Mahomet

Mahomet (arab. محمد , [muˈħæmːæd], pełne arabskie imię: Muhammad ibn Abd Allah ibn Abd al-Muttalib; محمد إبن عبد الله إبن عبد المطاليب), ur. w Mekce, zm. 8 czerwca 632 w Medynie – prorok islamu, założyciel pierwszej wspólnoty muzułmańskiej, która przeobraziła się w teokratyczne państwo religijne.

Hidżra (z arab. hidżra(t); هِجْرَة – wywędrowanie, zerwanie stosunków, ucieczka – inaczej hegira) – "Wielka Emigracja" proroka Mahometa oraz jego zwolenników z Mekki do Jasribu, późniejszej Medyny.Isa bin Marjam (عيسى بن مريم) – arabskie i muzułmańskie imię jednego z proroków islamu - Jezusa. Jego imię jest wspominane 26 razy w Koranie.

Spis treści

1 Problem źródeł

2 Życiorys

2.1 Imię, pochodzenie i data narodzin

2.2 Okres mekkański 610–622

2.3 Okres medyński 622–632

3 Mahomet w oczach muzułmanów

4 Przypisy

5 Bibliografia

Problem źródeł

Z punktu widzenia historyka Koran jako źródło na temat osoby Mahometa ma ograniczoną wartość; jego zadaniem było przekazanie treści objawienia, a nie opowieść o osobie Proroka. Z tego powodu, na podstawie samego Koranu w żadnym razie nie da się odtworzyć jego pełnej biografii. Sama data powstania Koranu jest również niepewna a w związku z tym można wysuwać zasadne wątpliwości co do tego, w jakiej części rzeczywiście pochodzi on od Proroka. Najwcześniejsze próby opowiadania o wydarzeniach z życia Mahometa nie były biografiami we współczesnym sensie tego słowa. Zalicza się do nich takie gatunki jak: „maghazi”, dzieła traktujące o kampaniach Proroka, które najwcześniej uległy połączeniu z „sira”, pracami próbującymi zachować opowieści o nim; „tafsir”, komentarze do Koranu, które próbowały przechować jego tradycyjną interpretację oraz „hadis”, mające zachować powiedzenia Mahometa lub dotyczące jego osoby. „Wczesne dzieła wszystkich tych kategorii zawierają coś, co może być klasyfikowane jako mutawatir (sukcesywnie przekazywane) lub maszhur (dobrze znane lub szeroko znane) materiały, które były przekazywane w drodze tradycji ustnej przez pokolenia zanim zostały spisane. Żaden z tych rodzajów pism w ich wczesnych formach, włączając w to dzieła zaliczane do maghazi i sira, nie miał na celu dokumentowania życia Mahometa”.

Muhammad (محمد) - imię męskie pochodzenia arabskiego. Wariantami tego imienia są: Mohammed, Muammar, Mamadou, Mehmed i Mahomet. Imię Muhammad wywodzi się od rdzenia trójspółgłoskowego Ḥ-M-D i oznacza "chwalony". Inne imiona wywodzące się z tego samego rdzenia to: Ahmad, Mahmud i Hamid. Imię to było rzadkie w czasach dżahilijji, jednak po upowszechnieniu się islamu zyskało na popularności i jest dziś noszone przez około 15 milionów osób na świecie, niekoniecznie Arabów.Adam (hebr. אדם; arab. آدم - "człowiek" / "mężczyzna"), dosł. "czerwony", od koloru ziemi, z której został ulepiony) i Ewa (hebr. חוה Chawa - "budząca życie"; arab. حواء Hawwaa) – według relacji biblijnych, zawartych w Księdze Rodzaju, pierwsi ludzie. Podobną historię zawiera tradycja manichejska; wzbogacona o dodatkowe elementy została też zawarta w Koranie.

