławnej i Kościołów protestanckich.
Pałac (st.czes. palác, z wł. palazzo, z łac. palātium, Palātium, Palatyn) – reprezentacyjna budowla mieszkalna pozbawiona cech obronnych, rezydencja władcy, wielkopańska lub patrycjuszowska; od XIX w. także okazały gmach użyteczności publicznej, zwłaszcza siedziba władz lub instytucji państwowych.Przedsiębiorstwo (lub inaczej jednostka gospodarcza) – wyodrębniona prawnie, organizacyjnie i ekonomicznie jednostka, prowadząca działalność gospodarczą. Najczęściej definiowanym celem działalności przedsiębiorstwa jest osiąganie zysku poprzez zaspokajanie potrzeb konsumentów. W jego skład mogą wchodzić mniej lub bardziej odrębne jednostki gospodarcze, nazywane zakładami. Nieco inne znaczenie ma przedsiębiorstwo w języku prawnym.
Kościół katolicki – największa na świecie chrześcijańska wspólnota wyznaniowa, głosząca zasady wiary i życia określane mianem katolicyzmu. Kościół katolicki jest jednym z trzech głównych nurtów chrześcijaństwa, obok Cerkwi prawosławnej i Kościołów protestanckich.
Majątek ziemski, dobra, rzadziej folwark – rolno lub rolno-przemysłowe przedsiębiorstwo o dużej powierzchni (z reguły powyżej 50 hektarów gruntów ornych) stanowiące całość. Głównie własność szlachecka, kościelna i królewska.
Majątki ziemskie były w zasadzie samowystarczalne, choć z czasem ulegały specjalizacji produkcyjnej. Ośrodkiem majątku była siedziba właścicieli, zwanych dawniej dziedzicami lub panami. Siedzibą mógł być skromny, drewniany dwór, pałac lub zamek. Majątek ziemski miał własną księgę hipoteczną i był z reguły niepodzielny. Od XIX wieku majątki ulegały parcelacji, co było związane z zachodzącymi zmianami ekonomicznymi, głównym powodem była utrata przymusowej i darmowej pracy wykonywanej przez chłopów a określanej mianem pańszczyzny. Właściciele dokonywali również częściowej parcelacji, zazwyczaj parcelowano część dóbr z gruntami gorszej jakości a uzyskane sumy inwestowano w resztę majątku lub przeznaczano na spłatę jego zadłużenia.
Polska, Rzeczpospolita Polska – państwo unitarne w Europie Środkowej, położone między Morzem Bałtyckim na północy a Sudetami i Karpatami na południu, w dorzeczu Wisły i Odry. Powierzchnia administracyjna Polski wynosi 312 679 km², co daje jej 70. miejsce na świecie i dziewiąte w Europie. Zamieszkana przez ponad 38,5 miliona ludzi, zajmuje pod względem liczby ludności 34. miejsce na świecie, a szóste w Unii Europejskiej.Reforma rolna – usankcjonowana prawnie zmiana stosunków własnościowych na wsi połączona ze zmianą struktury agrarnej przez komasację lub parcelację gruntów.
Majątki ziemskie w Polsce o powierzchni powyżej 50 ha rozparcelowano na skutek reformy rolnej wprowadzonej w 1944 r. dekretem PKWN. Wyłączenie z reformy rolnej majątków kościoła było zasługą Józefa Stalina, który stanowczo odradzał polskim komunistom konfiskatę ziemi należącej do klasztorów i kościołów.
Dwór – szlachecki, wiejski dom mieszkalny. Forma wykształcona w architekturze polskiej okresu renesansu, przetrwała do XX wieku.Szlachta (ze starodolnoniemieckiego Slahta; współcz. niem. Geschlecht) – wyższa warstwa społeczna, wywodząca się ze stanu rycerskiego w społeczeństwie feudalnym. Szlachta posiadała zespół przywilejów społecznych, z których najbardziej podstawowym był przywilej posiadania ziemi. Przynależność do szlachty łączyła się z obowiązkiem służby wojskowej.
Przypisy
- Praca zbiorowa, Mała encyklopedia rolnicza", Warszawa 1964, s.908.
