Macica
Przeczytaj także...
Kręgowce (Vertebrata, od łac. vertebra – kręg) – najliczniejszy podtyp strunowców (Chordata), mocno zróżnicowany morfologicznie; obejmujący kręgouste, ryby, płazy, gady, ptaki i ssaki. Dotychczas opisano około 58 000 gatunków kręgowców, co stanowi około 5% opisanych gatunków zwierząt. Wielkość współcześnie żyjących kręgowców waha się od 7,7 mm u żab Paedophryne amauensis do 33,9 m u płetwala błękitnego. Cechują się obecnością tkanki kostnej, mają dwuboczną symetrię ciała z dobrze wyodrębnioną głową. Szkielet wewnętrzny stanowi podporę dla tkanek i narządów w trakcie rozwoju, umożliwiając osiąganie dużych rozmiarów. Charakterystyczną cechą kręgowców jest posiadanie czaszki, kręgosłupa i dwóch par kończyn. Układ mięśniowy składa się z dwóch mas mięśni położonych równolegle po bokach kręgosłupa. Ruch odbywa się dzięki skurczom mięśni, przyczepionych do kości lub chrząstek.Żeński układ płciowy służy do wytwarzania komórek płciowych żeńskich, a w przypadku zapłodnienia stwarza dogodne warunki do rozwoju i wzrastania płodu. Z uwagi na rozmieszczenie narządy płciowe żeńskie dzielimy na wewnętrzne i zewnętrzne.
Malformacje macicy są grupą wad wrodzonych macicy, powstałych wskutek zaburzenia rozwoju przewodów Müllera w embriogenezie. Występują u około 1% kobiecej populacji, są jednak niedodiagnozowane z powodu często bezobjawowego przebiegu. Część z nich objawia się zaburzeniami miesiączkowania, bólem, pierwotną niepłodnością lub niemożnością utrzymania ciąży. Wady budowy macicy stwierdza się u około 12% pacjentek z poronieniami nawykowymi. U 30% ciężarnych z wadami rozwojowymi narządu rodnego występuje niewydolność cieśniowo-szyjkowa.
Kręgowce (Vertebrata, od łac. vertebra – kręg) – najliczniejszy podtyp strunowców (Chordata), mocno zróżnicowany morfologicznie; obejmujący kręgouste, ryby, płazy, gady, ptaki i ssaki. Dotychczas opisano około 58 000 gatunków kręgowców, co stanowi około 5% opisanych gatunków zwierząt. Wielkość współcześnie żyjących kręgowców waha się od 7,7 mm u żab Paedophryne amauensis do 33,9 m u płetwala błękitnego. Cechują się obecnością tkanki kostnej, mają dwuboczną symetrię ciała z dobrze wyodrębnioną głową. Szkielet wewnętrzny stanowi podporę dla tkanek i narządów w trakcie rozwoju, umożliwiając osiąganie dużych rozmiarów. Charakterystyczną cechą kręgowców jest posiadanie czaszki, kręgosłupa i dwóch par kończyn. Układ mięśniowy składa się z dwóch mas mięśni położonych równolegle po bokach kręgosłupa. Ruch odbywa się dzięki skurczom mięśni, przyczepionych do kości lub chrząstek.Żeński układ płciowy służy do wytwarzania komórek płciowych żeńskich, a w przypadku zapłodnienia stwarza dogodne warunki do rozwoju i wzrastania płodu. Z uwagi na rozmieszczenie narządy płciowe żeńskie dzielimy na wewnętrzne i zewnętrzne.
Malformacje macicy są grupą wad wrodzonych macicy, powstałych wskutek zaburzenia rozwoju przewodów Müllera w embriogenezie. Występują u około 1% kobiecej populacji, są jednak niedodiagnozowane z powodu często bezobjawowego przebiegu. Część z nich objawia się zaburzeniami miesiączkowania, bólem, pierwotną niepłodnością lub niemożnością utrzymania ciąży. Wady budowy macicy stwierdza się u około 12% pacjentek z poronieniami nawykowymi. U 30% ciężarnych z wadami rozwojowymi narządu rodnego występuje niewydolność cieśniowo-szyjkowa.