Najczęściej używane oprócz Koranu źródła do biografii Mahometa pochodzą z III lub IV wieku ery muzułmańskiej. Najbardziej z nich szanowanym jest Maghazi lub Sira Ibn Ishaka (zm. 768), która nie przechowała się w oryginalnej formie, lecz w dwóch redakcjach, jednej, szeroko znanej, Ibn Hiszama (zm. 833), i drugiej, pochodzącej od Junusa ibn Bukajra (zm. 814/815), która jest pięciokrotnie krótsza. Dysponujemy także obszernymi cytatami z Ibn Ishaka w innych dziełach, włącznie z tymi fragmentami, które zostały pominięte przez Ibn Hiszama lub Junusa ibn Bukajra. Pod tym względem najbardziej wartościowa jest Tarich ar-Rusul wa al-Muluk At-Tabariego (zm. 922/923), która zawiera także inne materiały na temat życia Mahometa, w szczególności zaś odwołania do bardzo wczesnego źródła w postaci relacji pochodzących od Urwy ibn az-Zubajra (zm. 712/713). Inne często używane źródła to Maghazi Al-Wakidiego (zm. 822/823), który jednak często był krytykowany przez muzułmańskich autorów twierdzących iż jest niewiarygodny, oraz Kitab at-Tabakat al-Kabir Ibn Sada (844/845), będącego sekretarzem Al-Wakidiego i cieszącego się znacznie lepszą od niego opinią. Innymi ważnymi źródłami są klasyczne zbiory hadisów – Sahih Al-Buchariego (zm. 870), Sahih Muslima (zm. 875) i Musnad Ibn Hanbala (zm. 855).

Abu Lahab właściwie Abd al-Uzza Ibn Abd al-Muttalib (arab. عبد العزة بن المطلب) (zm. ok. 624), jeden ze stryjów proroka Mahometa. O jego przywiązaniu do wierzeń sprzed islamu świadczy jego prawdziwe imię: Abd al-Uzza (arab. ‘sługa bogini Uzzy’). Natomiast przydomek Abu Lahab zawdzięcza podobno temu, że miał nieustannie rozpłomienione policzki. Z małżeństwa z Umm Dżamil doczekał się dwóch synów, o imionach Utba i Utajba. Szyici twierdzą, że miał romans z Lajlą Bint Harmala, matką wodza Amra Ibn al-Asa, zdobywcy Egiptu, sunnici jednak zaprzeczają temu. Służąca u Abu Lahaba, Suwajba była jednocześnie mamką Mahometa oraz Hamzy, innego ze stryjów proroka islamu; nawróciła się później na islam.Talha Ibn Abd Allah (? - 656) (arab. طلحة بن عبيدالله) - towarzysz Proroka i jeden z rywali Alego w walce o kalifat.

Podsumowując, najwcześniejsze źródła do biografii Mahometa pochodzą z okresu co najmniej stulecia po jego śmierci (z wyjątkiem być może części Koranu), a większość jeszcze znacznie późniejszego. Ponadto wszystkie te źródła jako całość są „raczej wehikułem historii zbawienia, niż historii naukowej”. Z uwagi na powyższe wielu badaczy islamu sceptycznie podchodzi do możliwości rekonstrukcji autentycznej biografii Mahometa na podstawie tradycyjnych źródeł muzułmańskich. Prawdopodobnie najgłośniejszym wyrazem tego sceptycyzmu w ostatnich latach była książka Patricii Crone i Michaela Cooka Hagarism. The Making of the Islamic World z roku 1978, w której spróbowali oni odtworzyć biografię Mahometa na podstawie wyłącznie współczesnych mu źródeł zewnętrznych – greckich, ormiańskich, syryjskich i innych. Zgodnie z ich interpretacją tychże źródeł Mahomet głosił ideę odkupienia dla Żydów, a być może nawet przedstawiał się jako oczekiwany przez nich odkupiciel. Został przez nich zaakceptowany wraz ze swoimi arabskimi zwolennikami i jako odkupiciel wkroczył do Jerozolimy, co jednocześnie oznacza, że zmarł dopiero w roku 634, a nie jak to przyjmują tradycyjne źródła arabskie w roku 632. Dopiero w Jerozolimie Mahomet miał zerwać z Żydami i zbliżyć się najpierw do chrześcijan, a potem do Samarytan.

Bitwa pod Medyną (arab. ‏غزوة الخندق) — bitwa pomiędzy siłami muzułmanów z Medyny i Kurajszytami z Mekki, która odbyła się w roku 627. W celu ochrony Medyny przed atakiem Kurajszytów, Mahomet nakazał otoczenie oazy fosą. Strategia ta okazała się na tyle skuteczna, że po dwóch tygodniach oblężenia, atakujący wycofali się nie mogąc sforsować nowej przeszkody.Haram (arab. حرام, dosł: to, co zakazane) – w islamie określenie wszystkiego, co jest zakazane (przeciwieństwo halal – tego, co nakazane); może to dotyczyć zarówno miejsc, jak i uczynków.