- Praca zbiorowa, Mała encyklopedia rolnicza", Warszawa 1964, s.528.
- Praca zbiorowa, Historia gospodarcza Polski XIX i XX wieku", Warszawa 1978, s.302.
- Tadeusz Żenczykowski, Polska lubelska 1944", Warszawa 1990, s.138.
- Tadeusz Żenczykowski. Polska lubelska 1944 Warszawa 1990, str.137, 138.
Pańszczyzna – przymusowa i darmowa praca w formie renty feudalnej wykonywana przez chłopów na rzecz właściciela ziemskiego w wymiarze ustalonym jednostronie przez niego bądź według norm zwyczajowych lub prawnych. Wykształciła się w Europie w okresie feudalnym, po czym powoli zaczęła zamierać w wyniku przechodzenia na czynsz.Reforma rolna w Polsce z 1944 – zmiana stosunków własnościowych połączona ze zmianą struktury agrarnej wsi, na mocy dekretu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego o przeprowadzeniu reformy rolnej, z 6 września 1944 r..
Warto wiedzieć że... beta
Hektar – jednostka powierzchni używana między innymi w rolnictwie i leśnictwie. 1 hektar jest to pole powierzchni kwadratu o boku 100 m. Oznaczana symbolem ha.
Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego (PKWN) (kol. Komitet Lubelski) – samozwańczy tymczasowy organ władzy wykonawczej w Rzeczypospolitej Polskiej, działający od 21 lipca 1944 do 31 grudnia 1944, na obszarze wyzwalanym spod okupacji niemieckiej – pomiędzy przesuwającą się linią frontu sowiecko-niemieckiego a Linią Curzona. PKWN został powołany w Moskwie (zob. rząd marionetkowy) i funkcjonował pod polityczną kontrolą Józefa Stalina. Zdominowany był przez komunistów polskich i realizował politykę ZSRR w Polsce. Na powstanie PKWN miało wpływ Centralne Biuro Komunistów Polskich, jednak ostateczną decyzję o jego powstaniu, nazwie, statusie i kształcie personalnym podjął Stalin.
Hipoteka – ograniczone prawo rzeczowe na nieruchomości oraz na wybranych prawach (własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu, wierzytelność zabezpieczona hipotecznie), służące zabezpieczeniu wierzytelności wynikającej z oznaczonego stosunku prawnego, na mocy którego wierzyciel może dochodzić zaspokojenia z nieruchomości, z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi każdoczesnego właściciela nieruchomości. Oznacza to, iż zbycie nieruchomości przez dłużnika nie narusza prawa wierzyciela hipotecznego – może on dochodzić zaspokojenia od kogokolwiek, kto stanie się właścicielem lub użytkownikiem wieczystym nieruchomości. Wierzyciel rzeczowy może dochodzić zaspokojenia z nieruchomości przed wierzycielami osobistymi właściciela nieruchomości.
Królewszczyzna (królewszczyzny, domena królewska, dobra królewskie) – ziemie będące własnością (dominium) monarchy, istniały we wszystkich monarchiach europejskich.
Parcelacja – dokonanie podziału większego obszaru gruntów (folwarcznych, wspólnoty gminnej) na mniejsze działki i oddanie ich w użytkowanie indywidualnym gospodarstwom w drodze sprzedaży; także unormowany ustawą podział większych gospodarstw rolnych poprzez sprzedaż bądź nadanie.
Zamek – według prof. Bohdana Guerquina zespół elementów warownych i budynków mieszkalnych powiązanych w zamknięty obwód obronny, który to zespół powstał w ustroju feudalnym jako ośrodek władzy książęcej, siedziba możnowładcy, siedziba rycerza lub placówka militarna. Zasadniczą cechę takiego zespołu stanowi zamknięty obwód obronny początkowo w postaci wałów lub konstrukcji drewniano-ziemnej, a w następnych okresach murowany.
Folwark (niem.: Vorwerk) – istniejący od XII wieku rodzaj wielkiego gospodarstwa rolnego, a od XIV wieku także rolno-hodowlanego, nastawionego na masową produkcję zboża przeznaczonego na zbyt, wykorzystującego pracę pańszczyźnianą chłopów.