Macraucheniidae – rodzina wymarłych ssaków należących do kopytnych. Zamieszkiwały Amerykę Południową.
Budowa ich kości nosowych sugeruje, że posiadały one trąbę. Ich kopyta przypominały te spotykane u dzisiejszych nosorożców. Zwierzęta te posiadały prosty staw pomiędzy stopą i golenią a także po 3 palce na kończynę. W związku z tym prawdopodobnie były zdolne do szybkich zmian kierunku w czasie biegu, np. ucieczki przed drapieżnikiem takim, jak olbrzymie ptaki Phorusrhacidae czy też szablozębne koty (Smilodon).
Ptaki (Aves) – gromada stałocieplnych zwierząt z podtypu kręgowców. Jest najbardziej zróżnicowaną spośród gromad kręgowców lądowych – istnieje około 10 tys. gatunków ptaków, które zamieszkują ekosystemy na całym świecie. Ich wielkość waha się od 5 cm u koliberka hawańskiego do 2,7 m u strusia.Mamut (Mammuthus) – rodzaj trąbowców wymarłych pod koniec ostatniej epoki lodowej, u schyłku plejstocenu, zamieszkujących rozległe obszary Europy, Ameryki Północnej i północnej Azji.
Uważa się, że stworzenia te żyły w dużych stadach, co czyniło je bezpieczniejszymi od ataków drapieżców, a także ułatwiało znalezienien odpowiedniego partnera do rozrodu.
Historia naturalna[ | edytuj kod]
Najbardziej znany rodzaj, Makrauchenia, w zapisie kopalnym pojawiła się w miocenie, około 7 MLT. Być może powstała ona z takich form jak Theosodon czy Promacrauchenia. Notoungulaty i litopterny były dwiema starymi grupami kopytnych specyficznych dla Ameryki Południowej. Wiele z ich gatunków wymarło w czasie wielkiej wymiany po połączeniu się obu Ameryk po pojawieniu się Przesmyku Panamskiego, kiedy to konkurencję z nimi rozpoczęły ssaki, w tym także ungulaty, z Ameryki Północnej. Nielicznymi, którzy przetrwali, była m.in. właśnie makrauchenia, a poza nią także Windhausenia czy też takie ungulaty jak Toxodon oraz Mixotoxodon. Ostatnie kopytne pochodzące z Ameryki Południowej zakończyły swój byt z końcem plejstocenu, podobnie jak wiele przedstawicieli fauny północnoamerykańskiej mamuty, tygrysy szablozębne etc. Nie można wykluczyć udziału człowieka w wyginięciu najpóźniejszych gatunków. Być może rodzaj Macrauchenia był ostatnim w swojej grupie i jego wyginięcie oznaczało koniec linii.
Litopterny (†Litopterna, nazwa oznacza proste kostki) – rząd wymarłych ssaków kopytnych z grupy meridiungulata, u których zaszła redukcja palca. Obejmował formy trójpalczaste i jednopalczaste. Niektóre wyglądem przypominały lamy (Diadiaphorus), inne większe miały niewielkie trąby (np. Macrauchenia), inne przypominały konie (Thoatherium).Toxodon – rodzaj ssaka z rzędu notoungulatów należącego do rodziny Toxodontidae. Żył na terenie Ameryki Południowej od późnego pliocenu do wczesnego plejstocenu (2,6–1,8 mln lat temu).
Podrodziny i rodzaje[ | edytuj kod]
Podrodzina Cramaucheniinae
Caliphrium
Coniopternum
Cramauchenia
Notodiaphorus
Phoenixauchenia
Pternoconius
Theosodon
Podrodzina Macraucheniinae
Cullinia
Macrauchenia
Macrauchenidia
Oxyodontherium
Macraucheniopsis (=Macrauchenia?)
Mesorhinus (=Oxyodontherium?)
Oxyodontherium
Paranauchenia
Promacrauchenia (=Macrauchenia?)
Pseudomacrauchenia (=Promacrauchenia?)
Scalabrinia (=Scalabrinitherium?)
Scalabrinitherium
Windhausenia
Xenorhinotherium
Podrodzina Sparnotheriodontinae
Miocen – najstarsza epoka neogenu. Epoka wielkich przemian geologicznych skorupy ziemskiej. Wypiętrzenie nowych łańcuchów górskich zmieniło cyrkulację powietrza w atmosferze i wód w morzach. Trwał od 23,03 mln do 5,333 mln lat temu.Ameryka Północna – kontynent o powierzchni 24 242 000 km² (co stanowi 16,3% całkowitej powierzchni lądów na kuli ziemskiej), położony na półkulach: północnej i zachodniej. Do Ameryki Północnej należy Ameryka Środkowa.