Macica (łac. uterus) – narząd żeńskiego układu rozrodczego, w którym zachodzi rozwój embrionalny kręgowców lub odcinek dróg rodnych bezkręgowców, w którym gromadzone są jaja przechodzące wstępny rozwój.
Bezkręgowce[ | edytuj kod]
Odcinek dróg rodnych samicy, w którym zostają zgromadzone jaja i przechodzą bruzdkowanie. U widłonogów w macicy jaja są zaopatrywane w żółtko. U niektórych wirków i nicieni formowane są tu osłonki lub torebki jajowe. U przywr i tasiemców macica jest magazynem jaj, które przesuwając się w niej stopniowo dojrzewają. U niektórych tasiemców macica nie ma ujścia i w niej ostatecznie gromadzą się wszystkie jaja. W związku z tym jest ona bardzo obszerna i stanowi większą część dojrzałego członu tasiemca. Jaja zostają wydalone wtedy razem z całym członem.
Pancernikowate (Dasypodidae) – rodzina ssaków łożyskowych zaliczanych do rzędu pancernikowców (nadrzędu szczerbaków). Obejmuje 8 rodzajów i 20 gatunków.Poród (również rozwiązanie, narodziny) – u samic ssaków łożyskowych oraz torbaczy wydalenie płodu i łożyska z macicy samicy kończące ciążę.
Kręgowce[ | edytuj kod]
Odcinek leżący między jajowodami (oviductus) i pochwą (vagina). Nie jest pewne, czy macice różnych kręgowców są narządami homologicznymi.
U kręgowców niższych trudno jest zlokalizować macicę, jest ona odcinkiem przewodów Müllera. U torbaczy i łożyskowców przewody te wyraźnie różnicują się na kolejne odcinki dróg rodnych w tym macicę. U niektórych ssaków (w tym mrówników) spotykamy tzw. macicę podwójną (uterus duplex). Zrośnięcie macicy prawej i lewej przed ujściem pochwy występuje u niektórych gryzoni i drapieżnych – jest ona określana mianem macicy dwudzielnej (uterus bipartitus). U kopytnych i małpiatek występuje tzw. macica dwurożna (uterus bicornis), czyli macica (prawa i lewa) zrośnięta na dłuższym odcinku. Spośród zwierząt domowych mięsożerne, przeżuwacze i świnie mają macicę dwurożną przegrodową z przegrodą zwaną żaglem macicy, konie natomiast wyróżnia macica dwurożna bezprzegrodowa. U leniwców, pancerników i antropoidów macica jest pojedyncza (uterus simplex) czyli prawa i lewa uległa całkowitemu zrośnięciu.
Leniwce – ogólna nazwa dwóch rodzin z rzędu szczerbaków: leniwcowatych (Bradypodidae) – nazywanych również leniwcami trójpalczastymi – i Megalonychidae, do których zaliczane są leniwce dwupalczaste.Jajowód (łac. tuba uterina, oviductus, salpinx) to przewód o długości ok. 10-12 cm, który biegnie od rogu macicy, dochodząc do jajnika. Koniec jajowodu w sąsiedztwie jajnika ma kształt lejka z wypustkami zwanymi strzępkami jajowodu; strzępki ułatwiają wprowadzanie komórki jajowej do światła jajowodu. Zadaniem jajowodów jest przeprowadzenie komórki jajowej do jamy macicy co odbywa się dzięki skurczom ich mięśniówki, obecności wydzieliny produkowanej przez gruczoły jajowodów oraz ruchowi rzęsek wyścielających ich błonę śluzową.
U kręgowców żyworodnych macica jest silnie umięśniona i rozciągliwa, w jej błonie następuje zagnieżdżanie (Implantacja (fizjologia)) i rozwój zarodka. Macica stanowi ochronę dla zarodka i pośredniczy w przekazywaniu substancji odżywczych i oddechowych (łożysko). Jej skurcze są głównym czynnikiem wydalającym płód z organizmu matki (poród).