Ostatecznie jednak dzieło Crone i Cooke’a miało rezultat niemal wyłącznie negatywny, podważyło bowiem tradycyjny obraz Mahometa odnajdywany w arabskich źródłach, nie zdołało jednak w sposób przekonujący zbudować obrazu alternatywnego. Krytycy w szczególności zwracali uwagę, że źródła zewnętrzne mogą być równie niewiarygodne jak źródła wywodzące się z tradycji muzułmańskiej. W tej sytuacji szczególnego znaczenia nabrał rozwijający się jednocześnie kierunek badawczy, który miał wymiar niemal wyłącznie już sceptyczny. Jego najwybitniejszym przedstawicielem był John Wansbrough, który w szczególności datował powstanie Koranu na okres znacznie późniejszy niż dotychczasowi badacze. Za pracami wszystkich trzech wyżej wymienionych uczonych stało przekonanie, że: „tradycja może, w rzeczywistości, nie zawierać jakiegokolwiek «jądra» prawdziwego materiału; a nawet jeśli go zawiera, to niemożliwym jest oddzielenie go od wielu warstw zniekształceń i fabrykacji zbudowanych poprzez stulecia manipulacji. Jakiekolwiek «prawdziwe» wspomnienia na temat początków islamu mogły być utrzymywane w pierwszych pokoleniach i następnie przechowane przez muzułmańską społeczność w formie pisanej, argumentują sceptycy, były one poddane tak wielu falom kompresji, rozproszenia, rekombinacji i reinterpretacji, że aktualnie mamy tylko to, co Crone określiła terminem «rumowiska wymazanej przeszłości»”.

Biblioteka Narodowa (BN) – polska biblioteka narodowa w Warszawie, na Ochocie, na Polu Mokotowskim, narodowa instytucja kultury założona w 1928.Umar ibn al-Chattab, także Omar (arab. عمر بن الخطاب) (ur. ok. 591, zm. 3 listopada 644 w Medynie) – od 634 drugi kalif, drugi z czterech zwanych później sprawiedliwymi, jeden z twórców potęgi imperium arabsko-muzułmańskiego.

W związku z powyższym ostatnia generacja badaczy często przyjmuje postawę całkowicie sceptyczną, kwestionując możliwość odtworzenia rzeczywistej, historycznej biografii Mahometa. W książce Uri Rubina „próba oddzielenia «historycznego» od «fikcyjnego» we wczesnych tekstach islamskich została całkowicie porzucona”. Z kolei dla Marco Schöllera każda historyczna informacja, jaka może być znaleziona w tradycyjnym żywocie Mahometa będzie „półproduktem, w pewien sposób, stanowiącym część złożonego procesu, którego rezultatem jest powstanie prorockiej biografii”. Jak zauważa Wim Raven „dla niemuzułmanów idea że niewiele wiemy o Mahomecie może być nieco niepokojąca, ale nic ponadto. Dla muzułmanów problem ma inny wymiar. Tradycyjnie 'sira' [czyli żywot Mahometa] miała mniejszy prestiż niż 'hadis', jednak podważanie historyczności 'siry' może być odbierane jako atak na religię samą w sobie. Czymś najważniejszym byłoby wzięcie pod uwagę co współcześni muzułmanie przedstawili w tej kwestii, ale niestety ciągle brak przeglądu lub studiów współczesnych muzułmańskich postaw w stosunku do krytyki 'siry'”.

Usman ibn Affan (arab. عثمان بن عفان ) (ur. 574 w Mekce - zm. 17 lipca 656 w Medynie) - trzeci "kalif prawowierny". Kalifem został wybrany w 644 roku przez specjalną sześcioosobową radę i pozostał nim do końca życia. W trakcie jego panowania Arabowie zdobyli większą część Egiptu, Persji, Cypr, oraz część Kaukazu. Na stanowisku kalifa zastąpił go Ali ibn Abi Talib. Na jego rozkaz i za jego panowania skompilowano wersję Koranu. Często oskarżany był o nepotyzm. Został zabity przez buntowników i pochowano go w Medynie.Persowie – starożytny lud pochodzenia irańskiego, współcześnie zaś naród zamieszkujący głównie obszar Iranu (dawniej znanego jako Persja).

Niniejszy artykuł nie zajmuje stanowiska w sporze o autentyczność tradycyjnej biografii Mahometa i przedstawia ją tak, jak wyłania się ona z wczesnych źródeł muzułmańskich, czasami tylko korygując ją w oparciu o badania współczesnych badaczy islamu.

Podstrony: 1 [2] [3]