Decaconus
Guilielmofloweria
Megacrodon
Oroacrodon
Periacrodon
Phoradiadius
Polymorphis
Victorlemoinea (=Sparnotheriodon?)
Makrauchenia wystąpiła m.in. w piątym odcinku serialu "Wędrówki z bestiami" opowiadającym o polujących na nie szablozębnych kotach.
Smilodon (złożenie słów z greki: σμιλη – "nóż" – i οδων – "ząb". Nazwa nadana z powodu olbrzymich kłów) – wymarły rodzaj machajrodontów, które, jak się przyjmuje, żyły od około 3 mln do 10 tys. lat temu w Ameryce Północnej i Południowej. Ich najbliższymi krewnymi są machajrody. Gatunki smilodonów są znane także jako "koty szablastozębne" lub "tygrysy szablastozębne".Makrauchenia (łac. Macrauchenia – nazwa oznacza długą szyję) – wymarły trójpalczasty ssak o długich kończynach i szyi zaliczany do rzędu litopternów. Najstarsze skamieniałości datuje się na 7 milionów lat, natomiast najmłodsze (M. patagonica) zniknęły z zapisu kopalnego w późnym plejstocenie, około 10 tysięcy lat temu. Gatunek ten jest najlepiej poznanym przedstawicielem swej rodziny Macraucheniidae, jedynie dzięki pozostałościom w Ameryce Południowej, przede wszystkim w formacji Lujan (Argentyna). Okaz tego gatunku odkrył już Karol Darwin podczas swej podróży na statku HMS Beagle. Prawdopodobnie za życia zwierzę przypominało pozbawionego garbu wielbłąda wyposażonego w krótką trąbę (pomimo tego ani trąbowce, ani też wielbłądowate nie należą do najbliższych krewnych makrauchenii).
Warto wiedzieć że... beta
Stado – grupa osobników tego samego, rzadziej różnych gatunków zwierząt, żyjąca na określonym terytorium, związana mniej lub bardziej zaawansowaną formą organizacji społecznej. Łączenie się osobników w stada jest najczęściej związane z rozrodem. Do zwierząt stadnych należy wiele gatunków kręgowców, głównie spośród ssaków, ptaków i ryb. U wilków i dzików stado nazywane jest watahą. Duże stado ryb to ławica.
Xenorhinotherium – wymarły rodzaj ssaka z rodziny Macraucheniidae obejmujący brazylijski gatunek Xenorhinotherium bahiensis, spokrewniony z makrauchenią z Patagonii. Jest to jedyny gatunek tej rodziny znaleziony w Brazylii.
Przesmyk Panamski (hiszp. Istmo de Panamá), dawniej zwany Złotą Kastylią (hiszp. Castilla de Oro) lub Tierra Firme - pas lądu powstały ok 3 mln lat temu w pliocenie, łączący Amerykę Północną i Południową. Najwęższa część kontynentu. Ciągnie się od granic Kostaryki poprzez Panamę aż do granic Kolumbii. Oddziela Morze Karaibskie (Ocean Atlantycki) od Zatoki Panamskiej na Oceanie Spokojnym. Długość ok. 640 km, szerokość od 47 do 192 km.
Cramauchenia − rodzaj wymarłego ssaka łożyskowego z rzędu litopternów, rodziny Macraucheniidae, zamieszkującego w miocenie Amerykę Południową, a dokładniej tereny dzisiejszej Argentyny. Żywił się pokarmem roślinnym. Nazwa "Cramauchenia" jest anagramem nazwy "Macrauchenia".
Paranauchenia − rodzaj wymarłego ssaka łożyskowego z rzędu litopternów, rodziny Macraucheniidae, żyjącego w miocenie na terenie Argentyny. Podobnie jak pokrewne gatunki posiadał długie nogi, a na każdej stopie trzy palce. Wyróżnia się jeden gatunek: Paranauchenia denticulata.
Phorusrhacidae – rodzina wymarłych nielotnych ptaków neognatycznych blisko spokrewnionych ze współczesnymi kariamami. Wiele gatunków należy do największych ptaków w historii. Większość była drapieżnikami, niektóre z nich cechowała zdolność do bardzo szybkiego biegu. Zasiedlały głównie Amerykę Południową. Prawdopodobnie wyewoluowały pod koniec kredy, a wyginęły w plejstocenie.
Rodzina (łac. familia) – jedna z podstawowych kategorii systematycznych stosowanych w systematyce organizmów, niższa niż rząd (ordo), a wyższa niż rodzaj (genus). W kodeksach nomenklatury biologicznej nie określono kryteriów wydzielania rodzin, poza przyporządkowaniem: rodzina grupuje rodzaje, grupa rodzin tworzy rząd. W praktyce rodziny zwykle łączą grupy rodzajów różniące się morfologicznie od innych grup.