Macica jest nieparzystym narządem, o kształcie zbliżonym do spłaszczonej gruszki, służącym do przyjęcia zapłodnionego jaja oraz rozwoju płodu i wydalenia go poza ustrój matczyny po zakończeniu rozwoju. Wymiary macicy u kobiety, która nie rodziła, są następujące: długość około 7 cm, największa szerokość około 4 cm i grubość około 2,5 cm, przy wadze 50-60g.Gryzonie (Rodentia) – najliczniejszy rząd ssaków, obejmujący ok. 1850 gatunków. Cechą charakterystyczną wszystkich gryzoni jest obecność stale rosnących siekaczy – dwóch (jedna para) w górnej i dwóch w dolnej szczęce oraz brak kłów. Większość gryzoni to zwierzęta roślinożerne, niektóre jednak nie stronią od pokarmu zwierzęcego. Zwierzęta te cechuje znaczna rozrodczość. Występują na wszystkich kontynentach, poza Antarktydą. Wcześniej zaliczane do nich były zajęczaki, obecnie wydzielone – głównie z powodu różnic w uzębieniu – jako odrębna, choć blisko spokrewniona grupa.
Człowiek[ | edytuj kod]
Prawidłowa macica kobiety składa się z trzech części:
Galeria[ | edytuj kod]
Układ rozrodczy (żeński)
Rycina przedstawiająca macicę z podręcznika do anatomii Graya
Cieśń macicy (łac. isthmus uteri) stanowi poza okresem ciąży miejsce przejścia trzonu macicy w jej szyjkę. Około 12 tygodnia ciąży cieśń zaczyna się poszerzać uzupełniając objętość trzonu macicy.Łożysko (łac. placenta) – przejściowy narząd płodowy występujący u ssaków łożyskowych, który tworzy się dzięki kosmkom kosmówki zagłębiających się w ścianie macicy, łączących się z błoną ściany tego narządu. Za pomocą łożyska zarodek otrzymuje z krwi matki pokarm i tlen, a oddaje dwutlenek węgla oraz zbędne produkty przemiany materii.
Ukrwienie tętnicze macicy
Ukrwienie żylno-tętnicze macicy
- Helena Przespolewska, Henryk Kobryń, Tomasz Szara & Bartłomiej J. Bartyzel: Podstawy anatomii zwierząt domowych. Warszawa: PWN, 2014, s. 117. ISBN 978-83-62815-22-7.
Zobacz też[ | edytuj kod]
Linki zewnętrzne[ | edytuj kod]
Łożyskowce (Placentalia) – takson klasyfikowany w randze infragromady (czasem podgromady lub szczepu), obejmujący ssaki żyworodne, u których występuje łożysko. Należy do nich ok. 95% gatunków współczesnych ssaków (wszystkie z wyjątkiem stekowców i torbaczy).Mrówniki, słupozębne, rurkozębne (Tubulidentata) – rząd ssaków łożyskowych, do którego zalicza się jedna rodzina (mrównikowate) z jednym gatunkiem (mrównikiem). Zwierzęta te zamieszkują otwarte tereny Afryki, na południe od Sahary. Nazwę słupozębne, rurkozębne zawdzięczają szczególnemu uzębieniu, na które składa się 20 słupowatych zębów, a nazwa mrówniki związana jest z ich preferencjami pokarmowymi – mrówniki żywią się mrówkami i termitami.
Warto wiedzieć że... beta
Widłonogi (Copepoda) – drobne, z reguły planktonowe, morskie i słodkowodne skorupiaki. Zasiedlają wszystkie oceany i kontynenty łącznie z Antarktydą. Występują wszędzie tam gdzie jest woda, nawet w wilgotnym mchu, pod korą dolnych części pni drzew tropikalnych, w wilgotnym piasku plaż morskich. Część widłonogów prowadzi pasożytniczy tryb życia, pasożytując na jamochłonach, pierścienicach, skorupiakach, mięczakach, szkarłupniach, rybach. Ciało jest zbudowane ze stałej liczby 16 segmentów (5 głowowych, 6 tułowiowych i 5 odwłokowych). Rozmiar ich ciała zawiera się w zakresie od 0,5 mm do 20 cm, jednak typowi przedstawiciele tej podgromady mają zwykle rozmiar ciała zawierający się w zakresie 0,5 mm do 2 mm. Pływają za pomocą silnie rozwiniętej pierwszej pary czułków. Ciało ich zawiera żółte kropelki zapasowego tłuszczu (glikolipidy) oraz wiele witamin. Przeważnie są przezroczyste. W morzach stanowią około 9/10 planktonu. Są też głównym składnikiem pokarmu dla śledzi i narybku wątłuszowego (Gadidae). Również gatunki słodkowodne odgrywają pewną rolę jako pokarm dla ryb. Wolno żyjące oraz pasożytnicze widłonogi są rozdzielnopłciowe. Jaja u wielu widłonogów składane są do worków lęgowych znajdujących się po bokach odwłoka. Widłonogi stanowią dużą grupę składającą się obecnie z 9 rzędów , około 220 rodzin i ponad 13000 gatunków, co czyni je najliczniejszą gromadą wśród skorupiaków niższych.
Trzon macicy (łac. corpus uteri) stanowi grubszą i szerszą część macicy, wewnątrz której znajduje się jama macicy – miejsce gdzie dochodzi do zagnieżdżenia się zarodka i rozwoju płodu.
Terminem homologia (gr. homólogos – zgodny) w biologii określa się wspólne ewolucyjne pochodzenie struktur organizmów z różnych grup taksonomicznych, istotne podobieństwo organów lub ich części (nawet genów), a u zwierząt także podobieństwo sposobów zachowania się (homologie behawioralne), wynikające z odziedziczenia po wspólnym przodku. Pojęcie homologii w biologii porównawczej wprowadził w połowie XIX wieku Richard Owen, a dla potrzeb biologii ewolucyjnej przedefiniował Karl Gegenbaur w roku 1870. Zasady homologii i analogii narządów stanowią podstawowe kryteria w anatomii porównawczej.
Bezkręgowce (Invertebrata) – zespół wszystkich grup zwierzęcych o rozmaitych planach budowy i różnym pochodzeniu, przeciwstawiany potocznie kręgowcom (Vertebrata). Jest to sztuczna jednostka systematyczna grupująca zwierzęta wielokomórkowe (Metazoa), wyodrębniane na podstawie negatywnej cechy diagnostycznej – braku szkieletu wewnętrznego (osiowego) w postaci kręgosłupa i czaszki. Pozostałe cechy, którymi określa się bezkręgowce nie są jednoznaczne. Do bezkręgowców należy 97–99% współcześnie występujących zwierząt. Liczba opisanych gatunków przekracza 1 milion.
Pochwa (łac. vagina) to u ssaków mięśniowo-błoniasty, silnie rozciągliwy i elastyczny przewód, stanowiący połączenie między macicą, a przedsionkiem pochwy. Jest końcowym odcinkiem dróg rodnych u kobiet i samic ssaków; przedłużenie macicy; u dziewiczych kobiet i niektórych samic ujście pochwy osłania błona dziewicza. Najwęższa w swojej dolnej części stopniowo się rozszerza. Pochwa stanowi miejsce wprowadzenia nasienia, obejmując prącie w czasie kopulacji oraz drogę, którą wydostaje się płód podczas porodu, a także drogę odpływu krwi menstruacyjnej. Powstaje z połączenia części dystalnych przewodów przyśródnerczowych (przewodów Müllera).
Tasiemce (Cestoda) – pasożytujące wewnętrznie płazińce. Tasiemce przechodzą złożony cykl rozwojowy ze zmianą żywicieli. Żywicielami pośrednimi są bezkręgowce lub kręgowce, natomiast ostatecznymi z reguły kręgowce, u których żyją głównie w przewodzie pokarmowym. Pierwszym stadium larwalnym jest onkosfera zaopatrzona w 6 haczyków embrionalnych lub orzęsiona larwa koracidium (u Pseudophyllidea); drugie stadium larwalne może mieć rozmaitą postać. Tasiemce pasożytują na kręgowcach od co najmniej 270 milionów lat. Zaatakowany człowiek może usunąć pasożyta za pomocą leków, dzięki którym tasiemiec zostaje osłabiony i wydalony wraz z kałem.
Leki oksytotyczne to substancje, najczęściej pochodzenia naturalnego lub ich półsyntetyczne pochodne, pobudzające czynność skurczową macicy.